Dwalen door het Sprookjesbos, een prop papier gooien in de roepende prullenbak Holle Bolle Gijs, een ritje in de Droomvlucht of over de kop in de Python: praktisch iedere Nederlander kan erover meepraten.

De Efteling, dat ooit startte als speeltuin en sportpark en sinds 1952 een attractiepark is, blijft maar groeien. Werden er in 1952 tien sprookjes verteld, inmiddels zijn dat er bijna dertig. Nieuwe attracties en sprookjes lijken met enige regelmaat als paddenstoelen uit de grond te schieten.

"Dat is ook echt zo", vertelt Koen Sanders, directeur commercie, creatie en ontwikkeling van het park. "Er komt om de twee jaar een nieuwe attractie of nieuw sprookje in het Sprookjesbos bij", vult hij aan. 

In 2019 wordt het dertigste sprookje toegevoegd: De Zes Zwanen van de Gebroeders Grimm. Deze week werd ook bekend dat er een achtbaan komt in plaats van de bobsleebaan Bob.

Moniek Hover is lector Storytelling aan de Breda University of Applied Sciences en deed onderzoek naar storytelling en themaparken, toegespitst op de Efteling. Volgens haar is het park als sprookjesverteller een autoriteit in Nederland geworden. "Het Sprookjesbos kan gezien worden als een groot driedimensionaal prentenboek. Al tientallen jaren worden hier sprookjes verteld. Dat werkt zo goed, omdat sprookjes een stabiel, onverwoestbaar karakter hebben. Het zijn eenvoudige verhalen met wonderlijke elementen."

Het park blijft een plek om naar terug te keren, omdat er herinneringen worden opgebouwd, vertelt zowel Sanders als Hover. "Er is een grote kans dat je er als kind, als ouder en als grootouder komt. Zo kan het parkbezoek een familietraditie worden", zegt Hover. "Er zijn plekken in het park, meestal bij een paddenstoel, waar generaties achter elkaar op de foto zijn geweest", beaamt Sanders.

De zestienjarige Luuk Kroon is een frequent bezoeker van het pretpark. Hij is op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen. Hij leest daarover op Eftepedia, een site voor fans van de Efteling die als een soort Wikipedia dient. Afgelopen jaar bezocht hij de Efteling al drie keer.

"Als ik naar het park ga, komen veel herinneringen van eerdere bezoekjes terug", vertelt hij. Een bezoekje vindt hij heel ontspannend. "De sprookjes zijn tijdloos en het zijn pure verhalen met een moraal. Door de prettige en magische sfeer kan ik alles even loslaten."

De Efteling ging van 4,2 miljoen bezoekers in 2010 naar 5 miljoen in het afgelopen jaar. Het park groeide van tien sprookjes in 1952 naar bijna dertig in 2018. Deze groei is deels te verklaren doordat de Efteling sinds 2010 het hele jaar open is en bezoekers er ook kunnen overnachten.

In Nederland steekt het park qua bezoekersaantallen met kop en schouder boven andere pretparken uit en is het zelfs het populairste daguitje in Nederland, blijkt uit onderzoek van NBTC Holland Marketing en Respons. Attractiepark Duinrell is met 1,4 miljoen bezoekers per jaar het tweede populairste park. 

Het park heeft eind september van de gemeente toestemming gekregen om verder te groeien. Al ging dat niet zonder slag of stoot. Inwoners van Kaatsheuvel maakten zich zorgen over geluids- en parkeeroverlast die de groei met zich meebrengt. Ze richtten de Stichting Behoud Natuur en Leefomgeving Kaatsheuvel op en protesteerden tegen de uitbreidingsplannen. 

De uitbreidingsplannen heeft de stichting niet tegen kunnen houden, maar wel zijn er garanties voor het behoud van groen in de woonwijken en komt er geen 9 meter hoge parkeergarage. 

Hoe ziet die uitbreiding er dan uit? "Er komt een nieuw themagebied in 2021, waarin alles naadloos op elkaar aansluit, van de attractie tot wat je kunt eten en kopen", vertelt Sanders.

Het vertellen van sprookjes, legendes en sagen is de kern van de Efteling, zegt Sanders. Ook letterlijk: het Sprookjesbos ligt midden in het park. "Ons voornaamste doel is door de jaren heen altijd hetzelfde gebleven: ontsnappen uit de werkelijkheid. We zijn een stuk land, waar je even echt met elkaar bent en de harde wereld van elke dag kunt vergeten."

Om goed te kunnen ontsnappen, zijn veel mensen nodig. Er werken zo'n drieduizend mensen bij de Efteling. "Het wordt steeds complexer om mensen echt te verrassen en te verleiden. Dat is waar we met ons team op letten: is er nog genoeg beleving, is het nog up-to-date? Daar zijn professionals voor nodig."

Het creatieve team van de Efteling let erop dat het park niet gedateerd raakt. "We vragen ons bij elke attractie af of we het meer naar nu moeten brengen en of het nog werkt. We willen dat het park levendig en interactief is en dus geen tentoonstelling. Maar we gaan niet iets aanpassen als het goed werkt. Kijk naar de Vliegende Fakir op zijn tapijt. Alle kinderen kijken daar nog steeds met open mond naar. Misschien hadden we zoiets nu anders gebouwd, maar het leuke is dat die trucjes uit de begintijd van het park nog steeds werken."

De sprookjes in het park ontwikkelen zich ook. Zo kwam Hover discussies onder de makers van Roodkapje in de Efteling-archieven tegen. Want hoe gruwelijk moesten ze het opeten van Roodkapje beschrijven? "Ze hebben ervoor gekozen wel rekening te houden met de kinderziel. Veel sprookjes zijn best heftig. Maar tegelijkertijd kan een heks niet zomaar uit het verhaal worden gehaald, omdat het juist gaat om de strijd tussen goed en kwaad."

In de begintijd van het park zaten er soms wat stevigere waarschuwingen in de sprookjes dan nu. "Roodkapje is veranderd van een wat ongehoorzaam meisje naar een zelfstandig, nieuwsgierig meisje."

Tegelijkertijd biedt het Sprookjesbos ook veel ruimte voor een eigen invulling, aldus Hover. "De verhalen worden niet helemaal dichtgetimmerd. Dat jaagt de fantasie aan en dat hoort bij goede storytelling. Je mag dwalen en na elke boom kun je weer wat anders tegenkomen."

Dat is inderdaad hoe de Efteling omgaat met verhalen, meent Sanders. "We geven telkens haakjes waar mensen hun eigen verhaal aan kunnen ophangen. Als de bezoekers onderdeel zijn van het verhaal en van de beleving, gaan ze ook zelf meer nadenken over het verhaal."

De Efteling behoort tot de top-5 best bezochte parken van Europa en wil groeien. Volgens Sanders biedt het bestemmingsplan genoeg ruimte. Al benadrukt hij dat de groei van het park geen doel op zich is.

"Natuurlijk willen we bij de top van Europa blijven behoren en daarom investeren we veel. Maar meer ruimte is vooral belangrijk, omdat we het natuurlijke karakter van de Efteling niet willen aantasten. Op dit moment is maar 11 procent van de Efteling bebouwd en daar willen we aan vasthouden.

Er zal een keer een grens zijn aan de groei, maar dat bekijken we wel weer in 2030. Voorlopig hebben we nog genoeg ruimte." 

Wat is jou het meest bijgebleven aan een bezoek aan de Efteling? Laat het weten door een reactie achter te laten onder het artikel.