Dit artikel is afkomstig uit AD. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Nienke Lemmens-Deelen (36) uit Doetinchem is orthopedagoog; ze slaapwandelt sinds ze tien jaar is. Soms doet ze het weken niet, dan weer een paar dagen achter elkaar.

'Het is bizar hoe je al slapend allerlei handelingen kunt uitvoeren. Zo ben ik eens 's nachts het balkon van mijn studentenkamer in Nijmegen op gestapt. 's Ochtends zag ik in de prullenbak een leeg blikje liggen dat ik die nacht blijkbaar had opgeruimd. Ik schrok, want als ik in mijn slaap de balkondeur van het slot kan halen, hoe ver kan ik dan gaan? Wat als ik had gedacht dat ik kon vliegen? Dat vond ik wel een eng idee.

Tegenwoordig blijf ik meestal in de slaapkamer. Aan het begin van de nacht, ergens in het slaap-waakgebied, ga ik spoken. Ik denk dan dat mijn man Hans puzzels voor me heeft uitgezet die ik moet oplossen. Dat de deur op slot zit en ik moet ontsnappen bijvoorbeeld, of dat het plafond steeds dichter op me af komt en ik daar onderuit moet zien te komen.

Het voelt heel echt, dus raak ik in paniek, of word geïrriteerd. Als Hans me gerust probeert te stellen, schijn ik vaak te zeggen: 'Nee, ik slaap niet!' Hij begrijpt voor mijn gevoel niet dat ik die puzzel écht moet oplossen. In die irritatie heb ik hem ook weleens een mep verkocht. Ik kan me levendig voorstellen hoe mensen met dementie zich moeten voelen.

Bij een cursus voor mijn werk ontmoette ik slaapcoach Tessa Dekkers. Met haar heb ik een aantal gesprekken gevoerd om meer te leren over mijn slaapwandelgedrag. Sindsdien weet ik dat ik er niet zoveel aan kan doen; wel aan hoe ik ermee omga. Ik heb geaccepteerd dat dit bij mij hoort en probeer het maar als iets grappigs te zien.

Mijn leukste slaapuitspraken deel ik daarom in onze familie-appgroep. Die zijn zo random, dat verzin je gewoon niet. Een keer was ik 's nachts iets aan het mompelen over dat er zoveel vliegjes in de kamer zaten. Hans reageerde: 'Huh, waar heb je het over?' En toen zei ik boos: 'Ja, gewoon, dat je niet voor een mug naar een begrafenis moet!' Dat is toch té raar?'

YouTuber Jeroen van Holland (23) uit Arnhem slaapwandelt sinds zijn vijfde of zesde. Het komt en gaat, hij kan er geen peil op trekken.

'Na weer een week slecht slapen dacht ik opeens: dit is goed materiaal voor mijn YouTube-kanaal. Ik heb een bewakingscamera gekocht waarmee ik mezelf drie weken 's nachts heb gefilmd. Nou, daar heb ik zó om gelachen. Het ziet er belachelijk uit. Een keer zie je hoe ik uit bed stap met mijn dekbed in mijn hand. Panisch en met mijn ogen wagenwijd open vraag ik in het niets: 'Heb je de honden losgelaten? Heb je ze losgelaten?' Ik ben daar zo in de war, dat was wel heftig om te zien.

Hoewel mijn ouders altijd al verhalen vertelden over mijn slaapwandelen en we een speciaal hekje hadden zodat ik als kind niet van de trap zou donderen, was ik me er niet zo van bewust. Totdat ik als student bij vrienden ging slapen die zeiden: 'Jeroen, holy shit, jij práát!' Een vriendin was er zelfs een beetje van in shock. Ik logeerde bij haar toen ik midden in de nacht op haar schuine dak bonsde en keihard 'Help! Help' riep. Die schrok zich natuurlijk helemaal kapot.

Als ik heftig praat of slaapwandel, kom ik maar niet in mijn remslaap. De volgende dag heb ik dan wallen onder mijn ogen, ben ik groggy en kan ik me niet goed concentreren.

Het enige wat volgens deskundigen helpt, is een vast slaapritme en zo weinig mogelijk prikkels en stress. Ik ben een lange tijd best depressief geweest. Toen had ik veel mentale stress, maar sliep ik gek genoeg acht, negen rustige uren per nacht. Nu ik me weer goed voel, veel sport, gezond eet, weinig alcohol drink en mediteer, slaapwandel ik meer dan ooit. Dus heb ik besloten: ik kan er geen peil op trekken. Als ik een onrustige nacht heb gehad, ga ik de volgende dag gewoon een uur eerder naar bed.'

Maayke Terpstra (36) uit Bovenkarspel werkt als helpende bij een zorginstelling. Ze slaapwandelt sinds haar zesde, zo'n twee à drie keer in de week.

'Ik weet niet anders dan dat ik slaapwandel. In mijn ouderlijk huis ging ik vaak naar beneden, rommelde wat rond en liep weer terug naar boven. Toen ik ging samenwonen met mijn vriend hield dat aan, maar sinds mijn postnatale depressie negen jaar geleden ben ik al slaapwandelend vooral bezig om meubilair te verplaatsen. Geen idee waarom. Ik weet wel dat het slaapwandelen erger wordt als ik druk ben overdag. En sinds die depressie is het nooit meer echt rustig in mijn hoofd.

Al slapend zet ik de televisie in de slaapkamer op de grond, verplaats het nachtlampje of de kamerplant, schuif een kast voor de deur. Vorige week nog heb ik de twaalf fotolijstjes die boven ons bed hangen van de muur gehaald. Ze lagen 's ochtends keurig op een stapeltje naast mijn bed. Als ik dat de dag erna zie, denk ik: ach, ik ben weer bezig geweest.

Het lastigste vind ik dat ik er anderen mee tot last ben. Laatst liep ik midden in de nacht naar de kamer van mijn dochter van negen, knipte het grote licht aan en liep weer weg. Dat vind ik vervelend te horen de volgende ochtend, maar ik ben me van geen kwaad bewust; ik word zelden wakker van het slaapwandelen. Zelfs die keer dat ik van de trap viel en mijn hele rechterkant bont en blauw was, ben ik gewoon terug naar bed gegaan. De volgende dag wist ik vaag dat er iets gebeurd was, maar het had ook een droom kunnen zijn.

Mijn vriend heeft het het zwaarst te verduren. Laatst noemde ik hem in mijn slaap een teringlijer. Dat vind ik echt erg. Ook heb ik hem eens een schop gegeven en - slapend - gezegd: 'Hé, heb je de wekker niet gehoord? Je hebt je verslapen!' Hij ging helemaal geschrokken naar beneden, en realiseerde zich toen dat het weekend was. Toen was-ie wel chagrijnig.