Het is eind september 2018. Vitesse heeft net enkele rustige jaren achter de rug als de bijnaam FC Hollywood aan de Rijn weer door de straten in Arnhem klinkt. Reden: de club heeft het huurcontract met Stadion GelreDome per 1 oktober 2023 opgezegd.

Algemeen directeur Joost de Wit is al tijden ontevreden over de huursom die de club betaalt aan 'het grootste theater van Nederland', zoals het GelreDome zichzelf noemt. Die bedraagt 1,8 miljoen euro per jaar.

Wat Vitesse daarvoor terugkrijgt, is in vergelijking met andere Eredivisionisten erg mager. De Arnhemmers mogen alleen op wedstrijddagen van het stadion gebruikmaken, omdat ze een onderhuurder zijn. Vitesse ontvangt daarom ook maar een schijntje van de horecaomzet bij wedstrijden: slechts 7 procent.

Omgerekend betaalt Vitesse zo'n 100.000 euro per wedstrijd aan huur aan hoofdhuurder Exploitatiemaatschappij GelreDome. Dat is meer dan welke Eredivisie-club ook. De Wit vindt dat onacceptabel. Hij claimt dat een huursom van ruim 500.000 euro, een kwart van de huidige huur, meer op zijn plaats is.

Om te voorkomen dat het contract stilzwijgend met twintig jaar onder dezelfde voorwaarden wordt verlengd, zet de directie de huurovereenkomst stop. In de resterende vijf jaar hoopt Vitesse tot "een nieuw, redelijk en evenwichtig" contract te komen, zegt De Wit tegen de Gelderlander. Een vertrek uit het GelreDome is niet de inzet, benadrukt hij. Het is een drukmiddel om een huurverlaging af te dwingen.

Michael van de Kuit noemt de huuropzegging een "kamikazeactie". De Amsterdamse miljonair is vlak daarvoor met zijn vastgoedbedrijf Nedstede voor bijna 14 miljoen euro eigenaar van het GelreDome geworden en hij blijkt een keiharde onderhandelaar. Het markeert het begin van een loopgravenoorlog tussen de Quote 500-vastgoedmagnaat en een club die tussen hoop en vrees leeft.

De strijd om het GelreDome kent een lange voorgeschiedenis. Het is Karel Aalbers, een juwelierszoon uit Velp, die in de jaren tachtig met het idee komt voor een nieuw stadion voor Vitesse. De club speelt dan nog op Nieuw Monnikenhuize, een knus en verouderd stadion in het noorden van Arnhem.

Aalbers heeft grootse plannen met Vitesse, dat dan aan een flinke opmars bezig is. Hij wil met 'Vites' bij de beste vijftig clubs van Europa horen en daar hoort een pronkstuk bij. Hij denkt aan een multifunctioneel entertainmentcomplex, waar niet alleen voetballers, maar ook muzikanten optreden. Grenzen kent de zakenman niet.

De nieuwe stadionplannen van Aalbers komen Arnhem goed uit. De gemeente wil al langer de grond onder Nieuw Monnikenhuize kopen om er appartementen te bouwen. Halverwege de jaren negentig komt het tot een deal. Vitesse koopt op zijn beurt grond langs de Batavierenweg, in het zuiden van Arnhem, voor een nieuw stadion.

Daar verrijst in 1998 het GelreDome. Het onderkomen kost ruim 70 miljoen euro en onderscheidt zich van de rest met een uitschuifbaar dak én een uitschuifbaar veld. Het uitschuifbare veld is een primeur in Nederland. Het is een idee van Aalbers. Het stadion kan daardoor omgeturnd worden tot concertterrein of congresruimte en levert zo ook buiten voetbalwedstrijden geld op.

In de verhuisovereenkomst leggen de club en gemeente vast dat Vitesse voor altijd in het GelreDome moet blijven voetballen. Met een dure term noemen ze die voorwaarde het eeuwigdurende speelrecht. Niet Vitesse, maar de gemeente laat dat in het contract opnemen.

Niemand kan op dat moment bevroeden dat Vitesse 25 jaar later het eeuwigdurende speelrecht inzet om het voortbestaan van de club veilig te stellen.

