Dit artikel is afkomstig uit het AD. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Het liefst koopt Henk Riepema (66) uit Nieuwerkerk aan den IJssel om de paar jaar een andere auto. "Het begon ooit met een Fiatje 128, maar op een gegeven moment kun je het je veroorloven om wat nieuwer te gaan rijden. Nu het kan, kies ik mijn auto's zo jong mogelijk. Op dit moment rij ik een BMW X4 M40i uit juni 2020. Die heb ik uit Duitsland geïmporteerd."

Zoon Michael (37) pakt het anders aan. Voor zijn huis in Moordrecht staat geen BMW van de jongste generatie, maar een 525i Touring uit 2004. "Daar heb iets van 6000 euro voor betaald. Zo'n X4 als van mijn pa vind ik mooi, maar ik vind dat de oudere BMW-modellen beter in elkaar zitten. En het is een stukje nostalgie, omdat ze zo niet meer gemaakt worden. Als tiener haalde ik de folder van deze 5-Serie al bij de dealer, die ligt nog steeds op zolder. Dus is het extra mooi om dit model nu in het echt te hebben."

Het verschil in aankoopbeleid van vader en zoon roept interessante vragen op. Wie maakt financieel de slimste keuze? Hoe kun je zorgen dat je die kosten zo goed mogelijk onder controle houdt? En wat is duurzamer en dus ook beter voor het milieu: met een bestaande auto blijven rijden of een fonkelnieuwe aanschaffen?

Wie z'n jaarlijkse auto-uitgaven onder elkaar zet, schrikt zich een hoedje. Na het huis is de gezinsauto verreweg de grootste kostenpost voor menig huishouden. Econometrist en Toyota-rijder Ronald Jorna uit Wijhe houdt al ruim 25 jaar nauwgezet zijn autokosten bij en becijferde dat hij in die kwart eeuw bijna anderhalve ton heeft uitgegeven aan autobezit en -gebruik. "Alle uitgaven heb ik bijgehouden, behalve de parkeerkosten. Dus aanschaf, afschrijving, wegenbelasting, onderhoud, reparaties, brandstofkosten en verzekering. Zelfs de boetes heb ik meegenomen en hoewel ik absoluut geen wilde rijder ben, zijn die toch goed voor 2,1 procent van het totaalbedrag."

Nog een grote kostenpost: de belastingen. Volgens de ANWB gaat zo'n 39 procent op aan zaken als accijns op brandstof, aanschafbelasting (bpm) en motorrijtuigenbelasting. Omdat de wegenbelasting is gekoppeld aan de CO2-uitstoot en het type brandstof van een auto, loont het om een nieuwere auto te kiezen: de huidige Toyota Yaris Hybrid kost maximaal 132 euro per kwartaal, terwijl de fiscus voor een dertien jaar oude BMW 530d Touring op diesel elk kwartaal tot 549 euro int.

De cijfers onder de streep liegen er niet om, concludeert Jorna: "In totaal kostte het bezitten en gebruiken van mijn auto's me in 25 jaar zo'n 146.359 euro. Als je de inflatie sinds 1993 meerekent kom je uit op zo'n 179.138 euro."

Bij de aanschaf van een auto is het uiteraard voordeliger om een gebruikt exemplaar te kopen. De afschrijving is, een enkele uitzondering daargelaten, doorgaans het grootst in de eerste twaalf maanden van een autoleven. "Daarom ga ik voor een auto waar 'de kop vanaf is", zegt Henk Riepema. "Dat scheelt veel: nieuw kostte deze X4 tegen de 140.000 euro, maar toen hij een maand of acht oud was, bleek de prijs in Nederland met zo'n 60.000 euro gedaald." Dat maakt de relatief nieuwe BMW van Henk echter nog altijd een ruime tienvoud duurder in aanschaf dan de negentien jaar oude 5-Serie van zoon Michael.

"Ik kies ook voor een jong model omdat ik minder hoef stil te staan bij slijtage, garagebezoeken en dure reparaties", zegt Henk als het onderhoud ter sprake komt. Daar zit een kern van waarheid in: de kans op hoge garagerekeningen is statistisch gezien groter bij een oudere auto. Maar bij modernere modellen zijn de onderdelen vaak duurder om te vervangen. Mocht er bij de X4 van Henk een adaptieve led-koplamp stuk gaan, dan kost hem dat 2099 euro: ruim vier keer zo duur als een originele xenon-unit van de 5-Serie uit 2004 die zoon Michael rijdt.

