Liveblog: Rutte verwacht lastige formatie

Inmiddels zijn de stemmen in alle Nederlandse gemeenten geteld. Op basis daarvan ziet de zetelverdeling er zo uit (met tussen haakjes het aantal zetels na de verkiezingen in 2012): 
VVD 33 (41), PVV 20 (15), CDA 19 (13), D66 19 (12), SP 14 (15), GL 14 (4), PvdA 9 (38), CU 5 (5) PvdD 5 (2), 50Plus 4 (2), SGP 3 (3), Denk 3 (0), FvD 2 (0), VNL 0 (0)

Nieuwe Tweede Kamerleden geïnstalleerd tijdens eerste vergadering
De Tweede Kamer is donderdag voor het eerst in de nieuwe samenstelling bijeengekomen. Van de 150 leden van de 'oude' Kamer vertrokken er 71. De nieuwe Kamerleden werden beëdigd na het uitspreken van de eed of de belofte.  
De Kamervoorzitter van de vorige zittingsperiode, Khadija Arib, leidde de vergadering. De griffier nam eerst voorzitter Arib, die hoopt dat de Kamer haar volgende week herkiest, de belofte af. Daarna volgden de andere 149 leden.

Er zijn veel nieuwkomers in de Kamer. Daarnaast nemen acht bewindslieden van het demissionair kabinet-Rutte II plaats in de Tweede Kamer. Vijf nieuwe Kamerleden zijn overgekomen uit de Eerste Kamer. Vier van hen zijn van PVV-huize. De vijfde is Martin van Rooijen van 50Plus, die in de jaren zeventig al eens in de Kamer zat als CDA'er.

VVD, CDA, D66 en GroenLinks gaan onderhandelen over vormen coalitie
VVD, CDA, D66 en GroenLinks praten volgende week verder over de vorming van een nieuwe coalitie. Dat meldden de vier partijleiders donderdag na afloop van het eerste gezamenlijke verkennende gesprek.

VVD-leider Mark Rutte sprak van een "goed gesprek" en is bereid om met CDA, D66 en GroenLinks verder te praten, maar hij constateert ook dat er grote verschillen zijn. "We hebben allemaal naar elkaar uitgesproken dat de politieke verschillen fors zijn", aldus Rutte.

Dat ziet ook CDA-leider Sybrand Buma. "Tegelijkertijd is er het besef aanwezig om met deze vier partijen een volgende fase in te gaan." Jesse Klaver (GroenLinks): "Wij gaan het gesprek aan om te kijken of de grote inhoudelijke verschillen te overbruggen zijn." Hij gaat het gesprek aan omdat hij vindt dat GroenLinks de plicht naar heeft naar de kiezers "om te kijken of wij onze idealen kunnen realiseren en daar meerderheden voor kunnen vinden".

Afscheid van Kamerleden
Kamervoorzitter Khadija Arib neemt afscheid van 71 Kamerleden. In sommige gevallen is dat afscheid emotioneel. Zo waren er tranen toen Arib PvdA'er Sultan Günal-Gezer toesprak en haar sterkte toewenste na het overlijden van haar man.

Volgens VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra, is de VVD voor de verkiezingen "heel duidelijk" geweest dat er geen samenwerking mogelijk is met de PVV van Geert Wilders en is daarna niet van mening veranderd.

Volgens Zijlstra zijn gesprekken met Wilders "zinloos" en is "er geen kabinet van te maken". De VVD ziet het om "allerlei redenen" niet zitten om met de PVV samen te werken.

Regeren met de PVV van Geert Wilders is voor het CDA geen optie. Het werkt niet, zegt CDA-leider Sybrand Buma woensdag, in reactie op een gesprek dat Wilders eerder op de dag had met verkenner Edith Schippers.

Klaver vraagt zich af of gesprek met VVD, CDA en D66 zinvol is
GroenLinks-leider Jesse Klaver vraagt zich af of een zinvol gesprek met VVD, CDA, en D66 waar verkenner Edith Schippers hem voor heeft uitgenodigd mogelijk is. Tegelijkertijd wil de GroenLinks-leider de mogelijkheid tot samenwerken met deze drie partijen serieus onderzoeken. "Want verandering is ons menens", aldus Klaver.

