"Ik ben geschokt over de beelden van volstrekt respectloos gedrag op de rampplek van de MH17 in Oekraïne." Dat heeft premier Mark Rutte zaterdag om 18.00 uur in een persconferentie gezegd.
"Absoluut urgent is nu de snelle repatriatie van Nederlandse slachtoffers." De premier noemt het "rotzooien van de pro-Russische rebellen met herkenbare en persoonlijke spullen op de rampplek ronduit walgelijk".
Ook ondergraaft het gerotzooi volgens hem de reconstructie van de ramp. Rutte eist dan ook toegang tot de rampplek.
Tijdens de persconferentie sprak Rutte over een 'zeer intens telefoongesprek' dat hij zaterdag, vlak voor de persconferentie, met president Vladimir Poetin had. "Hij moet nu de verantwoordelijkheid nemen", aldus Rutte.
Rutte heeft de Russische president dringend opgeroepen zijn invloed aan te wenden om te zorgen dat Nederlandse lichamen snel van de rampplek in Oekraïne weg kunnen worden gehaald.
''De kans verloopt om snel aan de wereld te laten zien dat het hem menens is om te helpen. Hij moet nu de verantwoordelijkheid nemen richting de rebellen en Nederland en de wereld laten zien dat hij doet wat van hem wordt verwacht: zijn invloed aanwenden'', zei Rutte. ''Jij moet er nu alles aan doen.''
''Ik zou niet weten wie ik anders moet bellen. Hij heeft de meeste invloed. Het is daar 35 graden. Deze lichamen moeten geborgen worden.''
Ten einde raad
Volgens Rutte delen andere leiders zijn opvatting, onder wie de Australische premier Tony Abbott, de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Britse premier David Cameron. Rutte heeft met deze leiders zaterdag nog telefonisch contact gehad. Een dag eerder had Poetin hem in een telefonisch gesprek nog zijn ''volledige medewerking'' toegezegd.
Poetin heeft zaterdag ''opnieuw toegezegd alles te doen''. Volgens Rutte was het gesprek ''zeer intens en persoonlijk'' omdat ''ik denk dat het hele land ten einde raad is'' omdat de lichamen nog niet zijn geborgen en in de ''vreselijke hitte'' liggen.
Verdenking
Eerder op de dag had hij er bij de Russische president al schriftelijk op aangedrongen zijn invloed aan te wenden om ervoor te zorgen dat de pro-Russisische milities de onderzoekers en identificatie-experts vrije toegang geven tot het rampgebied.
De onderzoekers moeten ongehinderd hun werk kunnen doen en het weghalen van de slachtoffers moet zo snel mogelijk plaatsvinden, aldus Rutte. ''Iedereen die daaraan niet direct en volledig meewerkt, laadt een zeer ernstige verdenking op zich'', zei hij.
Maar of de experts ook ongehinderd aan de slag kunnen gaan, weet Rutte ook niet zeker. Hij zei ''hoop'' te hebben dat het lukt, ''maar er is geen zekerheid''.
Russische media
Het 'zeer intense' telefoongesprek tussen premier Mark Rutte en president Vladimir Poetin haalde in Rusland ook de media, maar de uitkomst van het gesprek lijkt daar te veschillen. Volgens de persdienst van het Kremlin zitten de leiders op één lijn, blijkt uit een officiële verklaring die werd overgenomen door persbureau ITAR-TASS.
Poetin en Rutte ''benadrukten dat er een internationaal onderzoek moet worden uitgevoerd door de Internationale Organisatie voor de Burgerluchtvaart (ICAO), met deelname van alle belanghebbende partijen'', citeert het persbureau uit de bondige verklaring van de presidentiële persdienst.
Ook benadrukten de leiders volgens het Kremlin dat al het nodige gedaan dient te worden om te zorgen dat internationale experts toegang krijgen tot het rampgebied.
Herzien
De Britse zender Sky News heeft zaterdag gemeld dat Rutte en zijn Britse ambgenoot David Cameron de Europese Unie oproepen om haar "benadering van Rusland te herzien''.
De reden is dat er bewijzen zijn dat de pro-Russische separatisten het vliegtuig van Malaysia Airlines hebben neergehaald, meldt persbureau Reuters.
De Britse regering heeft de Russische ambassadeur in Groot-Brittannië ontboden. Philip Hammond, sinds deze week minister van Buitenlandse Zaken, waarschuwde Poetin dat ''de ogen van de wereld op Rusland zijn gericht'' om te zien of het land zich houdt aan zijn verplichtingen tegenover de slachtoffers van de vliegramp in het oosten van Oekraïne.
