Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

"Onze 5-jarige dochter is vaak té aardig", mailt een moeder. Als haar broertje (3) zegt dat hij haar koekje lekker vindt, geeft ze het meteen aan hem. "En als hij geen zin heeft om op te ruimen, en zegt dat zijn zus het moet doen, dan doet ze dat ook." Een ander helpen is niet erg, maar de moeder is bang dat anderen er misbruik van maken. "Ik ken dat enorme 'willen helpen' ook van mezelf en ik heb dat echt moeten afleren." Wat kun je als ouder doen wanneer je het idee hebt dat je kind té meegaand is?

Omdat het om een jong kind gaat, is enige geruststelling op zijn plaats. "Op die leeftijd is het normaal dat meisjes een beetje moederen over hun broertje. Plak er niet direct grote labels op", zegt orthopedagoog Lonneke van Elburg van trainingsbureau Hechter.

De moeder is alert op het meegaande gedrag van haar dochter, omdat ze hier vroeger zelf problemen mee heeft gehad. "Dat is natuurlijk liefdevol bedoeld. Het kan echter zijn dat ze hierdoor een allergie heeft ontwikkeld voor kinderen die wél nemen wat ze willen, zoals haar zoontje."

Ook is het goed voor deze moeder om te beseffen dat haar dochter in een andere situatie opgroeit dan zijzelf, zegt ontwikkelingspsycholoog Leonie Vreeke, die aan de Universiteit Leiden onderzoek doet naar angstige kinderen en hoe ouders daarmee kunnen omgaan. Oftewel: is dit daadwerkelijk een probleem van het kind of speelt projectie ook een rol? Om dat vast te stellen, is het handig om iemand te raadplegen die er objectief naar kan kijken. "Vraag aan de juf of meester: zien zij op school ook dat 'nee' zeggen lastig is voor het kind?"

Iemand helpen is een mooie eigenschap. "Ik zou dat niet gaan afleren", zegt Van Elburg. "Wel kun je kijken welke vaardigheden het dochtertje nodig heeft om ernaast te zetten, zoals 'nee' durven zeggen of het aangeven van grenzen." Hoe doe je dat? "Probeer haar aan te leren om een 'voelpauze' in te lassen voordat ze op een verzoek van een ander reageert." Op die manier kan ze eerst rustig nadenken over wat haar voorkeur heeft: wil ze dat koekje wel weggeven? Wil ze de opruimtaken van haar broertje overnemen? Als ouder kun je daarbij helpen. "Vraag bijvoorbeeld: 'Welk stukje van het koekje wil je graag zelf opeten?' En als dochterlief een keer voor zichzelf opkomt, geef dan een compliment. Hiermee geef je het signaal dat het ook belangrijk is om aan jezelf te denken."

Bij kinderen die bang zijn om een ander teleur te stellen, kan het helpen om het zelfvertrouwen op te krikken. "We weten uit onderzoek bij angstige kinderen dat het helpt om nieuwe, spannende dingen te ondernemen", zegt Leonie Vreeke. Die succeservaring breidt zich uit als een olievlek naar andere situaties. Hetzelfde zou kunnen werken met het stellen van grenzen. "Oefen thuis met kleine dingen. Het kan ook erg krachtig zijn als ouders het goede voorbeeld geven."

Om het helpen van anderen positief te benaderen in het gezin, oppert Van Elburg een spel. "Wichtelen is een Scandinavische traditie waarbij je lootjes trekt en vervolgens een tijdlang stiekem lieve dingen doet voor de ander, zoals een bord opruimen of een briefje schrijven. Niemand mag ontdekken dat jij het doet." Bij jonge kinderen kan de ouder beginnen en de beurt dan geven aan een van de kinderen. Daar steken alle gezinsleden wat van op.