Het halen van de klimaatdoelen van Parijs, het aanpakken van inkomensongelijkheid en een humaan vluchtelingenbeleid in lijn met internationale verdragen doet GroenLinks geen greintje aan af, schrijft Klaver woensdag aan zijn achterban.

"Ik ben zeer benieuwd of hierover überhaupt een zinvol gesprek mogelijk is met de VVD, het CDA en D66", aldus Klaver.

'VVD en CDA willen niet met PVV om tafel'
Het lijkt uitgesloten dat de VVD, CDA en PVV in de formatieonderhandelingen voor het volgend kabinet met elkaar om tafel zullen zitten.​ 

PVV-leider Wilders zei woensdag dat verkenner Edith Schippers hem heeft gevraagd of hij bereid was om met VVD-leider Mark Rutte en CDA-leider Sybrand Buma verder te praten om het vertrouwen tussen de drie mannen te herstellen.

"Ik heb gezegd dat ik dat gesprek graag aanga", aldus Wilders. Maar volgens de PVV-voorman zagen Rutte en Buma dat niet zitten. Zij zouden alleen met Wilders om tafel willen om nog eens toe te lichten waarom zij samenwerking met hem uitsluiten.

Nederlandse kiezers in het buitenland
D66 en VVD hebben de meeste steun gekregen van Nederlandse stemmers in het buitenland. Ruim 14.000 mensen brachten hun stem per brief uit op D66 (23,5 procent), een fractie minder koos voor de VVD (23,1 procent).

Ruim 10.000 gaven hun stem aan GroenLinks, blijkt uit vrijdag bekendgemaakte cijfers van de gemeente Den Haag, die alle stemmen van buiten Nederland verzamelt. PvdA en PVV kregen beide 8 procent van de stemmen.

Dinsdag wordt de uitslag van de verkiezingen officieel bekendgemaakt.

The Guardian gaat in een hoofdredactioneel commentaar in op de Nederlandse verkiezingen. Conclusie: goed nieuws dat Wilders niet heeft gewonnen, maar "voorzichtigheid is geboden", want anti-immigratie-retoriek is de mainstream politiek binnengedrongen. "De premier heeft ervoor gekozen sommige populistische thema's na te apen in plaats van te verwerpen", stelt The Guardian.

Ruim twee keer zoveel bezoekers op NU.nl
NU.nl werd gisteren, op verkiezingsdag, vaak bezocht: in totaal kregen we 4,3 miljoen bezoekers. In de aanloop naar de verkiezingen werd de NU.nl-stemhulp door 2,1 miljoen mensen gebruikt. Op verkiezingsdag hielden we je op de hoogte via een liveblog, dat in totaal 1,3 miljoen keer werd bekeken. Een overzicht van de bezoekerscijfers.

Lega Nord feliciteert Wilders
De xenofobe Italiaanse partij Lega Nord heeft Geert Wilders donderdag gefeliciteerd met zijn verkiezingswinst en het feit dat de PVV de tweede partij is geworden. Partijleider Matteo Salvi juichte op Twitter tevens het stemmen- en zetelverlies voor de socialisten en liberalen toe. Hij zag ook internationaal belangrijke winst: "Europa veranderen, banen redden en de invasie stoppen, het aantal goede ideeën stijgt."

Salvi benijdde de Nederlanders ook. "Zij hebben gestemd. Wij weten niet of we dat ook kunnen doen, wanneer en met welke kieswet." Sinds het aftreden van premier Matteo Renzi begin december dringen veel partijen aan op nieuwe parlementsverkiezingen. Die staan gepland voor 2018. De kans dat Italië dit jaar naar de stembus gaat is klein.

Aboutaleb: PvdA moet leider anders kiezen
Burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb pleit voor een andere manier om een partijleider te kiezen. Dat zegt hij in een interview op de website van het Centrum voor Lokaal Bestuur, de bestuurdersvereniging van de partij.

Aboutaleb werd in aanloop naar de lijsttrekkersverkiezing van de PvdA vaak genoemd als mogelijke leider. Hij benadrukte telkens dat hij burgemeester wilde blijven en niet van plan was aan de interne strijd mee te doen. Op de vraag hoe hij zijn eigen rol de komende tijd ziet, antwoordt hij: "Ik weet het niet. Ik ben altijd beschikbaar voor overleg en dialoog."

