Dit artikel is afkomstig uit Trouw. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten op NU.nl. Daar lees je hier meer over.

Ze is blij, maar ook onthutst. Marrit van Exel (53) wilde 40.000 handtekeningen ophalen om rouwverlof op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen. "Ongelooflijk dat het is gelukt", zegt van Exel vol vreugde. Ze zette de petitie meerdere keren op LinkedIn, maar op de sterfdag van haar dochter was het raak. "Toen ontplofte het ineens van de reacties." Inmiddels heeft ze bijna 50.000 handtekeningen verzameld. "Nu stop ik natuurlijk niet. Ik ga voor de 60.000", vertelt ze strijdbaar.

Van Exel verloor haar man in 2011 en haar dochter in 2018. Tweemaal een verlies met enorme impact. Ze werkte als manager toen haar man overleed. Daardoor kon ze haar eigen werk even stilleggen. "Daar had ik geluk mee", geeft ze toe. Want wie in Nederland een kind of partner verliest, heeft wettelijk geen recht op rouwverlof. Werknemers doen beroep op het calamiteitenverlof, nemen vakantiedagen op of melden zich ziek.

"Bij gezinsuitbreiding heb je recht op wekenlang verlof, maar dat ontbreekt bij gezinsinkrimping. Wat is dat voor iets kroms?", vraagt Van Exel zich hardop af. Ze vindt dat er op zijn minst een gelijkwaardig verlof moet komen bij het verlies van je kind of partner. "De verschrikkelijke pijn die gepaard gaat met rouw beperkt zich niet tot de eerste dagen na het overlijden. Het intense besef dat iemand nooit meer terugkeert, ontstaat vaak pas in een latere fase. Daarnaast is het gemis slechts een onderdeel van de totale impact. Je moet je hele dagelijkse leven opnieuw inrichten. Dat kost tijd."

Vakbond CNV pleit al langer voor rouwverlof: twee weken flexibel vrij kunnen nemen, zonder vakantiedagen op te offeren. Volgens CNV-onderzoek uit 2020 krijgt één op de tien werkenden een burn-out na het verlies van een dierbare. Een kwart kan langere tijd niet goed functioneren. Toch zorgt werken voor sommigen ook voor afleiding, wat zou pleiten tegen rouwverlof. Van Exel zegt hierover: "De een kan zonder complicaties vrij snel weer aan de slag, de ander heeft langer de tijd nodig. Maar geef rouwenden op zijn minst de optie voor herstel. Dan kan er later op maat gekeken worden wat iemand nodig heeft."

De Vlaamse psycholoog Manu Keirse (75) ijverde de afgelopen twee decennia voor rouwverlof in België. De discussie ging daar vooral om wie het verlof betaalt. Werkgever, overheid, of de betrokkenen zelf?

Nu, ruim twintig jaar later, is het wetsvoorstel in België aangenomen. Het rouwverlof is verlengd van drie naar tien dagen. Een overwinning voor Keirse en vele anderen. "Als je kind of partner sterft, midden in het leven, is dat zeer aangrijpend. Een overrompeling waar we als samenleving stil bij moeten staan", zegt Keirse. Hij pleit dan ook voor een werksituatie waar ruimte is voor verdriet. "Vaak als je een dierbare verliest, heb je het gevoel op de pechstrook van het leven te staan. Dat iedereen verder rijdt en jij stilstaat. Een goed rouwproces helpt mensen om weer terug aan te sluiten."

Geestelijk verzorger Marinus van den Berg (74), die veel schreef over rouw en verlies, juicht de toegenomen aandacht voor rouwen toe. Maar, waarschuwt hij, een rouwproces kun je niet in een wet vatten. Zo vindt hij het niet terecht om verlof te beperken tot de naaste familie. "Soms is het verlies van je moeder minder heftig dan dat van je tante. Dan denken anderen: het is toch maar je tante. Maar daar gaat het dus mis." Ook bij gigantische heimwee of een interne overplaatsing in de arbeid is er sprake van rouw, stelt Van den Berg. Deeldood, noemt hij dat. "Het gaat dan weliswaar niet om de dood, maar je bent wel een stukje van jezelf kwijt." Daarom dienen we volgens hem per individu te kijken wat nodig is om goed te functioneren op werk.

Keirse is geen voorstander van rouwverlof op maat. "Trek liever grenzen en stel regels op die voor iedereen gelden." Tien dagen verlof noemt hij een 'beperkt, maar respectabel aantal' om rouwen onder de aandacht te brengen. Wel vindt hij het belangrijk dat werkgevers zich flexibel opstellen als de werknemer geleidelijk wil terugkeren. "Houd er rekening mee dat mensen moe kunnen zijn. Dat ze rouwarbeid aan het verrichten zijn naast hun gewone arbeid. Dat is loodzwaar. Geef ze de ruimte om 's ochtends wat later te beginnen of 's middags eerder naar huis te gaan."

Laat bovendien werkgevers nadenken over hoe ze omgaan met hun werknemer tijdens de periode van afwezigheid. Wie gaat af en toe een kop koffie drinken? Wie onderhoudt het contact? Van den Berg: "Bij de belangstellende vraag hoe het gaat, kan een werknemer daarónder horen: 'je moet terugkomen'. Ook al bedoelen leidinggevenden het hartelijk, werknemers ervaren het toch snel als druk. Een vertrouwenspersoon kan een oplossing zijn."

Het belangrijkste voor de deskundigen is dat er in ieder geval meer aandacht komt voor rouwende werknemers. Erover praten vinden we vaak moeilijk, ziet Van den Berg. "Er spelen ontzettend veel verlegenheden. Collega's willen helpen, bedoelen het goed, maar weten geen raad en doen dan maar niets. Dat is geen oplossing." Helpen hoeft niet altijd met woorden. Het kan ook met kleine gebaren. Denk aan een kaartje, een schouderklop of een bakje koffie. "Laat zien dat je niet vergeet."

Andersom schaamt de rouwende werknemer zich vaak en durft dan niet te vragen om hulp. Van den Berg: "We willen tegenwoordig zo sterk zijn. Sommige dingen zijn simpelweg niet te dragen in je eentje. Daar heb je elkaar voor nodig. Hulp vragen is geen zwaktebod, maar juist ontzettend moedig. Laten we dat vaker hardop zeggen. Vooral op het werk."