
Opkomst verkiezingen in veel steden al boven niveau 2012
De cijfers zijn afkomstig van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS en RTL. Bij de vorige verkiezingen in 2012 lag het opkomstpercentage op dat tijdstip rond de 65 procent.
Uiteindelijk ging destijds 74,6 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus, dat waren 9,4 miljoen van de 12,7 miljoen mensen die mochten stemmen.
Grote steden
De tussentijdse opkomst voor de verkiezingen in Den Haag was rond 20.00 uur al 71,7 procent. Dat is ruim 10 procentpunt meer dan bij de vorige verkiezingen vier jaar geleden. Toen was de opkomst een uur voor sluiting van de stembureau's 61,4 procent.
In Utrecht was de opkomst iets over 20.00 uur 80,5 procent en in Rotterdam 70 procent.
Amsterdam meldde woensdag begin van de avond een opkomst van 53,7 procent. Bij de verkiezingen in 2012 was in de hoofdstad rond die tijd nog maar 39,2 procent van de stemmen binnen.
Onderzoek
Het onderzoek van Ipsos op woensdag is gebaseerd op eigen peilingen bij 43 geselecteerde stemlokalen, verspreid over heel Nederland. Daar wordt iedereen geteld die komt stemmen.
De hogere opkomst is bij veel stembureaus te merken, waar het drukker is dan bij de vorige verkiezingen. Met name op de treinstations was het woensdagmorgen drukker dan normaal. Op zo'n zestig stations zijn woensdag stemlocaties ingericht.
De hogere opkomst is mogelijk mede te verklaren door het zonnige weer. Tijdens regenachtige verkiezingen bleven in het verleden meer mensen thuis.
Extra stembiljetten
Vanwege de hoge opkomst zijn er in diverse steden problemen ontstaan. Doordat de stembiljetten bij sommige stembureaus op zijn moeten mensen wachten om te kunnen stemmen.
De stembureaus blijven in Den Haag open tot iedereen die in de rij staat gestemd heeft, ook als dat na 21.00 uur is. Door de stad rijden tien teams die zorgen dat alle bureaus voldoende stembiljetten hebben. Op verschillende plekken zijn of waren de formulieren op.
"Op de ene plek zijn er te weinig, op de andere plek juist weer heel veel", aldus de woordvoerder. Stemmen kan normaal gesproken tot 21.00 uur, dan sluiten de bureaus. Maar in Den Haag worden eerst de rijen weggewerkt, benadrukt de woordvoerder. "Blijf even wachten, de formulieren komen er echt aan."
In Amsterdam werden in de loop van de morgen 25.000 extra biljetten besteld. Diverse media meldden dat elders in het land ook meer stembiljetten worden verspreid.
Een woordvoerder van de gemeente Amsterdam benadrukt dat de ingreep een voorzorgsmaatregel betreft. Omdat Amsterdammers zelf kunnen kiezen bij welk stembureau in de gemeente ze hun stem uit brengen, moeten in elk bureau veel biljetten aanwezig zijn.
De totale voorraad aanwezige biljetten in de hoofdstad is volgens de zegsman zelfs toereikend voor een opkomst van 110 procent.

Lange rijen voor stembureaus op stations
Marker Wadden
In Amsterdam trekt een van de hoogste stemlokalen van het land, de twintigste verdieping van de A'DAM Toren aan het IJ, veel mensen. Daar stond 's morgens een flinke rij van minstens honderd stemmers.
In Lelystad kunnen kiezers stemmen op de Marker Wadden, de kunstmatige eilandjes op het Markermeer. In samenwerking met Natuurmonumenten brengt de gemeente verscheidene malen per dag mensen per boot naar een stembureau op de nieuwe eilandengroep. Dat is zo populair dat de gemeente al extra boten heeft moeten inzetten.
Stembureaus
Zo'n 13 miljoen Nederlanders mogen woensdag naar de stembus. Om 7.30 uur is het merendeel van de stembureaus opengegaan. Tot 21.00 uur kan woensdagavond worden gestemd. Stembureaus gingen woensdag al om rond 5.15 uur open op de treinstations.
Kiezers kunnen woensdag bij één van de ongeveer 8.900 verschillende stemlocaties terecht. In totaal houden 388 gemeenten ten minste één stembureau open. Ook in de drie bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba kan worden gestemd.
Het eerste stembureau ging om middernacht open op het treinstation van Castricum en in Amsterdam stemden honderden jongeren tijdens een zogenoemd stemfeest.
De lijsttrekkers gingen woensdag al vroeg naar de stembus. Onder meer Alexander Pechtold van D66, Gert-Jan Segers (ChristenUnie), PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher, Geert Wilders (PVV) en Henk Krol van 50Plus stemden onder veel belangstelling van de media. Premier Mark Rutte stemde in Den Haag en Emile Roemer (SP) in zijn woonplaats Boxmeer.

Veel mediabelangstelling voor uitbrengen stem Wilders
Oproep
Oproep
Stemformulier
In totaal doen 28 partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen, met gezamenlijk 1.116 kandidaten. Dat aantal was sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zo hoog en leverde een extra groot stemformulier op. Kiezers kunnen een stem uitbrengen op 393 vrouwen en 723 mannen.
Ruim 75.000 Nederlanders brengen vanuit het buitenland hun stem uit. Dat is aanzienlijk meer dan bij de vorige verkiezingen. In 2012 lieten ruim 40.000 kiezers in het buitenland zich registreren.
Uitslagen
Waarschijnlijk volgen de eerste officiële verkiezingsuitslagen in de nacht van woensdag op donderdag. Omdat alle stemmen dit jaar met de hand worden geteld, laat de uitslag langer op zich wachten dan in voorgaande jaren. De NOS komt om 21.00 uur, als alle stembureaus zijn gesloten, met een zogenoemde exitpoll op basis van peilingen.
Wil jij bij belangrijk nieuws in aanloop naar de verkiezingen een pushbericht ontvangen? Klik dan hieronder (in de NU.nl-app) op de filter 'Verkiezingsalert' en kies Mijn nieuws + pushbericht.