Als oorzaken van het historische verlies van zijn partij noemt de burgemeester onder meer dat die "onvoldoende met de tijdgeest mee is gegaan" en "misschien te ver is gegaan" met bezuinigen. Daarnaast wordt volgens hem "het adagium 'eerlijk delen' waar de PvdA mee groot is geworden, niet meer gedeeld".

Alle 388 gemeenten hebben de stemmen geteld: bekijk hier de uitslagen

Edith Schippers verkenner
Edith Schippers is als vertegenwoordiger van de grootste partij van de verkiezingen naar voren geschoven als verkenner. Zij onderzoekt de formatiemogelijkheden, zo maakt Kamervoorzitter Khadija Arib donderdag bekend. 

Binnen acht dagen moet Schippers met alle dertien gekozen lijsttrekkers hebben gesproken. Op 23 maart brengt zij een rapport uit van haar bevindingen. Dan debatteert de Tweede Kamer erover.

Arib spreekt van een bijzonder moment. "De campagne is voorbij, nu begint één van de belangrijkste processen van de parlementaire democratie: de formatie van het kabinet."

Schippers is nu demissionair minister van Volksgezondheid voor de VVD. Ze is geen kandidaat voor de Kamer.

Laagste opkomst in Heerlen
De opkomst tijdens de Tweede Kamerverkiezingen was woensdag het laagst in Heerlen. Daar ging iets meer dan 72 procent van de kiesgerechtigden stemmen, tegen een landelijk gemiddelde van ongeveer 80 procent. Schiermonnikoog noteerde een opkomst van 130 procent, door de aanwezigheid van bezoekers op het Waddeneiland.

Dat blijkt uit gegevens van de ANP Verkiezingsdienst na telling van vrijwel alle stemmen.

De grote winnaar VVD heeft de grootste achterban in Laren. Liefst 47,1 procent stemde er op de partij van premier Mark Rutte. Zijn dieptepunt beleefde hij woensdag in Urk met 1,8 procent van de stemmen. De PvdA ziet haar dieptepunt eveneens in Urk, 0,2 procent. Die plaats gaat overigens niet onverwacht met 56 procent van de stemmen naar de SGP.

50PLUS hoopt nog op vijfde zetel
50PLUS hoopt nog een vijfde zetel binnen te slepen bij de Tweede Kamerverkiezingen. In de voorlopige prognose van de uitslag heeft de partij vier zetels gehaald, maar volgens fractieleider Henk Krol is ze in een "nek-aan-nek-race" verwikkeld met de Partij voor de Dieren. Die haalde woensdag vijf zetels, maar nog niet alle uitslagen zijn binnen. "Het is ongemeen spannend," aldus Krol. "Het gaat om tientallen stemmen. Ik hoop op vijf, maar ik reken op vier zetels."

Krol wilde donderdag na fractieberaad niet zeggen wat hij gaat adviseren voor de kabinetsformatie. 50PLUS is bereid met alle partijen te onderhandelen, op voorwaarde dat de door de partij gewenste verlaging van de AOW-leeftijd "serieus op tafel komt". Op vragen of dit nog steeds een breekpunt is voor 50PLUS wilde Krol niet ingaan.

Geert Wilders feliciteert Mark Rutte met de overwinning en zegt heel blij te zijn met de groei die zijn partij door heeft gemaakt. "Met deze groei worden wij de volgende keer de grootste en stooten we hem van zijn troon."

Wilders zegt het niet chique te vinden als de tweede grootste partij niet wordt betrokken bij de onderhandelingen van de formatie, maar als dat niet gebeurt dan zal de PVV "de komende vier jaar, en hopelijk nog korter, hard oppositie voeren".

Premier Mark Rutte is momenteel in Den Haag met zijn fractie bijeen gekomen om te vergaderen met wie er nu samengewerkt moet gaan worden. Rutte is blij met de verkiezingswinst van zijn VVD. "Het is mooier dan we dachten", aldus Rutte, die er wel bij aantekende dat zijn partij acht zetels heeft verloren.

