De militaire alliantie wordt lid van de door de VS geleide coalitie tegen de terreurbeweging, een stap die wordt gezien als tegemoetkoming aan Amerikaanse president Donald Trump. Een gevechtsrol voor de NAVO is echter niet aan de orde.

De AWACS-radarvliegtuigen van de NAVO zullen meer vluchten gaan uitvoeren om de actuele situatie in Syrië en Irak in kaart te brengen. Verder wordt een nieuwe inlichtingenafdeling voor informatie-uitwisseling opgezet, die ook oog heeft voor Syriëstrijders. Een nog aan te stellen coördinator gaat hier toezicht op houden.

De leiders gaven ook groen licht voor een plan om de kosten van de collectieve veiligheid eerlijker te verdelen. Elke lidstaat die minder dan 2 procent van het bbp uitgeeft aan defensie, moet jaarlijks rapporteren over hoe het zijn uitgaven tot dat peil denkt op te trekken.

Trump zei eerder dat 23 NAVO-landen de Amerikaanse belastingbetaler "massale bedragen" zijn verschuldigd, omdat ze de VS hebben laten opdraaien voor de collectieve veiligheid. Ze moeten hun "chronisch wanbetalen" goedmaken. 

Trump doelde daarmee op de lidstaten die minder dan 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie uitgeven. Volgens hem is 2 procent gezien de huidige "kwaadaardige dreigingen het absolute minimum". Nederland besteedt minder dan 1,2 procent van het bbp aan defensie.

De Amerikaanse eis is niet nieuw, maar Trump besteedde geen enkele aandacht aan het verweer van veel Europese landen dat het niet alleen om geld draait, maar ook om bijvoorbeeld het leveren van troepen aan missies. Hij dreigde echter niet met maatregelen. Eerder zinspeelde hij erop dat de VS hun steun aan "wanbetalers" zouden intrekken.

Trump onthulde het "9/11 and Article 5 Memorial", waarin een stuk is verwerkt van het World Trade Centre in New York dat terroristen op 11 september 2001 neerhaalden.

Na die aanslag activeerden de VS artikel 5 uit het NAVO-verdrag, waarin staat dat een aanval op een NAVO-land een aanval op allen is. De hoop was dat Trump dit persoonlijk zou bevestigen, maar dat deed hij niet expliciet.

De NAVO van de toekomst moet zich volgens de president richten tegen "terrorisme, migratie en de dreiging vanuit Rusland". In zijn toespraak vroeg Trump enkele momenten stilte voor de slachtoffers van de "barbaarse" aanslag in Manchester, die volgens hem "de diepte laat zien van het kwaad dat we tegenover ons hebben". "We moeten ons verenigen en de moordenaars en extremisten pakken."

Premier Mark Rutte heeft donderdag op de NAVO-top in Brussel een "prima dialoog" gehad met Donald Trump. "Ik ga een prima relatie met hem opbouwen."

Op de vraag wat hij vond van Trumps "lompe gedrag" zei Rutte dat hij hem niet wil recenseren. "Dat heeft helemaal geen zin. Elk land kiest zijn eigen staatshoofd." De sfeer aan de dinertafel was dan ook niet ijzig, vond de premier.

Trump was eerder op donderdag op bezoek bij EU-president Donald Tusk. Donderdagavond vliegt de president naar Sicilië voor een G7-bijeenkomst.