Hoe was het om een maand voor de verkiezingen Lodewijk Asscher op te volgen, die terugtrad vanwege de toeslagenaffaire?

"Onverwacht, we waren erg ontdaan de eerste dagen nadat hij was opgestapt. Maar toen ik erover ging nadenken en besloot het te doen, was ik er ook echt klaar voor. Ik vind het een eer, allereerst om te worden verkozen tot volksvertegenwoordiger met voorkeursstemmen en helemaal om nu lijsttrekker te zijn. Lodewijk en ik staan allebei voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland. Ongelijkheid is geen natuurverschijnsel, dat is een keuze en dat wil ik terugdringen."

Na vier jaar ministerschap zat u de afgelopen vier jaar in de oppositie. Wat is uw voornaamste kritiek op het kabinet?

"Ze hebben te weinig gedaan aan problemen waar mensen elke dag mee te maken hebben. Het kabinet had de eerste jaren de wind in de rug, maar weigerde te investeren in salarissen van leraren en mensen in de zorg. De klassen zijn te vol, er zijn lerarentekorten. Ik neem ze zeer kwalijk dat ze daar niets aan gedaan hebben. En dan deelden ze in die eerste jaren ook nog cadeautjes uit aan het bedrijfsleven."

Rutte noemde de toeslagenaffaire 'een schandvlek'. Hoe pijnlijk is het dat ook jullie voorman Lodewijk Asscher als minister van Sociale Zaken daar een rol in speelde?

"Wat die mensen is overkomen is vreselijk. En velen van hen hebben nog steeds geen genoegdoening gekregen. Lodewijk heeft gekeken naar zijn eigen rol en heeft toen zijn verantwoordelijkheid genomen. Dat deed hij waar anderen dat nadrukkelijk níét deden."

Rutte stond bij het RTL-debat oog in oog met een slachtoffer van de toeslagenaffaire en zei dat hij werkt aan oplossingen.

"Rutte sprak mooie woorden, maar doet helemaal niks aan het systeem van de toeslagen. Ik vind het onbegrijpelijk dat zijn partij denkt dat ze het onrecht dat mensen is aangedaan kunnen herstellen door hetzelfde te doen wat ze altijd al deden."

Een NU-lezer vertrouwt de PvdA niet meer, omdat die partij in Rutte II volgens die lezer zo ongeveer alles heeft afgebroken wat de werkende burger nodig heeft.

"We zaten met een ongekende crisis, dat vergeten we weleens. Maar we hadden niet moeten instemmen met bijvoorbeeld de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd. Dat hebben we overigens vanuit de oppositie wel weer gedeeltelijk terug kunnen draaien. Mensen met zware beroepen kunnen nu eerder stoppen met werken en de AOW-leeftijd gaat niet langer omhoog met twaalf maanden per kalenderjaar, maar met acht maanden."

Hoe is het om met dit soort kritiek te worden geconfronteerd, terwijl het vier jaar geleden is dat jullie meeregeerden?

"Ik snap dat kiezers willen horen hoe ik terugkijk op die jaren en wat we anders willen. Gelukkig begrijpen de meesten dat de crisis toen echt heftig was. We hebben ernaar gekeken, we hebben ervan geleerd, en kijk eens, we hebben nu plannen voor de komende vier jaar.

Lodewijk Asscher sprak van een "failliet systeem" en "de groeiende ongelijkheid die de samenleving splijt", jullie pleiten voor een grotere rol van de overheid. Is het oude linkse geluid terug?

"We hebben gekeken wat er nou scheef gaat in Nederland: de leraren, de zorg, de cadeautjes van het kabinet voor bedrijven die geen of veel te weinig belasting betalen. Dit is hét moment om dat recht te zetten. Je kunt de ongelijkheid terugdringen, banen behouden én economische groei realiseren, het kán.'

Dat gaat wel tegen een prijs. De PvdA wil bedrijfsleven tot 2025 met maar liefst 42 miljard euro belasten. Vertrekken die niet massaal naar het buitenland?

"Nee hoor, we vragen ze om een eerlijke bijdrage. Bedrijven die uit zijn op winst en zo min mogelijk belasting willen betalen hebben in Nederland toch eigenlijk niets te zoeken? De meeste bedrijven zijn hier omdat we een goed opgeleide beroepsbevolking hebben, een perfect wegennet, een vliegveld... Die blijven ook wel als ze meer belasting moeten betalen."

