Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

'Zeg nou eens eerlijk, alles belandt toch gewoon op één hoop?' Volgens recyclemanager Hendrik van de Vijver van afvalverwerkingsbedrijf HVC is dit meestal de eerste vraag die hij krijgt als hij op vrijdagavond in de kroeg over zijn werk vertelt. 'Dit is een hardnekkige mythe, waar niets van klopt.'

Hoewel de technieken voor 'nascheiding' verbeteren, is het nog altijd beter afvalstromen apart in te zamelen, zegt Van de Vijver. 'Het verbranden van restafval levert energie op en bodemas (het materiaal dat overblijft na verbranding van afval in een afvalenergiecentrale, red.) voor wegenbouw. Maar verbranding is de duurste en vervuilendste manier van afvalverwerking. En ja, metaal en plastic kunnen achteraf nog uit het restafval worden gevist, maar dit kost meer energie en levert minder op dan wanneer het bij de bron wordt gescheiden. Groenafval, textiel en papier kunnen eenmaal op de grote hoop alleen nog maar worden verbrand.'

Nederland wil in 2050 een volledig circulaire economie hebben, waarin alle grondstoffen worden hergebruikt en afval niet bestaat. 'Producenten moeten hierom beter recycleerbare producten maken en de afvalindustrie moet innoveren. Maar ook de burger heeft hierin een rol, door op de eigen afvalproductie te letten en afval te scheiden', zegt Mariska Joustra, expert circulaire economie van Milieu Centraal. Gemeenten stimuleren dit door bijvoorbeeld huishoudens apart te laten betalen voor restafval, en andere afvalstromen gratis te maken. Joustra: 'In deze gemeenten neemt het restafval flink af.'

Ook HVC voert dit jaar zo'n systeem in. HVC-afvalcoach Thea Molenaar gaat als afvalcoach langs de deuren om recyclevragen te beantwoorden. 'Ik leg ook uit waarom het loont, voor het milieu en portemonnee. Want hoewel recyclen nog niet kostendekkend is, is het goedkoper dan de verbrandingsoven, waardoor de afvalstoffenheffing omlaag kan. En die gesprekken helpen, aan het einde van het gesprek is vrijwel iedere recycletwijfelaar over de streep.'

Dit zijn volgens Van de Vijver, Joustra en Molenaar de grootste recycletwijfels:

Apart ingezameld gft levert waardevol biogas en compost op. Toch gooien we nog 35 procent van ons groente-, fruit en tuinafval bij het restafval. In januari is de wel/niet lijst voor gft aangepast en mogen ook theezakjes en koffiepads bij het gft, omdat er geen plastic meer in wordt verwerkt.

Composteerbare koffiecupjes moeten wel bij het restafval. 'Deze worden, net als composteerbare wegwerpproducten, vaak niet snel genoeg gecomposteerd. De restjes kunnen worden aangezien voor plastic waardoor een hele partij wordt afgekeurd. Van al het ingezamelde gft is ongeveer 5 procent ongeschikt. Ook steentjes, stukjes glas, stickers van fruit, kaaskorsten of bewerkt hout kunnen het gft verpesten.

Dierlijke etensresten, zoals vlees en vis, botten en zuivel mogen wel bij het gft. Eventueel verpakt in een krantje om de bak schoon te houden, want een beetje papier in het gft kan geen kwaad.

Papier en karton scheiden loont: het kan wel zeven keer worden hergebruikt, en zelfs de inkt die eruit wordt gewassen, wordt opnieuw gebruikt als cementverbeteraar. 75 procent van de papierproductie in Nederland heeft gerecycled papier als grondstof.

In de papierbak kan meer dan men misschien denkt. Zelfs enveloppen met venster, kassabonnetjes en een schrijfblok met ringband zijn welkom, plastics en metalen worden uiteindelijk uit de papierpulp gefilterd. Met in plastic verpakte folders hebben de sorteerinstallaties van het afvalbedrijf wel moeite, net als dubbel geplastificeerd papier. En, heel belangrijk, het papier moet schoon en droog zijn. Vocht en viezigheid kunnen schimmels veroorzaken en de hele lading verpesten. Die natgeregende dozen naast de container kun je dus afschrijven.

Bij pmd vindt nog flink wat nasortering plaats. Ongeveer de helft van het plastic belandt alsnog in de verbrandingsoven. Dit komt vooral doordat veel verpakkingen van samengestelde materialen zijn gemaakt. Een partij die zuiver genoeg is, wordt tot kleine bolletjes versnipperd of gesmolten, waarna er een nieuw product van wordt gemaakt.

De verpakkingsindustrie betaalt mee aan de verwerking van het plastic verpakkingsafval en wordt dus aangemoedigd beter recycleerbare verpakkingen te maken. Maar de manier waarop consumenten het inleveren, heeft invloed op de mate waarin pmd kan worden hergebruikt. Zo helpt het de sorteerinstallaties om doppen en dekseltjes los te halen en pakken leeg te schrapen. Plastic mag best een beetje vies zijn, dus verspil vooral geen water met het omspoelen van een pak vla. Verpakkingen met restjes verf of medisch afval zijn wel schadelijk voor het recycleproces en moet je apart inleveren.

Tot slot: vergeet ook die textielbak niet. Die is echt niet alleen bedoeld voor kleding. Zolang het schoon en droog is (waak ook weer voor die schimmels), mag er een heleboel in: gescheurde handdoeken, oude theedoeken, riemen, petten, gordijnen en afgedankte knuffels. Het is belangrijk om het in een afgesloten zak in te leveren, omdat de textielbakken nog weleens worden misbruikt voor ander afval, wat het ingeleverde textiel bevuilt. Wat niet direct herbruikbaar is voor kringloopwinkels, kan tot pulp worden vermalen en een nieuw leven krijgen als bijvoorbeeld vulmateriaal. Misschien wel voor die nieuwe lievelingsknuffel.

In grote steden als Amsterdam is het soms lastig om gft gescheiden in te leveren. Omdat veel huizen geen ruimte hebben voor eigen containers, werkt de gemeente met centrale punten. In het verleden werden de buurtcontainers misbruikt voor allerlei ander afval, waardoor er constant complete vuilniswagens vol gft werden afgekeurd. Hierom werden ze afgeschaft. Inmiddels komt de (ondergrondse) gft-container langzaam terug in het straatbeeld, zoals in een paar Amsterdamse en Rotterdamse wijken. De recycledoelen zijn aangescherpt en dankzij pasjes op naam, smallere sleuven en meer milieubewustzijn gaat het nu veel beter, zegt de gemeente Amsterdam. Waar nog geen gft-bak staat, kunnen bewoners hun tuinafval naar een afvalpunt brengen of een wormenhotel zoeken of aanvragen via Wormenhotel.nl.