Niet de spreiding van publiek over de tribunes, maar ventilatie biedt de beste bescherming tegen verspreiding van aerosolen. Dat is een van de eerste voorzichtige conclusies na maanden van onderzoek van de Technische Universiteit Eindhoven in de Johan Cruijff ArenA.

De TU Eindhoven rondde zaterdag met de WK-kwalificatiewedstrijd tussen Nederland en Letland (2-0) een maandenlang onderzoek naar de verspreiding van aerosolen in het stadion af. Tijdens dat duel maten zij in één vak hoe aerosolen zich verspreidden bij Oranje-supporters die op de 'oude manier' een voetbalwedstrijd bekeken: "zonder mondkapje, luid zingend en schreeuwend en met veel bier", aldus hoofdonderzoeker Bert Blocken.

"Dat heeft hele goede data opgeleverd die ongetwijfeld van waarde zijn bij de voorbereiding op het EK. Er kan in ieder geval niet worden gezegd dat Nederland niet haar best heeft gedaan om supporters in een stadion te krijgen in de zomer. Er is aangetoond dat het kan. Nu is het een zaak van overheden."

De KNVB moet op 7 april een plan indienen bij de UEFA voor wedstrijden met publiek in de Johan Cruijff ArenA. De Europese bond beslist vervolgens op 20 april in welke van de beoogde twaalf gaststeden het EK van komende zomer gespeeld kan worden.

Vijfduizend Oranje-fans waren zaterdag aanwezig in de Johan Cruijff ArenA bij het duel tussen Oranje en Letland.

Onderzoek TU Eindhoven begon in december

Met ruim driehonderd meetsensoren op de tribune hield het onderzoeksteam van de TU Eindhoven sinds december vorig jaar het aantal en de grootte van aerosolen in de gaten. Blocken benadrukt dat het om voorlopige resultaten gaat, de uitgebreide analyse van de data volgt nog.

"Maar het lijkt erop dat het weer de grootste invloed heeft op de verspreiding van de aerosolen. Hoewel de ArenA relatief goed gesloten is, dankzij het dak en beperkte openingen in de hoeken van het stadion. De impact van de windkracht en -richting heeft mij eerlijk gezegd verbaasd."

Dat betekent praktisch gezien dat aerosolen weggevoerd worden met de wind en daardoor minder snel worden opgepikt door mensen. Bij gebrek aan wind blijven kleine vochtdruppeltjes juist hangen, wat de kans op besmettingen vergroot.

Met beperkte maatregelen zijn aerosolen in stadions te beheersen

"Met beperkte maatregelen kun je de ventilatie in stadions verbeteren", stelt Blocken. "Dat biedt mogelijkheden voor stadions wereldwijd om in de toekomst niet volledig op slot te hoeven bij een nieuwe virusuitbraak."

De invloed van het weer op de verspreiding van aerosolen is volgens Blocken groter dan het verdelen van toeschouwers in het stadion of de aanwezigheid van zogenoemde 'superverspreiders', mensen die significant meer druppeltjes uitstoten dan gemiddeld.

"Aan de ene kant is dat een probleem, want het weer is oncontroleerbaar. Zelfs in de ArenA. Maar aan de andere kant is het ook een kans, want nu kun je op basis van een goede weersvoorspelling inschatten wat de concentratie aerosolen bij een wedstrijd zal zijn."