Het speciaal voor het Rijksmonument Leeuwenbergh gebouwde orgel had niet verwijderd mogen worden. Daar was een vergunning voor nodig en die is nooit verleend. Dat laat de gemeente Utrecht weten. De voormalige eigenaar van pand, die het orgel liet verwijderen, is het daar niet mee eens.

Het Leeuwenbergh Gasthuis aan het Servaasbolwerk wordt een centrum voor kamermuziek. Het Rijksmonument in de historische binnenstad is begin 2019 verkocht aan Stadsherstel Utrecht, die het gaat verhuren aan de Israëlische muzikant Gavriel Lipkind.

De nieuwe huurder heeft het speciaal voor Leeuwenbergh gebouwde orgel niet nodig en het orgel is door de vorige eigenaar, Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, verwijderd. Het gebouw werd zodoende leeg opgeleverd aan de huidige eigenaar, Stadsherstel Utrecht.

Maar volgens de gemeente had het orgel nooit zomaar uit het gebouw verwijderd mogen worden. Het zou namelijk behoren tot het Rijksmonument en dan is er een vergunning nodig om het te weg te halen. Het orgel staat ook omschreven in het Rijksmonumentenregister.

Voormalig eigenaar niet eens met gemeente

De voormalige eigenaar, Stichting Vrienden van Leeuwenbergh, heeft echter een hele andere mening. Voorzitter Dirk Meerburg heeft er al eerder over gesproken met de gemeente: "Naar ons oordeel was het niet vergunningplichtig.

Het orgel staat dan wel omschreven in het register voor Rijksmonumenten, maar dat maakt het nog niet tot onderdeel van het Rijksmonument. Daarom hoefden wij ook geen vergunning aan te vragen voor het verwijderen van het orgel."

Meerbrug noemt als argument het gegeven dat het orgel pas in 1954 is geplaatst in het gebouw, terwijl het monument vele eeuwen ouder is. "Het orgel stond ook niet vast in het gebouw, het was een zogeheten roerende zaak. Het had beter ook niet opgenomen kunnen worden in het monumentenregister. Wij hebben dus een andere mening dan de gemeente Utrecht."

Volgens voorzitter Meerburg is het ook beter voor het orgel zelf dat het nu gerestaureerd wordt en dat het daarna gebruikt gaat worden in de Grote Kerk in Zwolle. "Het orgel werd de afgelopen 15 jaar nauwelijks bespeeld. Het was aan het verstoffen. Het is dus ook een prima oplossing voor het instrument, los van het vergunningsverhaal."

Orgel is speciaal voor Leeuwenberg gebouwd in 1954

Het bijzondere orgel is in 1954 speciaal voor Leeuwenbergh gebouwd, Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar toentertijd nog een rol bij gespeeld. Het gebouw zelf is veel ouder.

Het pand is in 1567 gebouwd als pesthuis, een plek waar mensen die de pest hadden werden opgevangen, maar werd gebruikt als een regulier gasthuis. Het gebouw heeft de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad, waaronder een militaire kazerne, laboratorium, tentoonstellingsruimte, een kerkgebouw en tot 15 jaar geleden een kerkgebouw.

In 2004 bleek dat de kerkgemeente het gebouw niet meer kon behouden. Het gebouw werd toen eigendom van Stichting Vrienden van Leeuwenbergh die het liet restaureren waarna het een locatie werd voor concerten en lezingen. Het heeft ook dienst gedaan als vervangende zaal tijdens de verbouwing van Muziekcentrum Vredenburg.

Het gebouw is begin dit jaar dus weer van eigenaar gewisseld. Stadsherstel Utrecht gaat het pand verhuren aan de Israëlische muzikant Gavriel Lipkind. Hij gaat het gebouw inrichten als centrum voor kamermuziek. De precieze invulling moet nog bekend worden, maar wat wel duidelijk was is dat het bijzondere orgel weg kon. Daarom is het orgel voordat het van eigenaar wisselde eruit gehaald.

College Orgeladviseurs vindt verwijderen 'zonde'

Utrechter Peter van Dijk, medeoprichter van het College van Orgeladviseurs Nederland gaf eerder al aan dat hij het verwijderen van het orgel erg zonde vindt.

"Het orgel is speciaal voor Leeuwenbergh gebouwd, zelfs Nobelprijswinnaar Albert Schweitzer heeft daar nog een rol bij gespeeld. Er werd de laatste tijd niet heel veel meer op gespeeld maar dat moet niet direct een reden zijn om het weg te halen, het orgel hoort namelijk bij het gebouw. Het zou zomaar kunnen dat we over 10 jaar het orgel wel weer willen gebruiken in Utrecht, maar dan kan het niet meer. Het orgel staat ook omschreven in het Rijksmonumentenregister bij het Leeuwenbergh Gasthuis en hoorde er dus echt bij."

Hoe het verschil over inzicht over het orgel precies verdergaat is niet geheel helder. De gemeente beraadt zich op welke stappen ze gaat nemen.