Hoe is er gesjoemeld?

Uit een op 18 september 2015 gepubliceerd onderzoek van het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) en de California Air Resources Board (CARB) blijkt dat Volkswagen de strenge milieueisen met zijn dieselmotoren ontloopt.

De motoren zijn uitgerust met software die ervoor zorgt dat de uitstoot minder schadelijk is tijdens een controle in de garage dan tijdens normaal gebruik buiten op de weg. Volkswagen heeft het gebruik van die software inmiddels toegegeven.

Dat werkt als volgt: als een auto wordt getest, staat het voertuig op een rollerbank in de garage. De wielen draaien dan wel, maar de auto blijft stilstaan. Daarnaast wordt het stuur niet gebruikt en maakt de gps slecht of geen contact met de satelliet, omdat de auto binnen staat.

Als dit allemaal op hetzelfde moment gebeurt, 'weet' de software dat de auto wordt getest en worden er minder schadelijke stoffen uitgestoten dan in een normale situatie.

Het gaat om stikstofoxiden (NOx). NOx-uitstoot veroorzaakt smog en ozon en is daarom schadelijk voor het milieu en de gezondheid. Volgens het EPA-onderzoek stoten de dieselmotoren tot veertig keer de toegestane hoeveelheid NOx uit.

Door het schandaal is de roep in Europa naar een geharmoniseerde en strengere test op de uitstoot van schadelijke stoffen luider geworden. De Europese branchevereniging voor automakers (ACEA) is daarom voorstander van meer realistische testen.

In september 2017 wordt de Real Driving Emissions-test ingevoerd die de werkelijke uitstoot moet meten in plaats van laboratoriumuitslagen. 

Om welke auto's gaat het?

Tot het Volkswagen-concern behoren in totaal twaalf merken. Daarvan zijn Audi, Skoda, Porsche en Seat ook betrokken bij de emissiefraude.

Bij Volkswagen gaat het om de modellen Jetta, Golf, Beetle en Passat die in 2009 tot en met 2015 zijn gebouwd. Bij Audi zijn het de types A1, A3, A4, A5, A6, TT, Q3 en Q5. In deze auto's zit de 2.0 liter dieselmotor TDI met de interne aanduiding EA189. In de huidige generatie dieselmotoren (EA 288) zit volgens Volkswagen geen sjoemelsoftware.

Er is ook sjoemelsoftware aangetroffen in auto's met de 3,0-liter V6-diesel. Het gaat om dieselvarianten van de modellen Touareg, Porsche Cayenne en de Audi A6 Quattro, A7 Quattro, A8, A8L, en Q5 van modeljaren tussen 2014 en 2016. Later werd duidelijk dat ook A7's en A8's van de bouwjaren tussen 2009 en 2013 terug moeten.

Het bedrijf moet miljoenen auto's terugroepen.

Volkswagen moest miljoenen auto's terugroepen om nieuwe software te installeren waarmee de uitstoot van schadelijke stoffen correct wordt gemeten. In de VS gaat het om zo'n elf miljoen voertuigen.

In Europa werden er in totaal 8,5 miljoen Volkswagens, Audi's, Seats en Skoda's teruggeroepen. Van vrijwillige reparatie, wat Volkswagen in eerste instantie voorstelde, is geen sprake. Ook in Nederland en Duitsland moeten Volkswagens terug naar de garage.

Volkswagen is miljarden kwijt

Er zijn meerdere landen en organisaties die Volkswagen hebben aangeklaagd. Het autoconcern is miljarden kwijt aan rechtszaken, schikkingen en boetes. 

In de VS schikte het bedrijf bijvoorbeeld voor een bedrag van 14,7 miljard dollar. Met dit geld worden onder meer auto's teruggekocht en worden eigenaren van diesels gecompenseerd. Europese klanten krijgen geen vergelijkbare compensatie. Volkswagen biedt deze groep alleen een extra garantie van twee jaar aan.

In de VS moet Volkswagen ook 4,3 miljard dollar betalen aan Amerikaanse autoriteiten om verdere vervolging te ontlopen. Het bedrijf is naar eigen zeggen meer aan de schikking kwijt dat eerder gedacht.

In diverse rechtzaken in de VS is Volkswagen daarnaast bijna 3 miljard dollar kwijtgeraakt.

Ook in Nederland moest Volkswagen betalen. In november 2017 legde de Consument Autoriteit en Markt (ACM) Volkswagen 450.000 euro boete op wegens misleiding van consumenten. Verschillende organisaties zetten zich in om namens consumenten claims in te dienen.

Wat wist de top?

De oud-topman van Volkswagen Martin Winterkorn is opgestapt vanwege het schandaal. Hij hield in eerste instantie vol dat hij niets wist van het gesjoemel, maar inmiddels blijkt uit vele berichten dat de top van Volkswagen al jaren geleden voor fraude is gewaarschuwd. 

Het kost in ieder geval een vermogen om een dieselmotor milieuvriendelijk te maken. In de VS is de markt voor dieselauto's relatief klein, en aangezien Volkswagen het Japanse Toyota voorbij wilde streven als 's werelds grootste autoverkoper, zette het bedrijf vol in op de verkoop van diesels om marktaandeel te winnen. 

De dieselmotoren werden in de VS als 'clean diesels' verkocht om zo de strijd aan te kunnen gaan met veel minder vervuilende benzine- of lpg-motoren.

Een onderzoekscommissie van het Europees Parlement concludeerde dat de Europese Commissie nalatig is geweest door jarenlang geen actie te ondernemen tegen het gebruik van sjoemelsoftware. En dit terwijl er sinds 2010 meerdere aanwijzingen voor waren.

Wat zijn de gevolgen voor de verkoop?

De verkoop van het concern daalde in 2015 met 2 procent tot 9,93 miljoen wagens. Voor het eerst in elf jaar wist Volkswagen minder auto's aan de man te brengen dan in het voorgaande jaar.

In 2016 herstelde de verkoop zich weer. Er was sprake van een stijging van 3,8 procent tot 10 miljoen wagens. "We hebben stappen gezet om het dieselschandaal op te lossen en achter ons te laten", aldus Volkswagen-topman Matthias Müller in een toelichting op die cijfers.