"Vroeger kón je niet eens lang doen met een auto", zegt Henk. "In mijn eerste Fiat keek ik na zes jaar door het plaatwerk heen naar buiten! Tegenwoordig zijn auto's zo goed dat je ze met gemak dertig jaar kunt blijven rijden." Michael: "Het verschil is dat pa de tijd heeft meegemaakt waarin auto's echt heel slecht waren. Mijn 5-Serie zit inderdaad zo degelijk in elkaar dat hij nog twintig jaar mee kan als hij het juiste onderhoud krijgt. Ik sleutel graag zelf en vervang onderdelen ook preventief. Daardoor heb ik er gemiddeld 1000 euro per jaar kosten aan. Maar ik denk dat pa daar ook wel aan zit met alleen zijn jaarlijkse beurtje bij de BMW-dealer."

En dan is er nog het duurzame aspect bij de autokeuze: doorrijden in een oude auto is ontegenzeggelijk voordeliger, maar is het ook beter voor het milieu? Het antwoord valt ruwweg op te splitsen in drie componenten: wat doet het brandstofverbruik (en dus de CO2-uitstoot) van een model, hoe zit het met de uitstoot van schadelijke stoffen en hoe is het gesteld met de totale impact die het model heeft op de wereld. Dat laatste leggen steeds meer automerken vast in een zogenoemde life cycle assessment (LCA), een soort milieueffectrapportage.

Met name auto's met een benzinemotor zijn de afgelopen jaren stukken zuiniger geworden, weet ook Michael: "Het verbruik van de 5-Serie is best fors, ik denk gemiddeld 1 op 8. Pa z'n X4 heeft 200 pk meer, maar verbruikt stukken minder." Wie een hybride, stekkerhybride of volledig elektrische auto koopt, bespaart nog meer brandstof en spaart het milieu. Omdat zulke modellen aantoonbaar veel minder schadelijke stoffen uitstoten tijdens het rijden.

Daar staat tegenover dat het produceren van elke nieuwe auto veel uitstoot veroorzaakt, onder meer door het winnen van zeldzame grondstoffen, het produceren van accu's en het laten draaien van fabrieken. Al die facetten worden, naast de verwachte uitstoot tijdens het gebruik van een auto, meegenomen in een LCA, waardoor een betrouwbare inschatting ontstaat van de impact van een auto op de planeet.

Uit onderzoek van onder meer het gezaghebbende Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology (MiT) blijkt dat het bouwen van een elektrische auto tot wel 80 procent meer emissies kan veroorzaken dan het produceren van een model op benzine. Dat komt vooral door de intensieve productie van accupakketten.

Maar zodra de auto's kilometers gaan maken, komen elektrische modellen al snel als gunstiger uit de bus, zeker als ze op duurzaam opgewekte stroom rijden. Zelfs als hun levensduur twee keer zo kort is als een vergelijkbaar model op benzine, is een volledig elektrische auto volgens het MiT minder schadelijk voor de wereld dan een auto op fossiele brandstoffen.

Toch is het niet eenvoudig te zeggen wat nou goedkoper en duurzamer is, meent woordvoerder Joyce Donat van de Consumentenbond. "In principe is het wel duidelijk dat het financieel gezien vrijwel altijd voordeliger is om in een oudere auto te blijven doorrijden. De aanschaf en afschrijving zijn bij een nieuwe auto zo veel hoger dat je in negen van de tien gevallen heel veel aan onderhoud van je bestaande auto kunt uitgeven voordat je daarmee duurder uit bent."

De verschillen in duurzaamheid zijn lastiger te duiden, stelt Donat. "Organisaties zoals Green NCAP (die beoordeelt en rangschikt auto's op hun duurzame aspecten zoals CO2-uitstoot, red.) maken wel inzichtelijk wat het verschil is tussen modellen, maar die cijfers bestaan alleen voor relatief nieuwe auto's. Wanneer je een moderne brandstofauto vergelijkt met een elektrisch model van dezelfde leeftijd, blijkt de versie zonder verbrandingsmotor vrijwel altijd de duurzamere keuze."

Vergeleken met een bestaande auto is die uitkomst minder helder, omdat het bijvoorbeeld niet duidelijk is hoeveel uitstoot er ooit is gegenereerd met de productie van bijvoorbeeld de BMW van Michael in 2004. Donat: "Daardoor is het lastig te zeggen of een nieuwe auto per definitie duurzamer is dan een gebruikte die je langer doorrijdt. Maar wat je wel met zekerheid kunt zeggen is dat modernere auto's een gunstiger effect hebben op de luchtkwaliteit."