NU.nl
Op voorhand werd al verwacht dat het eerste verkiezingsdebat tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Democratische kandidaat Joe Biden in de nacht van dinsdag op woensdag tot vuurwerk zou leiden. Wat niemand voorzag, was hoe giftig en chaotisch het treffen tussen de twee rivalen zou verlopen.
Al in de eerste minuten liet Trump zien dat hij zijn tegenstander van zijn stuk wilde brengen door hem constant te onderbreken, wat leidde tot spanningen met zowel de Democratische kandidaat Biden als moderator Chris Wallace van Fox News. "Hou je mond, man", zei Biden op een gegeven moment ronduit.
Het negentig minuten durende debat ontaardde in een serie rommelige en ongekend vijandige uitwisselingen. "Jij bent de slechtste president die de VS ooit heeft gehad", zei Biden tegen Trump. Die vuurde terug: "In 47 maanden heb ik meer voor elkaar gekregen dan jij in 47 jaar."
Moderator Wallace wist amper grip te krijgen op Trump: hij botste regelmatig met de president wanneer die Biden onderbrak (wat maar liefst 73 keer gebeurde), maar liet hem grotendeels begaan. De kandidaten waren vaak gelijktijdig aan het woord. "Ik hou er niet van mijn stem te verheffen, maar waarom zou ik het anders doen dan jullie?", verzuchtte de journalist na een van zijn ingrepen.
De kandidaten kregen beurtelings vragen over zes door Wallace geselecteerde thema's - van COVID-19 tot het risico op verkiezingsfraude - en mochten na elke vraag vrij met elkaar in discussie. Die structuur bood in de praktijk weinig houvast.
Met zijn vele interrupties domineerde Trump de richting van het debat, maar het rommelige verloop liet hem niet veel ruimte dat te gelde te maken.
Debat was inhoudelijk weinig verheffend
Inhoudelijk waren er weinig verrassingen, maar er deden zich wel wat momenten voor die door beide kampen zullen worden aangegrepen om de tegenstander te bekritiseren. President Trump weigerde white supremacists en rechtse milities te veroordelen en herhaalde zijn onbewezen stelling dat er tijdens de verkiezingen grootschalig zal worden gefraudeerd met briefstemmen.
Biden gaf op zijn beurt geen antwoord op de vraag of de Democraten bij verkiezingswinst zullen gebruikmaken van parlementaire hervormingen om de conservatieve meerderheid in het hooggerechtshof teniet te doen. Naar verwachting stelt de Republikeinse meerderheid in de Senaat binnenkort de zeer conservatieve Amy Coney Barrett aan als vervanger van de liberale Ruth Bader Ginsburg, die eerder deze maand overleed.
Trump schilderde zijn tegenstander af als een pion van extreemlinks, terwijl Biden de president zijn aanpak van de coronacrisis verweet en waarschuwde dat Trump de gezondheidszorg de grond in wil boren door de Affordable Care Act ('Obamacare') af te schaffen.
De ene belediging na de andere
Beide kandidaten bedienden zich grif van persoonlijke beledigingen: Trump trok Bidens intelligentie agressief in twijfel, terwijl Biden de president meerdere keren uitmaakte voor "clown" en "leugenaar". De Democratische kandidaat toonde zich een stuk feller dan vorig jaar tijdens de debatten rond de Democratische voorverkiezingen.
Vanwege de coronacrisis is Biden in de afgelopen maanden minder vaak in het openbaar verschenen dan gebruikelijk is voor een presidentskandidaat. De Trump-campagne greep die gelegenheid aan om te stellen dat de 77-jarige oud-vicepresident zich verstopt, omdat hij dementeert en regelmatig verward raakt. Daar was tijdens het debat niets van te zien: Biden is merkbaar minder scherp dan in zijn hoogtijdagen, maar wist zich staande te houden onder de aanvallen van Trump en vermeed de pijnlijke versprekingen waar hij om bekendstaat.
Ergernis over chaotisch bekvechten
Uit onderzoeken blijkt al jaren dat de invloed van de presidentiële debatten op de stembusgang beperkt is, maar ze krijgen toch veel aandacht. Het eerste debat werd door veel commentatoren gezien als dé kans voor president Trump om zijn achterstand in de peilingen in te lopen.
In een eerste flitspeiling van CBS News werd Biden door 48 procent van de respondenten als winnaar aangemerkt en Trump door 41 procent. Volgens 10 procent was het een gelijkspel. Maar de vraag wie van de twee kandidaten het beter deed, is waarschijnlijk niet wat de meeste kiezers zal bijblijven aan dit debat: 69 procent van de ondervraagden in de CBS-peiling zei vooral geërgerd te zijn door hoe het verliep.
Tijdens het eerstvolgende landelijke debat staan niet Trump en Biden, maar hun running mates tegenover elkaar. Vicepresident Mike Pence en de Democratische senator Kamala Harris nemen het op 7 oktober tegen elkaar op in Salt Lake City in de staat Utah. De twee presidentskandidaten gaan op 15 oktober weer met elkaar in debat.
