KPN, Vodafone en T-Mobile betaalden in juli 2020 in totaal 1,23 miljard euro aan de Nederlandse overheid om 5G-netwerken te mogen bouwen. Maar met de vergunningen die toen zijn geveild kunnen de providers nog niet het echte 5G aanbieden.

"Zelfs als je een 5G-telefoon hebt, maakt je mobieltje eerst verbinding met het 4G-netwerk", legt netwerkexpert Bart Garvelink van consultancybureau Stratix uit aan NU.nl. "Als het netwerk ziet dat je telefoon 5G ondersteunt, wordt de verbinding overgezet naar een iets snellere 5G-frequentie."

Echt veel voordeel heb je daar nog niet van, zegt Garvelink. Het 5G wat we nu in Nederland hebben is maar een beetje sneller dan mobiel internet via een 4G-verbinding. Oftewel: we krijgen een 4G-verbinding in een 5G-jasje.

De mobiele aanbieders kunnen het echte 5G pas aanbieden na de veiling van de 3,5 GHz-frequentieband. Maar er is nog steeds geen datum vastgelegd voor die veiling. Het is de bedoeling dat de providers de nieuwe frequenties begin volgend jaar in gebruik kunnen nemen, maar of dat gehaald kan worden is onzeker.

Verschillende Europese landen hebben de 3,5 GHz-band al geveild. Daardoor kunnen mensen in bijvoorbeeld Duitsland al wel gebruikmaken van het echte 5G. Ondanks dat de nieuwe frequentieband nog niet in Nederland beschikbaar is, heeft ons land de beste en snelste mobiele netwerken ter wereld. Maar die positie komt in gevaar als de veiling nog lang op zich laat wachten.

De reden dat het bij ons zo lang duurt voordat we de 3,5 GHz-band kunnen gebruiken is het satelliet-grondstation in het Friese plaatsje Burum. Op dit grondstation zijn satellietschotels geplaatst door onder meer Defensie en de inlichtingendiensten. Hiervoor wordt nu de 3,5 GHz-frequentieband gebruikt - dezelfde frequentie die mobiele providers dus willen gebruiken om ons mobiele internet sneller te maken.

"Zodra de 3,5 GHz-band beschikbaar komt, kunnen providers over naar een zogenoemd standalone 5G-netwerk", vertelt Garvelink. "Dat betekent dat je telefoon zonder tussenkomst van het 4G-netwerk meteen een 5G-verbinding krijgt."

De nieuwe frequentieband gaat volgens Garvelink ook zorgen voor 'flink hogere internetsnelheden'. Daarmee kunnen we 5G gaan ervaren zoals het is bedoeld. Een voorbeeld daarvan is online gamen. Daarvoor heb je een snelle internetverbinding met een heel lage vertraging nodig. Daar is 5G voor bedacht.

KPN heeft deze week een test met standalone 5G in de 3,5 GHz-band gedaan. Tijdens de test werd een downloadsnelheid van bijna 1 Gbps en een vertraging van 14 milliseconden behaald. Dat is veel beter dan met het huidige gecombineerde 4G- en 5G-netwerk, zegt KPN.

Het 5G in een 4G-jasje is beschikbaar voor klanten van KPN, Vodafone, T-Mobile en Youfone. Klanten van andere kleinere aanbieders zoals Ben, Simpel, Simyo en Lebara hebben nog geen toegang tot 5G en krijgen maximaal een 4G-verbinding.

KPN, Vodafone en T-Mobile bedienden eind vorig jaar volgens marktonderzoeker Telecompaper 86 procent van alle mobiele klanten in Nederland. Youfone is daarnaast één van de drie grootste zelfstandige aanbieders.