De PvdA zet vol in op woningbouw, maar volgens het Centraal plan Bureau is het niet genoeg.

"We hebben een tekort van meer dan driehonderdduizend woningen. We willen er honderdduizend per jaar bouwen, dat schiet volgens mij toch wel op. We willen daarnaast speculanten aanpakken, beleggers die veel huizen hebben moeten daar normaal belasting over gaan betalen."

Jullie noemen dat de 'Prins Bernard-taks', vernoemd naar de zoon van prinses Margriet die een omvangrijke onroerendgoedportefeuille heeft. Is dit niet erg op de man gespeeld?

"Ik vind het juist wel goed om dit te doen. Hij heeft 590 objecten en over die huurobjecten zou je gewoon inkomstenbelasting moeten betalen. Dat hoeft nu niet, dat weten heel veel mensen niet. Ik wil graag dat hij en veel anderen huizenbezitters wél die belasting gaan betalen."

Waarom wil de PvdA alleen met GroenLinks samen in een nieuw kabinet?

"Van vier jaar Rutte II hebben we geleerd is dat we niet meer zonder een andere linkse partij in het kabinet willen gaan zitten. Dat kan GroenLinks zijn maar ook de SP."

Maar een linkse fusie?

"Laten we nou eerst maar eens gaan stemmen."

En waarom niet met D66 in een kabinet?

"We sluiten ze niet uit. Op sommige punten zijn we bondgenoten. Maar ze moeten nog wel een paar flinke stappen naar links zetten om bij ons uit te komen. Vaste contracten moeten weer de norm worden, dat heb ik bij D66 niet gelezen. De basisbeurs moet terug, uit de doorrekening van het CPB blijkt dat ze daar niet echt voor kiezen. Wij willen een veel hoger minimumloon dan zij."

Afgelopen week viel u CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra hard aan over zijn plannen om de WW te verkorten tot een jaar.

"Het is CDA-onwaardig om in deze tijd met plannen voor het verkorten van de WW te komen."

Hoe moeilijk wordt het om Rutte te verslaan? Hij wordt gezien als de man die het land door de pandemie leidt.

"Tot nu toe ging het vooral over corona. Maar met de verkiezingen in zicht verandert dat. Rutte wil korten op de bijstand, hij wil niet dat de ongelijkheid minder wordt, die zal als het aan de VVD ligt juist groeien. Je kiest voor Rutte, maar dan krijg je het asociale VVD-beleid er gratis bij. En Rutte zei tijdens het RTL-debat wel dat hij de rijken extra wil belasten, maar kwam daar in een tweet op terug. Uit de CPB-berekeningen blijkt inderdaad iets heel anders. Hij wordt hier ontmaskerd."

Rutte kwam met een nationaal herstelplan om Nederland uit de coronacrisis te krijgen, goed idee?

"Wij hebben al heel veel voorstellen gedaan, bijvoorbeeld over onderwijs. Maar het kabinet reageert steeds heel langzaam. Goed dat er nu een voorstel van Rutte ligt, maar waarom zo lang gewacht?"

Leidt de enige weg naar de macht niet via Mark Rutte en de VVD?

"Dat gaan we zien. Ik ga zeker niet met PVV of Forum in een kabinet. Wilders is echt verschrikkelijk en respectloos. Voor andere partijen geldt: we zien wel. Maar niet zonder een andere linkse partij, er is linkse politiek nodig om Nederland eerlijker te maken."

Wat is voor de PvdA een breekpunt in de komende formatie?

"Wij willen dat het minimumloon omhoog gaat, en dan niet een paar dubbeltjes maar een stevige stap vooruit."

• Hoe staat Nederland er eigenlijk voor? Klik hier om naar de thema's te gaan die we onder de loep hebben genomen.
  
  
• Partijstandpunten per onderwerp: Coronacrisis | Onderwijs | Zorg | Veiligheid | Klimaat en stikstof | Discriminatie en racisme | Migratie en integratie | Arbeidsmarkt | Woningmarkt
  
  
• Verkiezingsprogramma's: VVD | CDA | D66 | ChristenUnie | PVV | GroenLinks | PvdA | SP | SGP | Partij voor de Dieren | DENK | 50PLUS | Forum voor Democratie
  
  
• Onze gesprekken met de lijsttrekkers.
  
  
• En je kunt je abonneren op onze dagelijkse campagne-update via het blokje hieronder.