"Ik ben trots, maar het is ook een grote verplichting", zei Rutte voorafgaand aan de fractievergadering van de VVD. Hij stipte aan dat de VVD momenteel de op een na kleinste verkiezingswinnaar uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis is. "Maar ik heb ook de kleinste uit de geschiedenis geleid, dat was in 2010", voegde hij eraan toe.

Klaver: nog zicht op groen of links kabinet
GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver ziet nog steeds mogelijkheden voor "groene en linkse combinaties" voor de vorming van een nieuwe regering. Dat heeft hij donderdag gezegd kort voor de vergadering met de nieuwe, veel grotere GroenLinks-fractie in de Tweede Kamer.

"Het politieke landschap ziet er heel ingewikkeld uit", constateerde Klaver. Als "grootste winnaar" heeft GroenLinks een grote verantwoordelijkheid om regeringsverantwoordelijkheid op zich te nemen, vindt hij. De GroenLinks-leider legt zich in de kabinetsformatie niet zomaar neer bij "de rechtse combinaties waarover nu veel gesproken wordt".

GroenLinks heeft grote winst geboekt bij de Tweede Kamerverkiezingen. De partij groeit van vier naar veertien zetels. Maar de linkse partijen hebben over het geheel genomen drastisch verloren.

Franse Front National blij met winst PVV
Het Franse Front National (FN) is blij met de winst van de PVV van Geert Wilders bij de Tweede Kamerverkiezingen. Een topman van het populistische front, Nicolas Bay, zei donderdag tegen Franse media dat Wilders "een enorm succes heeft behaald" met zijn zetelwinst. "Het is niet de eindoverwinning, maar het is duidelijk dat dit een trend weergeeft."

Het FN is tegen de euro, tegen de EU en tegen immigratie en islam. Het hoopte dat de PVV de grootste Nederlandse partij zou worden. Dan zou mogelijk een nieuwe wind gaan waaien in de Europese politiek. In Frankrijk zijn er binnenkort presidentsverkiezingen (23 april en 7 mei). In juni zijn er parlementsverkiezingen. De leider van de partij, Marine Le Pen, doet het goed in de opiniepeilingen en zou met circa een kwart van de stemmen de meeste kiezers achter zich krijgen in de eerste ronde van 23 april.

Buma: positie CDA 'enorm sterk'
De positie van het CDA is na de verkiezingen ,,enorm sterk". Dat zei partijleider Sybrand van Haersma Buma donderdag vlak voor de eerste fractievergadering na de verkiezingsdag. Daarin kwam de partij volgens voorlopige cijfers uit op negentien zetels, een winst van zes.

"Ik voel dat er een verantwoordelijkheid voor ons is. De kans is groot dat zoiets regeren is", voegde hij eraan toe. Hij maakte wel duidelijk dat hij dan de idealen van het CDA goed wil terugzien in zo'n kabinet. Hij wil niet de "stopverf van de nieuwe regering zijn. Hij beloofde het vertrouwen van de kiezer niet te zullen beschamen.

D66: meerdere mogelijkheden bij formatie
"Ik ben redelijk goed in rekenen, maar het zijn ingewikkelde sommen", aldus D66-voorman Alexander Pechtold over alle mogelijkheden voor een nieuw kabinet. Volgens de jongste prognose zijn zeker vier partijen nodig om een regering te vormen die kan steunen op de meerderheid van 76 zetels in de Tweede Kamer.

Pechtold zei donderdag meerdere mogelijkheden te zien dan een groot blok van VVD, CDA en D66, aangevuld met een andere partij. Hij zei meer dan "twee smaken" te zien. Overduidelijk is dat de VVD als grootste partij nu de leiding mag nemen bij de formatie, aldus Pechtold.

Verbond van Verzekeraars: "Het vormen van een nieuwe regering zal vanwege het verder versplinterde politieke landschap vermoedelijk niet eenvoudig zijn. Maar ook een brede coalitie met meer dan drie partijen moet de komende regeerperiode noodzakelijke hervormingen doorzetten. Met name het pensioenstelsel is dringend toe aan een revisie. Het kabinet moet hier zijn verantwoordelijkheid nemen."

