Charles Groenhuijsen, Maarten van Rossem en Maarten Kolsloot waren het er half oktober over eens: mits er niets geks zou gebeuren, zou Hillary Clinton de nieuwe president van de Verenigde Staten worden. 

Een grote meerderheid van de peilingen bevestigde dat beeld: tot op de dag vóór de verkiezingen had Clinton in de peilingen een voorsprong op Trump. Het pakte, zo weten we nu, anders uit.

Kolsloot stelt dat hij over vier jaar kritischer naar de peilingen wil gaan kijken. "Cijfers moeten minder belangrijk worden", aldus Kolsloot. "We moeten er minder waarde aan hechten en goed kijken naar de methode waarop peilingen worden uitgevoerd." Kolsloot zegt vooral te hebben gekeken naar demografie en peilingen, verspreid over meerdere maanden. 

Groenhuijsen benadrukt dat hij al sinds de zomer van 2015 dacht dat Trump ver zou gaan komen, ongeacht de peilingen. "Maar het blijft als een voorbeschouwing bij een voetbalwedstrijd. Je weet dat je er naast kan zitten, maar toch blijf je het doen."

Uit het verkiezingsresultaat blijkt volgens Groenhuijsen dat opiniepeilers "een deel van het electoraat niet halen". "Ook pakken de peilers een deel van de emotie niet mee." 

"Iedereen had natuurlijk winst voor Trump voorspeld, behalve Maarten van Rossem", zegt Van Rossem op sarcastische toon als NU.nl hem de opmerkingen voorlegt die hij half oktober maakte.

Ook Van Rossem is verrast door de misleidende peilingen, maar hij ziet zichzelf niet als expert op dat gebied. "Wellicht had het ook te maken met veel mensen die tot op het laatste moment niet wisten wat ze wilden stemmen."

De peilingen zijn niet betrouwbaar gebleken, maar waar kwamen de Trump-stemmers 'opeens' vandaan? "Vrouwen, latino's, afro-Amerikanen; de Democraten dachten: 'kat in 't bakkie'", zegt Groenhuijsen. "Maar een derde van die groepen heeft uiteindelijk op Trump gestemd." Daarmee deed Clinton het bij die groepen slechter dan Obama.

"Het komt vaker voor dat deze groepen tegen hun eigen economische belangen instemmen", zegt Kolsloot. Volgens hem is het gissen naar de reden waarom sommige latino's denken dat Trump geschikt is. "Mogelijk is het een economisch motief. Ze denken: 'Met de Democraten gaat het nu voor mij slecht, wellicht gaat het straks beter met Trump als president'."

Kolsloot en Groenhuijsen denkt dat de onvrede in de Amerikaanse maatschappij over het hoofd is gezien door de campagne van Clinton, terwijl Trump enorme rally's heeft gehouden met veel enthousiastelingen uit de arbeidersklasse. 

Het verbaast Groenhuijsen dat mensen boos zijn op Trump. "Waarom zijn ze niet pislink op Clinton? Er is geen politicus die de progressieve kant zo ontzettend veel schade heeft aangebracht als Clinton in de afgelopen dagen."

De kern van het falen van Clinton is het feit dat zij de sfeer in het land onvoldoende doorhad, concludeert Groenhuijsen. Volgens hem had zij acht jaar geleden moeten terugtreden na verloren te hebben van Obama. "Als je weet dat je vanaf dag één gehaat wordt door de helft van de VS, dan moet je eigenlijk de conclusie trekken dat je wellicht niet geschikt bent om het land weer samen te krijgen."

Wel wist Clinton de 'popular vote' te pakken. Absoluut gezien kreeg zij de meeste stemmen met een verschil van enkele honderdduizenden. "We moeten niet doen alsof zij schaamteloos heeft verloren", aldus Groenhuijsen, die recentelijk een boek schreef over Donald Trump.

In zijn overwinningsspeech stelde Trump een president te willen zijn voor alle Amerikanen, ongeacht ras of religie. Maar Van Rossem ziet hem nog altijd als "dezelfde nitwit, racist en demagoog". Van Rossem spreekt van de meest stuitende en weerzinwekkende verkiezingen die hij ooit heeft gezien.

"De speech was puur platitude, een kersttoespraak van de Koningin, het zegt helemaal niets." Het is volgens Van Rossem wachten op concrete maatregelen die Trump neemt, waarna we over zo'n twee jaar het effect kunnen merken. "De mensen die nu op hem hebben gestemd, krijgen te maken met het grootste nadeel."

Groenhuijsen noemt de nieuwe president "gestoord, gevaarlijk en geniaal". "Ik ben het niet eens met deze man, maar hij heeft wel verstand van marketing." Volgens Groenhuijsen is het opmerkelijk dat de meest luidruchtige man blijkbaar het best kan luisteren naar het volk. "Zo’n eigenwijze man met overdaad aan Bokito-gedrag blijkt de man die de signalen heeft opgevangen en omgezet in een politieke boodschap."

"Er is een gek gekozen", aldus Van Rossem, die de verdeeldheid in de Amerikaanse maatschappij een "drama" noemt. "Mensen zeggen; 'Maar met Reagan viel het toch ook best mee?' Nee, op de lange termijn niet. Zijn beleid heeft ons nu Trump opgeleverd. (...) Het is alsof Pim Fortuyn met een meerderheid is verkozen tot minister-president."

"Clinton was geen goede kandidaat", concludeert Van Rossem. "Maar Amerika kent een achterlijk politiek systeem waardoor gekozen moest worden uit de twee minst slechte kandidaten."