Dit artikel is afkomstig uit Trouw. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Daniel Motaung verdiende 2 euro per uur, en moest daarvoor dagelijks naar kindermisbruik, onthoofdingen en verkrachtingsvideo's kijken. De Facebook-moderator in Nairobi had krap een minuut de tijd om te beslissen of iets geschikt was voor het platform, of verwijderd moest worden.

Dag in, dag uit. Honderden filmpjes per dag. Natuurlijk, niet alles wat hij onder ogen kreeg was ongeschikt. Kattenfilmpjes, kinderverjaardagen - prima. Maar later zou hij dromen van de onthoofdingsvideo's waarnaar hij gedwongen werd te kijken, dromen waarin hij zelf het slachtoffer was. Inmiddels zegt hij aan posttraumatische stressstoornis te lijden.

Motaung klaagde vorig jaar zijn oude werkgever Sama aan, evenals opdrachtgever Meta, moederbedrijf van Facebook. Dat probeerde de zaak tegen te houden: volgens Meta heeft een rechtbank geen jurisdictie over het personeelsbeleid van het Amerikaanse bedrijf. Maandag besliste de Keniaanse rechter dat de rechtszaak wel degelijk mag doorgaan, omdat het vermeende misbruik in Nairobi plaatsvond.

Volgens Motaung zorgde Meta niet genoeg voor mentale ondersteuning van de werknemers. Ook eiste het bedrijf onredelijk lange werkdagen, tegen minimale betaling die niet in verhouding staat met wat moderatoren in westerse landen voor hetzelfde werk betaald krijgen.

Motaung is een van de Afrikaanse klokkenluiders die vorig jaar zijn verhaal deed aan Time Magazine. Hij solliciteerde begin 2019 op een vacature van Sama, een Amerikaans techbedrijf. Sama begon ooit als non-profit en zegt duizenden Afrikanen een toekomst te bieden door ze werk te verschaffen. Dat werk zit vaak laag in de keten voor techbedrijven als Google, Microsoft en Meta.

De vacature sprak over een 'ethisch AI-bedrijf' dat in Nairobi zocht naar Zoeloe-sprekende moderatoren om content uit Zuid-Afrika te beoordelen. Motaung verwachtte dat zijn baan uit basale factchecking zou bestaan, maar het werk was 'als leven in een horrorfilm', zo schreef hij later.

Nadat de destijds 27-jarige Zuid-Afrikaan enkele maanden bij Sama werkte, probeerde hij iets te doen aan zijn werkomstandigheden. Hij begon een appgroep met collega's, en het lukte hem al snel de onvrede te mobiliseren. De groep eiste meer mentale ondersteuning, meer betaling en minder slopend lange dagen.

Voordat hij dit initiatief kon omvormen tot volwaardige vakbond - waarmee hij beschermd zou zijn voor ontslag - werd hij door Sama de laan uitgestuurd. Daarmee verloor hij ook zijn werkvisum, en had hij drie weken de tijd om Kenia te verlaten.

De rechtszaak zou grote gevolgen kunnen hebben op hoe Facebook met zijn moderatoren omgaat, waarvan het bedrijf er wereldwijd duizenden in dienst heeft. In een vergelijkbare zaak trof het in 2021 nog een schikking voor 80 miljoen euro met moderatoren uit de VS. Op 8 maart gaat de rechtszaak in Nairobi van start.

Foxglove, een Britse ngo die Motaung bijstaat in zijn rechtsgang, is verheugd dat de zaak doorgaat, laat directeur Cori Crider weten. "Mark Zuckerberg verdient flink aan Afrikaanse advertentie-inkomsten, maar weigert ondertussen te investeren in een veilige werkomgeving voor zijn werknemers in Kenia. Die vervullen een sleutelrol, en verdienen een menselijke en waardige behandeling."

Meta heeft nog niet op de beslissing van de rechter gereageerd. Eerder ontkende Sama, dat deze maand het kantoor in Nairobi sloot, de beschuldigingen van Motaung. Volgens Sama worden hun werknemers naar Keniaanse maatstaven niet onderbetaald en zou het bedrijf wel degelijk mentale ondersteuning hebben geboden.

Woensdag gaat nog een tweede rechtszaak in Kenia van start tegen Meta. In december klaagden twee Ethiopische onderzoekers het bedrijf aan omdat het te weinig zou doen om haatzaaiende posts tegen te houden. Sterker, deze negatieve boodschappen zouden dankzij de algoritmes van Meta juist sneller rondgepompt worden. Ook stellen de twee dat Facebook minder snel reageert op crises in Afrika dan elders op de wereld.

De haatberichten zouden het etnisch geweld rond de burgeroorlog in Tigray hebben aangewakkerd. Meta zegt er alles aan te doen om dergelijke content te weren, maar volgens de aanklacht is er te weinig geïnvesteerd in Amhaars, Oroma of Tigrinya sprekende moderatoren om de stortvloed aan haat van haar platformen te kunnen weren.