Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

De nieuwe mascotte van rechts Amerika is achttien jaar oud, heet Kyle Rittenhouse en is zojuist vrijgesproken van moord. Maandagavond zit hij, gestoken in een net, grijs pak, tegenover Tucker Carlson, de uiterst rechtse Fox News-presentator. Rittenhouse, die twee mensen heeft doodgeschoten, is door Carlson en andere conservatieve Amerikanen uitgeroepen tot symbool van het recht op zelfverdediging.

"Ik was daar gewoon om hulp te bieden aan wie het maar nodig had", zegt Kyle Rittenhouse.

'Daar' is Kenosha, Wisconsin. In augustus vorig jaar braken er protesten uit nadat een zwarte man door de politie was doodgeschoten. De toen zeventienjarige Rittenhouse ging er met een semiautomatisch geweer op af, naar eigen zeggen om huizen en winkels voor vernieling te behoeden - in de Amerikaanse traditie van vigilantes, burgerwachten die nogal eens naar geweld grijpen bij de bescherming van lijf of goed. Er brak paniek uit. Tijdens een confrontatie met demonstranten schoot Rittenhouse twee van hen dood: Joseph Rosenbaum (36) en Anthony Huber (26). Een derde demonstrant raakte gewond. Vrijdag werd Rittenhouse van alle aanklachten tegen hem vrijgesproken.

In het exclusieve interview dat Rittenhouse aan Fox News geeft, prijst Tucker Carlson hem omstandig. "Hij wilde helpen, orde op zaken stellen", zegt Carlson. De presentator toont zich verontwaardigd dat Rittenhouse 2,5 maand in voorarrest heeft gezeten. "Het was duidelijk dat het om zelfverdediging ging. Dat was te zien op de beelden, en toch hebben ze hem opgesloten."

Stageplekken

Rittenhouse' vrijspraak is juridisch weinig verrassend: de Amerikaanse zelfverdedigingswetgeving is zo rekkelijk dat het moeilijk is om iemand te veroordelen die voor zijn leven zegt te hebben gevreesd in een bedreigende situatie. Bovendien kunnen slachtoffers hún kant van het verhaal niet navertellen.

Toch leidt de zaak tot verdeeldheid in de Verenigde Staten. Volgens een peiling van The Economist en onderzoeksbureau YouGov vindt 76 procent van de Democraten dat Kyle Rittenhouse wél voor moord veroordeeld had moeten worden. De meerderheid van de Republikeinen (65 procent) vindt van niet.

Kyle Rittenhouse was de rechtszaal vrijdag nog niet uit of hij kreeg al stageplekken aangeboden van prominente Republikeinen. Er zijn fondsen voor hem opgericht, T-shirts bedrukt met zijn silhouet met een wapen in de hand en de tekst: 'Free Kyle'. De Republikeinse strateeg Gregg Keller zei dat hij Rittenhouse nog een belangrijke spreker ziet worden op conservatieve congressen.

'Free Kyle'.

Recht op zelfverdediging

Maandagavond op Fox News blijkt Kyle Rittenhouse ook zichzelf goed te kunnen verkopen. "Niet ík stond terecht," zegt hij tegen Tucker Carlson, "het recht op zelfverdediging stond terecht." De presentator knikt instemmend. "Als ik was veroordeeld, zou niemand het recht hebben zich tegen aanvallers te verdedigen."

In deze zaak komen twee rechten op een ingewikkelde manier samen: het recht op zelfverdediging, van oudsher bedoeld voor burgers om zich binnenshuis tegen indringers te verweren, en het recht in de meeste staten om op straat wapens te mogen dragen. De combinatie van deze wetten leidt tot een realiteit waarin dit soort schietincidenten zonder juridische gevolgen blijven.

De vraag waarmee velen worstelen: wélke Amerikanen hebben het recht zichzelf met wapens te verdedigen? Kylie Rittenhouse is een witte jongeman, hij schoot op andere witte mannen die protesteerden tegen geweld tegen zwarte mensen. Op Fox News wordt geen enkel medeleven getoond met de doden. Wat als Kyle Ritttenhouse een zwarte tiener was geweest?

Misschien was 'het meest problematische aspect aan deze zaak', schrijft columnist Charles M. Blow van The New York Times, dat dit de zoveelste keer is dat 'geweld door witte vigilantes tegen zwarte mensen of hun witte bondgenoten wordt verheerlijkt'.

De slachtoffers

Joseph Rosenbaum was een 36-jarige man uit Kenosha. Op dronebeelden lijkt Rosenbaum op de avond van de protesten Rittenhouse achterna te zitten. Nadat Rosenbaum zou hebben geprobeerd naar Rittenhouse' wapen te grijpen, draait de tiener zich om en vuurt vier schoten op hem af. Volgens The Washington Post was Rosenbaum nog maar een paar uur eerder uit een ziekenhuis ontslagen, na een mislukte zelfmoordpoging. In december 2002 werd hij tot tien jaar veroordeeld voor kindermisbruik. Rosenbaum liet een dochter achter. Het is onduidelijk waarom hij die dag naar het protest was gekomen.

Als Rittenhouse Rosenbaum heeft neergeschoten, wordt hij achtervolgd door de 26-jarige Anthony Huber, die hem met zijn skateboard slaat. Rittenhouse schiet Huber daarop in zijn borst. Huber wankelt, valt op de grond en overlijdt aan zijn verwondingen. Anthony Huber, een inwoner van Kenosha, was met zijn vriendin naar het protest gekomen om steun te betuigen aan de zwarte man die door de politie was doodgeschoten. "Hij was ongelooflijk intelligent, echt de slimste persoon die ik ooit heb ontmoet", zei zijn vriendin Hannah Gittings kort na zijn dood. "Hij wist welk risico hij nam toen hij achter een gewapende jongen aan te gaan."