NU.nl
De nieuwe Tweede Kamer telt zeventien partijen, vier meer dan in 2017. Het is geen record: ook na de verkiezingen van 1918 zaten er zo veel partijen in de Kamer. Daarna is het echter nooit meer voorgekomen dat zo veel partijen de Kamer bevolkten.
Bij de verkiezingen van 1918 was de grote overwinnaar de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP) van premier Charles Ruijs de Beerenbrouck, die dertig zetels kreeg. Overigens telde de Tweede Kamer toen nog maar honderd zetels; dit werd in 1956 aangepast.
Nu wordt de VVD van Mark Rutte de grootste partij. Maar Forum voor Democratie is met een plus van zes zetels (van twee naar acht) de grootste winnaar. De partij implodeerde nog kort geleden, maar dat heeft partijleider Thierry Baudet dus geen kwaad gedaan. Verder verliezen linkse partijen en winnen rechtse partijen, aldus de prognoses.
Rutte wint 2 zetels en komt uit op 35 zetels. Hij kan aan de slag gaan om zijn vierde kabinet te formeren. Daarbij zal hij eerst met D66 om de tafel gaan zitten, met 23 zetels de tweede grootste partij. Ook andere partijleiders verklaarden al dat deze beide winnaars het voortouw moeten nemen bij de kabinetsformatie.
Vooraf verklaarde de VVD-leider in elk geval te willen optrekken met het CDA. Maar de partij van Wopke Hoekstra komt uit op veertien zetels, een verlies van vijf. Hoekstra noemde de uitslag "zeer teleurstellend" en beaamt dat zijn partij bescheidenheid past na deze afstraffing.
Rutte moet meer rekening houden met wensen D66
Rutte zal in de formatie meer rekening moeten houden met de wensen van de sociaal-liberalen dan bij de formatie in 2017. Het beleid moet "progressiever, eerlijker en groener" dan de afgelopen vier jaar, verklaarde Kaag direct. Zij noemt met name de "klimaatramp", en investeringen in onderwijs en woningen als onderwerpen die niet langer kunnen wachten.
In de prognose hebben VVD, CDA en D66 samen 73 zetels, nog net geen meerderheid. Verkenners Kajsa Ollongren (D66) en Annemarie Jorritsma (VVD) gaan met alle partijen praten en daarna kijken welke coalitie mogelijk is.
De uitslag is bittere pil voor links
De voorlopige uitslag is een bittere pil voor de linkse partijen. SP en GroenLinks verloren respectievelijk vijf en zes zetels. Daarmee komen ze uit op negen (SP) en acht (GroenLinks). Partijleiders Marijnissen en Klaver denken er niet aan om op te stappen. De PvdA van Lilianne Ploumen verliest niets maar wint ook niets; ze blijft op negen zetels staan.
Zowel Klaver als Ploumen sluit regeringsdeelname niet op voorhand uit. De leider van GroenLinks vindt dat "iedere partij verantwoordelijkheid moet nemen". Voor zijn collega van de PvdA is het belangrijkste: "waar kan ik het beste voor de belangen van mijn kiezers opkomen".
Vier nieuwe partijen in Kamer
Nieuw in de Kamer wordt volgens de exitpoll JA21 van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga. Deze afscheiding van Forum voor Democratie verraste met drie zetels. De PVV verloor 3 zetels en komt op 17. Geert Wilders vindt het desondanks een "prachtig resultaat" en verklaarde alvast "keihard oppositie" te gaan voeren tegen VVD en D66.
Een andere grote nieuwkomer is het progressieve en pro-Europese Volt met drie zetels. De BoerBurgerBeweging en BIJ1 van Sylvana Simons behaalden elk één zetel. 50PLUS gaat terug van vier naar één zetel. De Partij voor de Dieren stijgt ´één zetel en gaat naar zes. SGP en DENK blijven staan op hun oude zetelaantal met ieder drie zetels.