Invloed
Als blijkt dat vlucht MH17 is neergehaald door separatisten, is dat een gevolg van de destabiliserende invloed van Rusland in Oekraïne. Dat schreef de Britse premier David Cameron aan de krant The Sunday Times.
De pro-Russische opstandelingen worden door verschillende partijen gezien als degenen die het passagierstoestel van Malaysia Airlines neerhaalden. Cameron: ''Als dit het geval is dan moeten we duidelijk zijn over wat het wil zeggen: dit een direct gevolg van het feit dat Rusland een soevereine staat destabiliseert, de territoriale integriteit schendt en gangsterachtige milities steunt, traint en bewapent.''
De Britse premier richt zijn pijlen ook op andere EU-lidstaten. Volgens Cameron reageerden veel landen te terughoudend op de gebeurtenissen in Oost-Oekraïne. ''Het is tijd om onze macht, invloed en hulpmiddelen te laten tellen. Onze economieën zijn sterk en groeien in kracht'', aldus de premier. ''En toch gedragen we ons soms alsof we de Russen harder nodig hebben dan andersom.''
Timmermans
Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken zei zaterdag al dat Nederland "woedend en furieus" is over het gesleep van de lichamen op de plek van de vliegramp in Oekraïne.
Lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne zijn zaterdag met vrachtwagens weggehaald. De lijken werden in zakken op elkaar gestapeld. Dat meldt ANP-fotograaf Pierre Crom die er ooggetuige van was. De bestemming van de vrachtwagens is onbekend.
De pro-Russische rebellen die het voor het zeggen hebben in het rampgebied stellen dat het ''om hygiënische redenen'' onmogelijk was ''om de lijken daar te laten liggen''.
Volgens een woordvoerder van de rebellen zijn enkele tientallen lichamen die Grabowo lagen ''in aanwezigheid van OVSE-waarnemers'' naar de stad Donetsk gebracht. De OVSE heeft daar zelf geen melding van gemaakt.
De Oekraïense regering meldde eerder dat 38 lichamen zijn weggehaald. Ook volgens die lezing zijn de lichamen naar Donetsk gebracht. Volgens de regering in Kiev zouden de separatisten op die manier proberen bewijsmateriaal te vernietigen.
Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag kon niet ingaan op de beelden die naar buiten zijn gekomen.
Timmermans zei dat het zijn ''eerste prioriteit'' is om de lichamen van de 193 Nederlandse slachtoffers naar huis te brengen. ''De families willen hun familieleden begraven'', zei hij.
Niet rusten
Timmermans herhaalde dat Nederland niet zal rusten voordat de schuldigen aan de ramp, of degenen die die mogelijk hebben gemaakt, voor de rechter staan. Hij vroeg in Oekraïne om hulp om "onze mensen'' terug te brengen.
Volgens Timmermans zijn Nederlandse identificatie-experts zaterdag afgereisd naar het rampgebied in Oekraïne. De bewindsman sprak er met president Porosjenko en premier Jatsenjoek van Oekraïne. ''De situatie blijft onoverzichtelijk'', zegt Timmermans.
Minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans (PvdA) is zaterdagavond teruggekeerd uit Oekraïne. Dat heeft het ministerie volgens de NOS laten weten. Timmermans arriveerde vrijdagavond in Oekraïne. "Hij heeft gedaan wat hij kon doen en heeft gesproken met wie hij wilde spreken", aldus het departement tegenover de omroep.
Bergen
In Oekraïne worden de eerste stappen gezet om de stoffelijke overschotten van de slachtoffers te bergen, zei hij ook. Met hulp van de OVSE zijn afspraken gemaakt die het mogelijk maken dat de experts hun werk kunnen beginnen.
''Gezien de onduidelijke veiligheidssituatie ter plaatse was het noodzakelijk dat er afspraken kwamen over de veiligheid van de Nederlandse experts'', aldus Timmermans. ''Dat hebben wij vandaag kunnen regelen.''
''Nederland treurt en rouwt en wil dat onze mensen naar huis komen. De berging van de lichamen is gezien de omstandigheden een enorme uitdaging'', aldus Timmermans. ''Het is een complexe operatie die enige tijd zal vergen.''
''Er blijft een groot verschil tussen wat separatisten zeggen en doen. Tot nu toe is de toegang te kort geweest om effectief te kunnen opereren in het rampgebied.'' Timmermans vindt het ''verschrikkelijk voor de nabestaanden dat het mede daarom zo lang duurt''.
Timmermans bood het Internationale Rode Kruis (ICRC), dat een belangrijke rol kan spelen bij de berging van de slachtoffers, alle hulp aan.
Zaterdagavond keerde de minister terug in Nederland. "Hij heeft daar gedaan wat hij kon doen'', zei een woordvoerder van zijn ministerie.
