1. Bereid je voor op een lange zit.
Het is heel goed mogelijk dat we morgenochtend nog niet weten wie straks president is. Het tellen zal dit jaar in veel staten langzamer verlopen (waarover later meer).

We horen de definitieve uitslag nooit tijdens de verkiezingsnacht. Amerikaanse media roepen een winnaar uit op basis van het gecombineerde beeld uit (exit)polls en tussentijdse uitslagen. Tenzij een van de kandidaten een overweldigende (en dus overduidelijke) zege behaalt, zal dat 'calling the election' langer dan gebruikelijk op zich laten wachten. Vuistregel: hoe closer het is, hoe langer het duurt.

2. Houd er rekening mee hoe het tellen van de stemmen er dit jaar uitziet.
Er is een recordaantal vervroegde stemmen uitgebracht. Bijna 100 miljoen Amerikanen hadden hun democratische plicht al voor de verkiezingsdag vervuld - zo'n 70 procent van het totale aantal kiezers in 2016.

Hoewel een vijftal staten al jaren exclusief per post stemt, waren de mogelijkheden daarvoor in andere staten beperkt. De uitbreiding daarvan bracht politieke en logistieke uitdagingen mee. Elke staat bepaalt zelf hoe die moeten worden aangepakt, dus de benaderingen lopen landelijk uiteen.

In sommige staten mocht de verwerking (of zelfs het tellen) van de vroege stemmen al voor 3 november beginnen. Dat geldt voor onder meer de belangrijke swingstaten Florida, North Carolina en Arizona. Daar zullen waarschijnlijk al meteen na het sluiten van de stembussen significante tussenstanden worden gemeld.

Elders mag vanaf de ochtend van 3 november worden begonnen met tellen - in onder meer de swingstaten Pennsylvania, Michigan en Wisconsin. In een aantal andere staten, zoals Georgia, mochten stembiljetten wel uit enveloppen worden gehaald en klaargelegd, maar begint het tellen pas na het sluiten van de stembussen.

Uit het verkiezingsmodel van statistieknieuwssite Fivethirtyeight komen de volgende kansen voor het verloop:

• 60 procent: Biden wint, en dat weten we rond 9.00 uur (Nederlandse tijd)
• 30 procent: Biden wint, maar dat weten we pas later.
• 10 procent: Trump wint, maar dat weten we pas later.
• 5 procent: Verkiezingen ontaarden in juridische strijd.

3. Ga uit van vertekeningen in de eerste resultaten.

Op plekken waar eerst tussentijdse resultaten op basis van vroege stemmen worden bekendgemaakt, valt een vertekening in het voordeel van de Democraten te verwachten (zij stemden vaker per post). Waar eerst wordt gekeken naar stemmen uit de kieslokalen op de verkiezingsdag, geldt hetzelfde voor de Republikeinen.

Neem Missouri. Dat lijkt in alle opzichten een veilige staat voor de Republikeinen, maar naar verwachting zal het in de vroege resultaten lijken alsof de Democraten aan het winnen zijn. De kans dat dit beeld beklijft is heel klein (zo'n 8 procent), aldus de meeste verkiezingsmodellen.

(Alles in Nederlandse tijd)

De rest mag je eigenlijk vergeten: de Amerikaanse verkiezingen worden beslist in deze swingstaten, die nog beide kanten op kunnen. Van andere staten is op voorhand wel bekend voor welke kandidaat ze zullen gaan.

Vanaf 0.00 uur
De stembussen beginnen te sluiten. Let op het verschil tussen 'too early to call' en 'too close to call'. Als staten waar goede prestaties van een van de kandidaten worden verwacht in die laatste categorie vallen en daar lang in blijven, kan dat duiden op een strijd die spannender is dan werd aangenomen. Dat overkwam Hillary Clinton in 2016 in onder meer de (naar later bleek cruciale) staten Wisconsin, Michigan en Minnesota.

Rond deze tijd, of iets eerder, komen Amerikaanse media met de eerste exitpolls. Die splitsen we uit op verschillende kiezersgroepen om een vergelijking met 2016 te maken.

Snijdt Biden in de exitpolls stevig in bovenstaande marges, of wint hij het zelfs van Trump onder de groepen in kwestie? Dat zou een vroeg goed teken zijn voor de Democraat.

Vanaf 1.00 uur
Stembussen sluiten in Georgia, waar vanaf medio oktober mocht worden geteld. De kiesautoriteiten verwachten het eindresultaat te kunnen melden tijdens de verkiezingsnacht als een kandidaat een duidelijke overwinning heeft behaald. Is het close, dan zal het tot later op woensdag of donderdag duren.

Georgia neigt Republikeins, maar de strijd is er dit jaar spannend. Als Biden Georgia overtuigend wint, kan hij met enig vertrouwen de nacht in. Behoudt president Trump deze staat en andere Republikeins neigende staten (zoals Florida), dan wordt het waarschijnlijk een nek-aan-nekrace en zal de einduitslag worden bepaald door de staten in het Midden-Westen. Langer wachten, dus.

Vanaf 1.30 uur
Stemlokalen in North Carolina sluiten. Ook hier mocht twee weken geleden worden begonnen met tellen. Poststemmen die tot drie dagen na verkiezingsdag binnenkomen mogen ook nog worden geteld. Deze staat koos in 2016 met +3,6 procentpunten voor Trump, maar in de peilingen heeft Biden een kleine voorsprong. Hier vindt ook een belangrijke senaatsrace (Republikein Thom Tillis verdedigt zijn zetel tegen Democraat Cal Cunningham) plaats. Een overwinning in North Carolina zou voor beide kandidaten een goed teken zijn.

Vanaf 2.00 uur
Florida is klaar met stemmen. Het is waarschijnlijk de belangrijkste swingstaat na Pennsylvania. Zoals eerder beschreven, worden in Florida ook snelle en relatief volledige resultaten verwacht. Voor de kandidaat die hier verliest, krimpt de kans op de eindoverwinning aanzienlijk, maar voor Trump geldt dat eigenlijk dubbel. Aanvankelijk wordt een vertekening in Democratisch voordeel verwacht. Een grote voorsprong van Trump of Biden in latere resultaten kan erop duiden dat we snel weten wie de volgende president wordt. Blijft het spannend, dan gaan we een lange nacht tegemoet.

Vanaf 3.00 uur
Arizona is aan de beurt. Hier mocht ook vroeg worden begonnen met tellen. Trump won in 2016, maar nu is het spannend. Een vroege vertekening in Democratisch voordeel is goed mogelijk.

Veel van de resultaten uit Texas zullen waarschijnlijk ook bekend worden vanaf dit tijdstip. Naar verwachting zal Trump daar winnen, maar Biden bleek het in de afgelopen maanden verrassend goed te doen in Texas. Mocht hij daar toch de zege boeken, dan is dat waarschijnlijk een teken van een klinkende algehele verkiezingsoverwinning.