
Amerikaans Kiescollege aan zet: kans voor aanvechten uitslag haast nihil
Wie zijn de kiesmannen en wat doen ze?
Elke staat krijgt evenveel kiesmannen als het aantal senatoren per staat (twee) plus het aantal leden van het Huis van Afgevaardigden (naar inwonertal), met een maximum van 55. In totaal zijn er 538 gedelegeerden. Door het winner-takes-allsysteem in de VS krijgt de kandidaat die zegeviert in een bepaalde staat daar alle kiesmannen achter zich. Alleen in een vijftal districten in Maine en Nebraska werkt dat anders.
Nadat de plaatselijke politiek de resultaten heeft goedgekeurd, levert de winnende partij haar kiesmannen. Die worden intern verkozen. Het is een erebaantje, meestal weggelegd voor prominente partijleden, donoren, politiek activisten en aanstormende jonge politici.
In 33 staten (en het District Columbia, waarin Washington ligt) zijn kiesmannen wettelijk verplicht op de winnende kandidaat van hun staat te stemmen. Kiesmannen uit de overige zeventien staten mogen in principe op een ander stemmen, maar de kans dat de verkiezingsuitslag wordt gewijzigd door deze zogeheten 'faithless electors' (ontrouwe kiesmannen) is nihil.
De meeste kiesmannen zijn maandag afgereisd naar een centrale locatie in hun staat. Alleen Nevada houdt de stemming volledig online. In de loop van de dag wordt er gestemd. De precieze tijdstippen verschillen per staat.
Wat gebeurt er daarna?
De uitkomst van de stemming van de kiesmannen moet nog worden goedgekeurd door het Congres. Dat is normaal een kwestie van afhameren, maar dit keer zorgt het aantal Republikeinen dat de verkiezingsuitkomst - zonder greintje bewijs - in twijfel trekt mogelijk voor complicaties.
Het Huis van Afgevaardigden en de Senaat komen begin januari samen. Pas ingezworen parlementariërs worden aangesteld als teller. Zij maken de enveloppen met de uitslagen uit alle staten open en lezen die voor, zodat de voorzitter van de Senaat, vicepresident Mike Pence, ze kan goedkeuren.
Trump roept nog steeds dat hij de uitslag kan aanvechten. Zijn dat die 'mogelijke complicaties'?
Als het Kiescollege de overwinning van Biden heeft bezegeld, hebben Trump en zijn aanhangers in theorie nog één mogelijkheid om te voorkomen dat de Bidens en hun verhuizers op 20 januari op de stoep van het Witte Huis staan.
Een vrij obscure wet uit 1887 geeft leden van het Congres het recht om (schriftelijk) bezwaar te maken tegen de einduitslag uit een bepaalde staat en te eisen dat die wordt afgewezen. De eisen voor die stap zijn echter bijzonder streng.
Het bezwaar moet worden onderschreven door een collega uit de andere Kamer: een afgevaardigde uit het Huis heeft de steun van een senator nodig en vice versa. Als dat het geval is, wordt in beide kamers van het Congres maximaal twee uur lang gedebatteerd over de klacht, waarna een stemming plaatsvindt. Zowel het Huis als de Senaat moet besluiten de uitslagen uit de staat in kwestie te verwerpen.
Republikeinse politici uit het Huis zijn van plan de uitslagen in vijf staten aan te vechten: Arizona, Pennsylvania, Nevada, Georgia en Wisconsin. Ze stellen dat daar grootschalige verkiezingsfraude heeft plaatsgevonden.

President Donald Trump zei eind oktober tegen de pers dat hij het Witte Huis zal verlaten als het Kiescollege zijn rivaal tot president verkiest. (Foto: ANP)
Gaat dat wat opleveren?
Nee, dat zit er niet in. In tientallen mislukte rechtszaken hebben Trump en zijn aanhangers nooit overtuigend bewijs voor die bewering gepresenteerd, en de parlementen van alle vijf staten hebben de uitslagen al goedgekeurd.
Vooralsnog lijkt het er niet op dat de Republikeinse afgevaardigden een senator van hun partij bereid hebben gevonden hun klachten te onderschrijven. Mocht zo'n medestander wel opduiken, dan maken de Democratische meerderheid in het Huis en de magere Republikeinse meerderheid in de Senaat het zeer onwaarschijnlijk dat de bezwaren de eindstreep zullen halen.