Moddergooien in de media, spandoeken van supporters en bekvechten in de rechtszaal kenmerken de jaren na de stadionovername door Van de Kuit. De vastgoedmagnaat, die panden in de P.C. Hooftstraat in Amsterdam, Het Gooi en op Ibiza bezit en volgens Quote een vermogen van meer dan 200 miljoen euro heeft, denkt met het GelreDome een droomgebouw aan zijn portfolio te hebben toegevoegd. Het blijkt een hoofdpijndossier.

Dat begint met de huuropzegging door Vitesse in september 2018. Van de Kuit is dan twee weken eigenaar van het GelreDome. Hij leest de opzeggingsbrief van Vitesse met verbazing, vertelt hij vorig jaar tegen VI. "Dat was mijn eerste kennismaking met Vitesse. Ik had nog nooit iemand van de club gezien of gesproken."

Twee jaar later barst de bom. Vitesse vraagt om een huurkorting, omdat het voetbal stilligt door de coronacrisis. Van de Kuit wuift het verzoek weg. Hij vindt de argumenten van Vitesse maar onzin, omdat de club in handen is van de Russische oligarch Valeri Oyf. "Laat de Russische miljardair maar bijstorten", zegt hij tegen de Gelderlander.

Vitesse stapt naar de rechter, maar verliest het kort geding tegen Van de Kuit. De club moet daardoor in tijden zonder inkomsten de volle mep aan de huisbaas betalen. Door de indexering is de huursom dan al opgelopen tot 2 miljoen euro. Inmiddels is dat 2,15 miljoen euro.

Ook de aanhang van Vitesse roert zich in het huurconflict. De fans zijn vanzelfsprekend op de hand van hun club. 'Zonder enig hart en alles voor de buit, dat is typisch Van de Kuit', staat er in mei 2020 op een spandoek bij het GelreDome. Van de Kuit laat zich er niet door kisten.

Daarna ontstaat er een flinke impasse in Arnhem. Van de Kuit en Vitesse komen zelden aan de onderhandelingstafel en geven elkaar daarvan de schuld. Praten doen ze vooral met de Gelderlander en Omroep Gelderland. Dat verandert ook niet als Oyf vorig jaar stopt als clubeigenaar. Ondertussen tikt de tijd weg richting 1 oktober 2023, de dag waarop Vitesse volgens het huurcontract uit het GelreDome moet zijn.

Omdat Vitesse en Van de Kuit er aan de onderhandelingstafel niet uitkomen, verplaatst het huurconflict zich naar de rechtszaal. Daarbij draait het steeds om de joker van Vitesse: het eeuwigdurende speelrecht.

De club vindt dat het daarom recht heeft op een "markconforme huurprijs". Sterker nog: Vitesse denkt om die reden zelfs nooit uit het stadion te mogen worden gezet. Ook niet als een nieuwe huurovereenkomst uitblijft.

Van de Kuit betwist dat. Volgens hem is het eeuwigdurende speelrecht komen te vervallen toen Vitesse in 2003 door de gemeente Arnhem van een faillissement werd gered - met 24 miljoen euro aan belastinggeld. Drie jaar eerder had een fraudezaak de ondergang van de ambitieuze Aalbers ingeleid.

Bij de reddingsoperatie moest Vitesse van de gemeente alle eigendomsrechten in het GelreDome aan een exploitatiemaatschappij opgeven. Daarna tekende de club het nu gewraakte huurcontract, voor de duur van twintig jaar. Volgens Van de Kuit staat daar niks over het eeuwigdurende speelrecht in het GelreDome in.

Momenteel loopt hier een grote rechtszaak over. Donderdag was in Arnhem de eerste zitting in deze zogenoemde bodemprocedure en dinsdag is de tweede. De rechter hoopt binnen nu en zes weken uitspraak te doen. In de onderhandelingen hangt er voor Vitesse veel af van dat vonnis.

Alleen Vitesse kan niet zo lang wachten op die uitspraak. De club wil snel weten of het ook volgend seizoen in het GelreDome mag spelen als de huurovereenkomst op 30 september afloopt. Daarom spannen de Arnhemmers in januari een kort geding tegen stadioneigenaar Van de Kuit aan. Ook in deze rechtszaak zet Vitesse zijn grootste juridische wapen in: het eeuwigdurende speelrecht.

