Je vrije tijd op een betekenisvolle, nuttige manier doorbrengen houdt twee dingen in: enerzijds bestaat het uit meer tijd doorbrengen met familie en vrienden, anderzijds willen we ons ontplooien door middel van onze hobby's.

"We kijken of we er iets van kunnen leren, wat voor kennis we tot ons kunnen nemen", zegt trendwatcher en leisuredocent Goof Lukken van Breda University of Applied Sciences.

Zo beschreef journalist Tom Grosfeld in een recent artikel in Het Parool hoe hij op vakantie doelmatig dacht: nu ga ik op het strand liggen om mijn batterij op te laden en boeken lezen zodat ik een betere schrijver word.

Waar komt deze drang naar verdieping vandaan? Volgens trendwatcher en adviseur Hans van Leeuwen komt het door de toenemende vermenging van vrije tijd en werktijd: werktijden zijn flexibeler geworden en we zijn continu bereikbaar.

"Ook op vakantie kunnen we gebeld worden en van alles delen via sociale media, tenzij je bewust de stekker eruit trekt", zegt Van Leeuwen. "Daarom zie je nu meer vakantieparken en campings waar je totaal geen wifibereik hebt."

Op de Drentse Hondsrug staan bijvoorbeeld een aantal zelfvoorzienende 'off-gridblokhutjes' die alleen te voet bereikbaar zijn. Kampeerders moeten hier het water zelf omhoog pompen en een houtkachel aanmaken. Plekken als deze zijn populair, zegt Lukken. "Er is meer behoefte aan de natuur, aan een omgeving waar geen afleiding is."

We willen terug naar de natuur, weg van de afleiding. (Foto: Pie Aerts)

Anderzijds nemen activiteiten die puur om consumeren draaien af. Zoals shoppen. Dat is van oudsher een van de populairste vrijetijdsbestedingen onder Nederlanders. Die populariteit werd jarenlang gevoed door het verruimen van de openingstijden, meer koopavonden en koopzondagen en de komst van webwinkels. Maar volgens het driejaarlijkse ContinuVrijeTijdsOnderzoek is de populariteit van een bezoekje aan de meubelboulevard of de winkelstraten tanende.

Nog altijd is het populair, maar het aantal Nederlanders dat jaarlijks winkelt voor zijn plezier (dus zonder specifiek iets nodig te hebben) is in tien jaar tijd teruggelopen van 91 procent naar 81 procent in 2018. In plaats daarvan komt 'edutainment' op. Een voorbeeld daarvan zijn de goedbezochte kindercolleges die iedere maand in Burgers' Zoo georganiseerd worden. De avondlezingen zijn met bijna drieduizend toehoorders per keer regelmatig volgeboekt.

Student en columnist Stella Vrijmoed (28) herkent zich wel in de trend. Zij doet aan salsadansen om haar dansvaardigheden te verbeteren, puzzelt om haar woordenschat te vergroten en spreekt elke avond met mensen af. "Het komt bijna nooit voor dat ik een avondje op de bank met huisgenoten tv kijk", zegt ze. "Ook bij sociale afspraken, bijvoorbeeld op dates, denk ik weleens: wat zou ik van deze persoon kunnen leren?"

In een column beschreef ze hoe ze meer lege dagen in haar agenda probeerde in te ruimen. Maar al snel begon het weer te kriebelen. "Ik hou er gewoon van om mensen om me heen te hebben, ik zie soms wel vier of vijf vrienden op een dag. Het sociale aspect is voor mij heel belangrijk."

Dat vrijetijdsactiviteiten een onderliggend doel moeten dienen, vindt zij niet storend. "Zolang je jezelf er maar niet mee aan banden legt. Bijvoorbeeld dat je jezelf tijdens je vakantie plichtmatig door een dikke pil van een boek, dat je eigenlijk niet interesseert, heen worstelt. Je moet wel genoeg rust krijgen."