Dit artikel is afkomstig uit PZC. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Els Mesu-Kwekkeboom van kaasboerderij Schellach in Middelburg zet het mes in een wiel jonge kaas. Veel verdient ze niet aan de ambachtelijke lekkernij. Dat komt doordat het hoofdbestanddeel melk al tijden duur is.

Ze rekent voor: "Van de zuivelcoöperatie FrieslandCampina krijg ik momenteel een garantieprijs van 50 cent per liter melk. Dat was vorige maand 55 cent per liter. Als je weet dat je tien liter melk nodig hebt om een kilo kaas te maken, ben je alleen al 5 euro per kilo kwijt aan kaas. Daar komen nog de kosten van zuursel, stremsel en energie om de ketels te verwarmen bovenop. Als je die kaas nu aan de handel verkoopt, krijgt je 6,35 euro per kilo. Met zulke handelsprijzen maak je geen winst."

Schellach loopt niet in die fuik door de kaas vooral in de eigen winkel te slijten. "We leveren daarnaast aan restaurants en een klein beetje aan de groothandel. Vooralsnog blijven we een deel van onze eigen melk voor de kaasbereiding gebruiken. We gaan niet alles aan de coöperatie leveren. Het zet de winst wel onder druk. Je kunt niet eindeloos de prijs blijven verhogen. Dat kun je je klanten niet aandoen."

Door de hoge melkprijzen, die in maart wel iets zijn gezakt, kiezen steeds meer melkveehouders ervoor om alle melk aan FrieslandCampina te leveren. De Bond van Boerderijzuivelbereiders sloeg onlangs alarm. Steeds meer boeren die door voormalig landbouwminister Henk Staghouwer waren aangespoord om op eigen erf kaas, karnemelk, yoghurt en vla te maken, gooien het bijltje erbij neer.

Dat zijn vooral voor melkveehouders die aan de grote kaas- en zuivelhandelaren leveren, zegt Mesu die voorzitter is van de kaasdag-commissie Zuid-Nederland van de Bond van Boerderijzuivelbereiders. Volgens haar speelt de handel een te grote rol bij de totstandkoming van de kaasprijs. "Er is een landelijke noteringscommissie die de kaasprijs bepaalt op basis van de melkprijs. De handel die het meeste aan kaas verdient, heeft in die commissie een flinke vinger in de pap. Handelaren zijn gebaat bij een lage kaasprijs. Ze gaan onvoldoende mee met de prijswijzigingen voor melk. Ze reageren te laat. Het is niet de hoge melkprijs die boeren doet stoppen, maar vooral het marktsysteem."

Door de marktsituatie is zuivelboerderij Hoogelande in Grijpskerke vorig jaar november gestopt met de productie van boter, yoghurt, karnemelk en vla. De eigenaren melken nu alleen voor de fabriek. Schellach nam de zuiveltak van Hoogelande over. Mesu: "Ze hebben ons goed op weg geholpen. Het is zuur dat voor hen dat het al het werk dat ze erin staken, niet meer opwoog tegen de opbrengst."

Om consumenten niet de deur uit te jagen, houdt Schellach de prijs voor jonge kaas op 12 euro per kilo. Daarmee is de kaasboerderij niet duurder en soms zelfs goedkoper dan de fabriekskazen van grote zuivelconcerns die in het supermarktschap liggen. Die zijn ook van gepasteuriseerde melk gemaakt en niet van verse (rauwe) melk zoals op Schellach. "Natuurlijk verdienen we nu weinig aan onze kaas, maar ik begrijp niet dat we soms goedkoper zijn dan fabriekskaas die toch een mindere kwaliteit is dan onze kaas. Het wringt. Ik kom daar niet uit."

Bij kaasboerderij De Vos in Biervliet is er geen crisis. "Er is meer vraag dan we kunnen produceren. We krijgen het niet aangesleept", zegt dochter Maartje de Vos die de kaas van eigen boerderij onder meer verkoopt in kaaswinkel 't Vosje in Breskens. Gek genoeg ligt een deel van De Vos kaas gewoon in de supermarkt, onder meer bij de Coop in Hoek en Plus in IJzendijke.

"Het grote probleem in onze branche is de tussenhandel, maar die omzeilen we met korte lijnen naar onze afnemers. Mijn moeder rijdt de kaas rechtstreeks naar supermarkten in de regio", zegt De Vos. In de winkel in Breskens kost de jonge kaas 11,95 euro per kilo. Nog een schappelijke prijs, vindt ze. "Eigenlijk zou de prijs iets omhoog moeten, gezien de gestegen kosten voor grondstoffen en energie. Misschien ga ik dat ook doen. Het is niet leuk voor consumenten, maar als de melkprijs zakt, kan de kaasprijs ook weer snel naar beneden. Het is belangrijk om klanten daarover bij te praten want die worden net als iedereen geconfronteerd met gestegen voedselprijzen. Zo houd je de moed erin."