TikTok-gebruikers jonger dan achttien jaar krijgen na een uur een waarschuwing. Daarna moeten ze een code invullen als ze toch door willen kijken.

De app werpt zo een drempel op, maar daar kun je nog wel overheen. Het idee is dat jongeren zo bewust een keuze maken om hun schermtijd te verlengen. Want TikTok moet volgens het bedrijf zelf een leuk en gezond platform blijven.

Op iPhone- en Android-toestellen kun je al sinds 2018 timers voor apps instellen. Ga je over de door jezelf ingestelde daglimiet heen? Dan moet je even tikken om door te gaan.

Fabrikanten tonen zich zo begaan met hun klanten. Ze willen dat mensen hun diensten op een gezonde manier gebruiken. Maar het lijkt ook haaks te staan op het verdienmodel van de platforms. Hoe langer je doorbrengt op sociale media, des te beter ze je kennen. En des te meer ze aan je kunnen verdienen.

Daar spelen de apps op in. "Je wordt constant geprikkeld", zegt psycholoog en focusexpert Mark Tigchelaar. "Het gaat niet meer om de inhoud, maar om het zien van iets nieuws. Dat maakt het stofje dopamine aan en daardoor blijf je maar scrollen."

Patti Valkenburg, hoogleraar Media, Jeugd en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam, vindt het begrijpelijk dat TikTok met een timer komt. "Het platform krijgt kritiek", zegt ze. "Vroeger gingen debatten over sociale media vooral over onderwerpen als online pesten en nare inhoud. Nu lijkt de primaire zorg de enorme hoeveelheid tijd die jongeren eraan kwijt zijn. Zonder dat je het in de gaten hebt, kun je er uren doorbrengen."

Over het nut van zo'n timer zijn de meningen verdeeld. Het is een wassen neus, zegt Tigchelaar. "Een schijnoplossing die je met een of twee klikken omzeilt."

Een melding zorgt misschien niet dat jongeren hun telefoon wegleggen. Maar het maakt hen wel bewust van hun mediagebruik, zegt Justine Pardoen van Bureau Jeugd en Media. "Het zet je aan het denken: ik ben al een uur bezig, was dat wel de bedoeling?"

Tigchelaar noemt het een wedstrijd die je niet kunt winnen. "TikTok geeft miljoenen per jaar uit om een verslavend product te maken. Daar kunnen pubers niet tegenop te boksen, en dat is niet hun schuld. Op die leeftijd kun je impulsen simpelweg minder goed weerstaan."

TikTok doet wat het kan, zegt Pardoen. De eindverantwoordelijkheid voor appgebruik door jongeren ligt bij de ouders. "Het gaat er vooral om dat je kinderen leert nadenken over hun mediagebruik", zegt ze. "Zodat ze daar zelf iets van gaan vinden. Daarop kunnen ze dan hun gedrag aanpassen. Het is niet aan TikTok om jongeren op te voeden, maar ze kunnen ouders er wel bij ondersteunen."

In de tienerjaren komen veel nieuwe sociale prikkels op jongeren af. Daarmee moeten ze leren omgaan. De prikkels komen nu vaak via de telefoon. "Zelfcontrole aanleren gaat het beste als ouders met hun kinderen duidelijke regels afspreken", zegt Valkenburg. "Over hoelang en wanneer ze op sociale media mogen."

Afspraken moet je volgens haar al op vroege leeftijd maken. Nog voordat de telefoon in huis komt. "Als het socialemediagebruik een gewoonte is geworden, is terugdraaien veel moeilijker."

Volgens Pardoen moeten we niet willen dat een platform bepaalt wat wel en niet mag. Ze vergelijkt het met sigaretten. "Ook die blijven we toestaan. Fabrikanten moeten op de pakjes waarschuwingen zetten. Het is vervolgens aan jou of je besluit alsnog een peuk op te steken."

Dan komt het dus aan op wilskracht en discipline om de telefoon weg te leggen. Maar dat is lastig, zeker als de rest van de klas wel online is. Tigchelaar en Pardoen vinden elkaar uiteindelijk als voorstanders van een telefoonverbod in de klas. "Scholen ervaren dat kinderen weer met elkaar praten en spelletjes gaan bedenken", zegt Pardoen.

"Afleiding is geen individueel probleem", vult Tigchelaar aan. "Met een telefoonverbod in de klas valt er voor de jongeren niets te missen en wordt niemand buitengesloten."