Tijdens en rondom de zitting in februari voltrekt zich een soap. Die begint al voor de rechtszaak. Het Paleis van Justitie in Arnhem wordt door agenten extra beveiligd vanwege de mogelijke komst van Vitesse-supporters. Er komen er volgens de Gelderlander maar twee. Eén daarvan toont een spandoek met daarop: 'Van de Kuit, heel Vites kotst jou uit!'

Ook de zitting loopt anders dan verwacht. De rechter stuurt Vitesse en Van de Kuit de gang op om tot een oplossing te komen. De rechtszaak wordt daarom geschorst. Een dag later meldt de Gelderlander dat een akkoord zelfs nabij is. Zo dichtbij waren Vitesse en de stadioneigenaar nog nooit geweest.

Een week later klappen de gesprekken alsnog en moet de rechter toch een uitspraak doen. Die pakt dramatisch uit voor Vitesse. De club verliest de zaak van de vastgoedmagnaat, omdat volgens de rechter het eeuwigdurende speelrecht in 2003 van tafel is gegaan bij de redding van Vitesse. Precies zoals stadioneigenaar Van de Kuit beweerde.

"Het lijkt er op dat partijen toen nieuwe afspraken hebben gemaakt en afscheid hebben genomen van eerdere rechten", laat de rechter maandag in een motivering weten. "Het is begrijpelijk dat voor Vitesse de tijd dringt, maar dat heeft de club aan zichzelf te wijten."

Vitesse heeft zodoende volgend seizoen geen stadion om in te spelen en komt daardoor in de problemen met de KNVB.

In de licentie-eisen van de KNVB staat dat een club voor 1 maart moet doorgeven in welk stadion het seizoen daarop speelt. Als dat niet op tijd gebeurt, kan de club straffen verwachten.

Na een reprimande volgen boetes en vervolgens puntenaftrek. In het uiterste geval kan de proflicentie worden afgenomen. Is er op 11 april nog altijd geen duidelijkheid, dan houdt Vitesse na bijna 131 jaar op te bestaan.

Van de Kuit vroeg Vitesse na zijn recente zege in de rechtszaal de lange rechtszaak over het eeuwigdurende speelrecht uit te stellen, om zonder tijdsdruk tot een oplossing te komen. Vitesse wees die toenadering af, omdat uitstel van de lange rechtszaak alleen maar vertragend zou werken.

Hierdoor moet de rechter uitsluitsel geven over het eeuwigdurende speelrecht en indirect ook over het voortbestaan van de club. Het is onduidelijk of die uitspraak voor augustus volgt, als het nieuwe voetbalseizoen begint. Vitesse zou in oktober dus zonder stadion kunnen zitten, als de proflicentie dan niet al is afgenomen.

Er is een uitweg. Vitesse mag van de KNVB uitwijken naar een onderkomen buiten Arnhem. Dat deed AZ ook in het seizoen 2019/2020, nadat een deel van het dak van het eigen stadion was ingestort. De club speelde toen de thuiswedstrijden in Den Haag.

In de omgeving van Vitesse zijn alleen weinig alternatieven. Stadion Galgenwaard (FC Utrecht), De Goffert (NEC) en De Vijverberg (De Graafschap) lijken door de rivaliteit onder de supporters geen opties. De Adelaarshorst (Go Ahead Eagles) is dan de dichtstbijzijnde uitwijkmogelijkheid in Nederland, op 45 kilometer van het GelreDome.

Op de achtergrond zijn Vitesse en Van de Kuit wel in gesprek met elkaar over een nieuwe stadionovereenkomst. De club is inmiddels bereid de huidige huursom van 2,15 miljoen euro tot 2030 te blijven betalen. Het is onduidelijk wat stadioneigenaar Van de Kuit van dat voorstel vindt.

De vastgoedmagnaat blijft zich onveranderd bikkelhard opstellen. Hij beweert prima zonder Vitesse te kunnen. "Natuurlijk zou het heel erg jammer zijn, maar ja: het GelreDome kan zonder Vitesse, waarom niet?", zegt Van de Kuit vorige week tegen persbureau ANP. "Het is geen voetbalstadion, maar het grootste theater van Nederland. Misschien kunnen er meer concerten worden gegeven."