Dit artikel is afkomstig uit Trouw. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Het water dat na de overstromingen vorig jaar in Limburg stroomafwaarts raasde, liet een gigantisch spoor van boterkuipjes, koelkasten en kliko's achter. De hoeveelheid plastic was zo groot, dat de rivier de Maas een van de meest met plastic vervuilde rivieren ter wereld was, blijkt uit nieuw onderzoek van de Universiteit Wageningen (WUR). Die mate van plasticvervuiling is vergelijkbaar met rivieren in Vietnam, de Filippijnen en Indonesië. Hopen afval waren zelfs vanuit de ruimte te zien, aldus de onderzoekers.

"Voor zover wij weten zijn er slechts twee of drie rivieren ter wereld waar ooit meer plastic is gemeten", zegt Tim van Emmerik, hoofd van het onderzoeksteam rivierplastic van de WUR. In de korte periode van de overstroming, waardoor ongeveer zes dagen sprake was van erg hoog water, werd evenveel plastic gemeten als een derde van het jaarlijkse gemiddelde. Het is een conservatieve schatting, maar de onderzoekers gaan ervan uit dat jaarlijks tussen de 30 en 45 duizend kilo plastic door de Maas stroomt. Dat zijn anderhalf tot ruim drie miljoen stukken plastic per jaar.

Een jaar lang voerden Van Emmerik en een team van tientallen onderzoekers observaties en tellingen uit vanaf bruggen langs de Maas, Rijn en IJssel, om in kaart te brengen hoeveel grote stukken plastic (groter dan 0,5 centimeter) in de Nederlandse rivierdelta drijven. Ook zochten ze naar een verklaring waarom er op sommige momenten meer plastic voorbijdrijft.

Een van de oorzaken was de hoogte van het waterpeil. Twee keer zoveel water betekent normaal gesproken twee keer zoveel plastic. Dat komt doordat regenwater bijvoorbeeld droogliggend plastic op de oevers of in stedelijke gebieden de rivier inspoelt, of het zo hoog komt te staan dat het plastics in de uiterwaarden meesleept.

Maar tijdens een overstroming zoals die in Limburg, gaat het eerder om een vertienvoudiging van de hoeveelheid plastics, ook al staat het water maar twee keer zo hoog, zeggen de onderzoekers. Volgens promovendus rivierplastics Louise Schreyers heeft dat te maken met de grove schade die een overstroming veroorzaakt aan huizen en gebouwen. "In normale omstandigheden zien we alleen plastic afval in het water, maar tijdens een overstroming komen daar ook tuinmeubels, witgoed en huishoudelijke spullen bij."

Een bijkomend probleem van de overstroming is de riolering. Die kon water niet kwijt, waardoor onder meer vochtige doekjes en menstruatieproducten in het open water geloosd werden. Juist die voorwerpen zal je een lange tijd na de overstroming blijven vinden. "Ze zijn klein en moeilijk te zien. Net zoals plastic zakken blijven ze snel hangen in de vegetatie langs de oever", aldus Van Emmerik. Daardoor zijn deze plastics moeilijk op te verwijderen en blijven ze liggen. Wanneer het water weer hoog staat, kunnen deze plastics weer terugstromen in de rivier. Of ze blijven liggen tot ze afgebroken zijn tot kleinere deeltjes, dat grote schade veroorzaakt aan planten en dieren.

Op dit moment is er vrij weinig bekend over de hoeveelheid plastic in de Nederlandse, Europese of internationale rivieren. Wereldwijd is de plasticvervuiling in slechts vijftig tot honderd rivieren onderzocht. Op basis daarvan is wel vast te stellen dat de Maas onder normale omstandigheden al een van de meest met plastic vervuilde rivieren in Europa is. Alleen in de Donau werd meer plastic gemeten.