Cavusoglu: er is niets veranderd in Nederland
De verkiezingen hebben in Nederland niets veranderd volgens de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu. "Kijk naar al die partijen en je ziet dat er geen verschil is tussen sociaaldemocraten of de fascist Wilders. Ze hebben allemaal dezelfde mentaliteit", zei Cavusoglu donderdag volgens de krant Hürriyet.

Nederland en Turkije hebben slaande ruzie over mislukte pogingen van Turkse ministers, onder wie Cavusoglu zelf, om in het afgelopen weekeinde in ons land campagne te voeren voor een referendum in Turkije.

SP: bal bij VVD, zicht op links kabinet weg
De bal voor de vorming van een nieuw kabinet ligt bij de VVD als grootste partij. Het zicht op een linkse regering is weg. "Dat is de harde realiteit."

Dat benadrukte SP-voorman Emile Roemer donderdag. Roemer slaagde er niet in zijn partij te laten groeien in de Tweede Kamer. De socialisten verliezen zelfs een zetel en zakken naar veertien, aldus de jongste prognose van de uitslag.

Juncker noemt winst Rutte 'een inspiratie voor velen'
Jean-Claude Juncker, de president van de Europese Commissie, heeft premier Rutte gefeliciteerd met zijn verkiezingsoverwinning. Juncker noemt de uitslag "een inspiratie voor velen."

"De Nederlandse bevolking heeft overweldigend gekozen voor de waarden waar Europa voor staat: vrije en tolerante samenlevingen in een welvarend Europa", aldus Juncker in een brief aan Rutte.

"Laten we samen een sterk Europa bouwen."

VVD moet eerst met GroenLinks praten
De ChristenUnie vindt dat de VVD bij de kabinetsformatie het voortouw moet krijgen en dat ze dan eerst moet praten met de grootste winnaars bij de verkiezingen: CDA, D66 en GroenLinks. "Wij zijn voorlopig niet aan zet," zei partijleider Gert-Jan Segers donderdag voor aanvang van fractieberaad. Volgens hem zal dit de uitkomst zijn van dat beraad.

Volgens de laatste ANP-prognose komen VVD, CDA en D66 vijf zetels tekort voor een meerderheid in de nieuwe Tweede Kamer. De ChristenUnie zou die kunnen leveren, want zij heeft vijf zetels gehaald. Maar Segers vindt dat eerst met GroenLinks gesproken moet worden. "Die partij heeft veertien zetels en flink gewonnen."

Voorzitter Bouchaib Saadane van het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN): "Allereerst wil ik Nederland feliciteren met de hoge opkomst van rond de 80 procent. Daarmee is de grote betrokkenheid bij de politiek aangetoond. Verder vind ik het positief dat een halt aan het oprukkend populisme is toegeroepen. We laten daarmee zien dat we ons land niet uit Europa laten wegrukken en dat iedereen in Nederland kan participeren, ongeacht zijn of haar afkomst of achtergrond."

Milieudefensie: "Ten minste drie van de partijen met echte klimaatambities (D66, ChristenUnie en GroenLinks) maken kans deel uit te gaan maken van een nieuw kabinet. Dat betekent perspectief op een ambitieuzer klimaatbeleid: snel stoppen met gas en kolen, verduurzamen van de landbouw, en vergroenen van de economie. Met de forse groei van D66, GroenLinks, ChristenUnie en Partij voor de Dieren ontstaat er in Nederland een beweging die serieus werk maakt van een groene toekomst."

Spekman legt lot in handen van PvdA-leden
PvdA-voorzitter Hans Spekman is zelf niet van plan om het veld te ruimen na de historische nederlaag die zijn partij woensdag leed: "Daar gaan de leden over". Spekman legt zaterdag verantwoording af aan zijn achterban op een bijeenkomst van de ledenraad van zijn partij in Utrecht.

Spekman wees er donderdagochtend op dat de PvdA-leden hem vorig jaar nog hebben herkozen. De PvdA-voorzitter kwam de afgelopen dagen, toen het debacle voor zijn partij zich aftekende, onder vuur te liggen. Hij zou zich de nederlaag moeten aantrekken en zijn conclusies trekken. Maar de partijtop hamert voorlopig op "samen uit, samen thuis" en stelt dat het belangrijk is "elkaar juist nu vast te houden".