Nabestaanden
Intussen heeft Malaysia Airlines besloten dat er voorlopig geen vlucht met nabestaanden naar de rampplek gaat. Dat zei Huib Gorter, Europese topman van de luchtvaartmaatschappij, zaterdag, zo meldt de NOS.
Gorter noemde het 'te gevaarlijk in het rampgebied'. "Vanaf de luchthaven in Kiev moet je nog een route van achthonderd kilometer over de weg afleggen. En het is daar op dit moment letterlijk een oorlogsgebied. Wij kunnen nu niet garant staan voor de veiligheid van de nabestaanden die zouden gaan."
Agressief
De OVSE meldt zaterdagavond dat sommige pro-Russische militanten op de plek van de ramp zijn "zichtbaar onder invloed en agressief''.
Een team OVSE'ers is vrijdag bij de rampplek aangekomen met een helikopter. De leden hebben ''beperkte toegang'' gekregen tot de plek van de crash. Ze hebben niet gezien dat wrakstukken werden meegenomen. Wel hebben ze lichamen gezien die weliswaar waren gemarkeerd, maar blootgesteld aan de elementen.
Terroristische organisaties
Porosjenko heeft zaterdagavond tegen VN-leider Ban Ki-moon gezegd dat Oekraïne wil dat de Verenigde Naties de pro-Russische rebellen in het oosten van Oekraïne aanmerken als terroristische organisaties.
Het gaat om de zelfverklaarde 'Volksrepubliek Donetsk' en 'Volksrepubliek Loehansk'.
Herdenking
In Nederland staan kerken, buurthuizen, gemeentehuizen, studenten- en sportverenigingen, bedrijven, winkels, organisaties, dorpsbewoners en stadgenoten stil bij hun overleden leden, medewerkers, vrijwilligers en bekenden.
Overal worden condoleanceboeken getekend en zijn herdenkingshoekjes ingericht. Ook op het stadhuis in Amsterdam is er vanaf zondag gelegenheid om het landelijk condoleanceregister te tekenen voor slachtoffers van de vliegramp. Het stadhuis is daar zondag overdag voor open, meldt de gemeente.
Het landelijk register is op veel plekken in het land te tekenen. Alle teksten worden op enig moment landelijk samengevoegd.
In de hal van het ministerie van Veiligheid en Justitie in Den Haag hebben veel mensen zaterdag het condoleanceregister getekend dat daar sinds vrijdagmiddag ligt. Het gebouw was daarvoor speciaal open. Hoeveel mensen zijn langsgekomen, kon een woordvoerder niet zeggen. Maar het druppelde volgens hem de hele dag door.
Ook zondag kunnen mensen op deze manier hun deelneming met de nabestaanden van de vliegramp betuigen. Het ministerie is dan open tussen 09.00 en 17.30 uur.
Minuut stilte
Veel evenementen houden dit weekend een minuut stilte of passen de muziek aan. Veel kerken staan zondag stil bij de ramp. Op Facebook zijn herdenkingspagina's gemaakt.
Regionale media maken melding van stille tochten, herdenkingen en bijeenkomsten. Omdat de scholen al dicht zijn, willen sommige bij aanvang van het nieuwe schooljaar aandacht besteden aan de dood van hun leerling.
Een studentenvereniging in Groningen houdt vier dagen corpsrouw in acht. In Vleuten is zaterdagavond een stille tocht voor twee inwoners. Maandag is er een stille tocht voor een echtpaar uit Rotterdam. Een studentenvereniging in Utrecht legt alle festiviteiten rond een lustrum stil.
Contact
Malaysia Airlines roept zaterdagavond familieleden en vrienden van Nederlandse passagiers op om contact op te nemen met een Nederlands telefoonnummer.
Reces
Een deel van de Tweede Kamer komt mogelijk eerder terug van reces om de vliegramp in Oekraïne te bespreken. Dat meldde de partij Voor Nederland (VNL) van oud-PVV'er Louis Bontes in de nacht van zaterdag op zondag.
Bontes deed vorige week al een poging de Tweede Kamer bijeen te laten komen.
''Er bleek toen geen meerderheid te zijn. Inmiddels ziet het er naar uit dat naast VNL ook de VVD en de PvdA toch nader geïnformeerd willen worden door de ministers van Buitenlandse Zaken en de minister van Veiligheid en Justitie'', aldus een schriftelijke verklaring van de partij.
Dossier vliegramp Oekraïne | Dit weten we over de vliegramp | Liveblog (gesloten)
Hoe werkt de identificatie van slachtoffers? | Internationale reacties | Politieke reacties
Vliegramp Oekraïne
