Dit artikel is afkomstig uit Trouw. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Ze vond het een heftige klus. Maar ook een mooi traject. Liesbeth Scheij, rechterlijk bestuurslid bij het gerechtshof in Den Bosch en voorzitter van de commissie die het handelen van familie- en jeugdrechters onder de loep nam, hoorde naast kritiek ook veel positiefs tijdens haar onderzoek. "We hebben geconcludeerd dat jeugdrechters zich heel verantwoordelijk voelen voor het nemen van zorgvuldige beslissingen, zij zijn zich zeer bewust van de enorme impact van hun werk."

Juist daarom vond ze het extra moeilijk om te horen dat ouders en kinderen zich onvoldoende gehoord voelen door jeugdrechters. Uit interviews met onder meer (pleeg)ouders, deskundigen en rechters zelf blijkt dat er heel wat te verbeteren is aan de rechtsbescherming voor ouders en kinderen. Zo zouden rechters te weinig aan waarheidsvinding doen, en zien ouders en kinderen vaak verschillende rechters bij elke stap in hun procedure.

"Een ouder die twintig procedures had doorlopen, had wel vijftien rechters gezien", erkent Scheij. Het jeugdzorgsysteem staat onder druk, legt ze uit in het Haagse kantoorpand waar de Raad voor de Rechtspraak huist. "Er moet nú iets gebeuren, het is vijf over twaalf. Daarover hebben we ook al brandbrieven gestuurd. Wij kunnen als rechters enkel doen wat in onze eigen macht ligt: hoe doe je dingen op zitting, hoe zorg je ervoor dat het uitgangspunt 'één gezin, één rechter' wordt nageleefd?"

"Ik ben rechter, en als ik van één van de ouders in mijn zaken te horen zou krijgen dat ik niet goed naar hem of haar had geluisterd, dan zou ik zeggen dat ik voor die persoon niet zou hebben gedaan wat ik had moeten doen. Maar anders dan de bestuursrechters, hebben wij niet naar zaken zelf gekeken. Wij hebben ervaringen opgehaald en daar betekenis aan gegeven, niet onderzocht of bepaalde uitspraken goed of fout zijn.

"Wel maakt ons rapport duidelijk dat we onvoldoende laten zien dat we naar mensen luisteren. We moeten beter tonen dat we mensen horen, dat we ook iets doen met hun standpunten, duidelijker demonstreren welke afwegingen we maken."

"Als bestuurders zullen we keuzes moeten maken. Willen we hier prioriteit aan geven met de krapte die we hebben, dan moeten we die capaciteit elders in de rechtspraak weghalen. Daar zullen we met elkaar goed over na moeten denken. We zijn ontzettend hard bezig om meer rechters binnen te krijgen. Toch begint het ook bij rechters zelf: je kunt morgen beginnen met goed te luisteren naar de mensen die je op zitting hebt."

"Wat mij het meest geraakt heeft, is het gebrek aan ervaren procedurele rechtvaardigheid. Dat mensen zich niet serieus genomen voelen, elke keer een andere rechter zien. Een deel van alle problemen heeft te maken met financiële druk en het systeem. Maar dit is iets wat we zelf al kunnen oppakken. Ik vond de eerste reacties van jeugdrechters op het reflectierapport inspirerend: Wat kan ik daar morgen zelf aan doen? Luister ik nou écht? Kunnen we zo'n ontwikkeling met elkaar op gang krijgen? Dat vind ik al een prachtig resultaat."