Er wordt vaak gesproken over een voetbalbubbel, maar dat is ten onrechte. Anders dan bijvoorbeeld in de NBA, de Formule 1 en grote wielerkoersen verblijven spelers en staf van voetbalclubs niet in een voor buitenstaanders afgesloten hotel, maar gaan ze na elke training en wedstrijd naar huis.

In het tankstation, de supermarkt of thuis komen ze vervolgens in contact met mensen van buiten de bubbel, waardoor het risico op besmettingen toeneemt. "Volgens het RIVM vindt het overgrote deel van de besmettingen thuis, bij familie en vrienden plaats", meldt een voorlichter van de KNVB.

"Bij de clubs zelf worden met uitvoerige protocollen de basisregels om het virus te bestrijden gewaarborgd. Door de hoge coronacijfers in de samenleving zijn besmettingen echter niet uit te sluiten, omdat de spelers aan het eind van de dag naar huis gaan."

In het coronaprotocol van de KNVB, dat door de overheid werd goedgekeurd, staat vermeld dat alle spelers en stafleden minimaal eens per zeven dagen én voor elke wedstrijd moeten worden getest.

Hiervoor wordt een PCR-test gebruikt. De KNVB bestelde aan het begin van het seizoen bij het bedrijf Eurofins 50.000 testen, waarbij een flinke groepskorting kon worden bedongen. Normaal kost een PCR-test 75 euro per persoon, nu betalen clubs maar de helft. Dit seizoen is elke club naar schatting 40.000 euro kwijt aan coronatests; voor sommige clubs in de Keuken Kampioen Divisie best een aanzienlijke kostenpost.

Aan de PCR-test kleven wel twee nadelen. Ten eerste duurt het 24 tot 48 uur voordat de uitslag bekend is. Als een club op zaterdagavond een wedstrijd speelt, worden vaak op donderdagochtend de coronatesten afgenomen. Besmette spelers komen dan nog één of twee dagen in contact met hun teamgenoten voordat de testuitslag bekend is. Bovendien kunnen spelers na de coronatest op donderdag nog besmet raken en op zaterdag toch een wedstrijd spelen en medespelers en tegenstanders aansteken.

Tweede nadeel is dat de uitslag van de PCR-test niet altijd betrouwbaar is. Ongeveer één op de tweehonderd uitslagen met een PCR-test valt in een grijs gebied. Dit kan duiden op iemand die pas net besmet is en weinig virusdeeltjes heeft, maar ook op iemand die al veel langer na de besmetting is getest en bij wie de virusdeeltjes al weer afnemen.

Bij zo'n 'grijze testuitslag' moet er een tweede test worden gedaan, omdat de uitslag per dag kan verschillen van grijs naar positief of negatief. Bij Ajax testten deze week enkele spelers positief op het coronavirus, mogelijk veroorzaakt door een achtergebleven restje van het virus waarmee ze enkele maanden eerder besmet waren.

"De PCR-tests zijn heel gevoelig. Dat is fijn, want daardoor kan je het virus goed opsporen", zegt KNVB-arts Edwin Goedhart. "Maar we weten inmiddels uit ervaring dat spelers die een infectie hebben doorgemaakt, eens in de zoveel tijd weer zwak-positief testen door restmateriaal."

Sneltesten, die enkele weken geleden zijn goedgekeurd door de overheid, zouden een oplossing kunnen zijn, maar worden om twee redenen nog niet gebruikt in het voetbal.

Allereerst is er de eerder genoemde overeenkomst met Eurofins. Daarnaast hebben sneltesten weliswaar als voordeel dat de uitslag binnen een uur bekend is, maar zijn ze ook minder nauwkeurig, waardoor het gevaar op onterecht negatieve testen groter is. Oftewel: voetballers die eigenlijk positief zijn, lopen met een sneltest een kleine kans om negatief getest te worden.

KNVB-arts Edwin Goedhart (links). (Foto: ANP)

Bij alle profclubs is het coronaprotocol van kracht. Daarin staat onder meer dat spelers niet langer dan een kwartier in dezelfde ruimte met anderen mogen verblijven. Er worden daarom meerdere kleedkamers gebruikt om te douchen, spelers lunchen met 1,5 meter afstand van elkaar, mogen niet langer dan een kwartier in de ruimte van de fysiotherapeut blijven en reizen individueel van huis naar de club en vice versa.

"Ik merk dat bij elke club het protocol op een verschillende manier wordt ingevuld", zei Evgeniy Levchenko, voorzitter van spelersvakbond VVCS, onlangs op Radio 1. "Daar maak ik me wel zorgen over. Hier zouden we met zijn allen veel scherper op moeten zijn, want als het protocol goed wordt nageleefd, dan is de kans op verspreiding erg klein."

Er wordt door de KNVB niet gecontroleerd op de naleving van het coronaprotocol door clubs. Het is immers ook in het belang van die clubs zelf dat een besmette speler het virus niet kan overdragen aan teamgenoten. "We hebben wel met grote regelmaat contact met de clubs over het naleven van de protocollen", meldt de KNVB. Bovendien dreigt de bond een tuchtzaak op te starten als uit onderzoek van de GGD zou blijken dat een bepaalde club zich niet aan het protocol heeft gehouden.

Sinds eind september is er geen publiek meer welkom bij wedstrijden in het betaald voetbal. (Foto: Pro Shots)

Inmiddels werden al zes duels in het betaald voetbal uitgesteld wegens een groot aantal besmettingen bij één of beide ploegen. "Het protocol is er om de kans op besmettingen zo klein mogelijk te houden, maar we wisten vooraf dat er toch coronagevallen in het voetbal zouden komen", laat de KNVB weten. "Daarom hebben we ook flexibiliteit in het speelschema ingebouwd, zodat wedstrijden later ingehaald kunnen worden."

In maart werd het seizoen 2019/2020 definitief gestaakt wegens het virus. De clubs is er alles aan gelegen om de jaargang 2020/2021 wél af te maken. De financiële gevolgen zouden enorm zijn en het voortbestaan van een flink aantal clubs zou in gevaar komen als ook dit seizoen gestopt moet worden.

"Het stilleggen van het betaald voetbal is weinig zinvol, omdat het om een hele kleine groep spelers gaat die nauwelijks in de openbare ruimte komt en met eigen vervoer reist. De impact op de volksgezondheid is dus te verwaarlozen", betoogt de KNVB.

"De maatschappelijke waarde van het voetbal is veel groter: nu iedereen zoveel mogelijk thuis moet blijven, houden de voetbalwedstrijden miljoenen mensen aan de tv gekluisterd. Hierdoor gaan er minder mensen buiten op zoek naar andere vormen van vermaak."