De netbeheerders investeren tot aan 2030 tussen de 60 en 100 miljard euro in het stroomnetwerk. Daarmee wordt de capaciteit van het elektriciteitsnet uitgebreid. Dat is nodig om de groei in de vraag en het aanbod van elektriciteit aan te kunnen.

"Maar alleen daar gaan we het niet mee redden", zegt Han Stegeman, technologie en innovatiemanager bij de landelijke netwerkbeheerder TenneT tegen NU.nl. "We moeten ook gaan proberen om het elektriciteitsverbruik te gaan sturen."

Nu is het stroomnet vraaggestuurd. Als het elektriciteitsverbruik stijgt, gaat een energiecentrale bijvoorbeeld harder draaien. "In de toekomst moeten we juist energie gaan gebruiken als er veel aanbod is", legt Stegeman uit. "Bijvoorbeeld als het hard waait of het heel zonnig is. Dan leveren windmolens en zonnepanelen veel elektriciteit."

Om dat voor elkaar te krijgen wordt het elektriciteitsnet gemoderniseerd. Er wordt een zogenoemd smart grid gebouwd, oftewel een slim stroomnet. Daarvoor wordt het hele netwerk vernieuwd en voorzien van meters en sensoren. Daarmee kan de netbeheerder precies zien waar een overschot of een tekort aan stroom is en dat bijsturen.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat bijvoorbeeld een elektrische auto pas gaat opladen als er veel stroomaanbod is. Het is zelfs mogelijk om elektriciteit uit de accu terug te leveren aan het net als het aanbod laag is. De elektriciteitsprijs wordt daarvoor een belangrijke prikkel.

"Het stroomtarief wordt dynamischer en tegelijk krijgen veel apparaten wifi", zegt Han Slootweg, hoogleraar Smart Grids aan de Technische Universiteit Eindhoven. "Apparaten kunnen zo op basis van de stroomprijs van dat moment bepalen wanneer ze aan- of uitgaan."

Bij dynamische stroomtarieven is de prijs hoog als er veel vraag naar elektriciteit is. Dat is bijvoorbeeld om 18.00 uur, als iedereen thuiskomt, de kookplaat aanzet en de elektrische auto aan de lader hangt. Op een zonnige of winderige dag kan het aanbod van elektriciteit hoger zijn dan de vraag. In dat geval is de stroomprijs laag. Dat maakt het interessant om juist dan je auto op te laden.

Variabele prijzen vlakken pieken in het verbruik af of verplaatsen deze juist naar momenten met meer elektriciteitsaanbod. Daardoor is een minder hoge piekcapaciteit nodig in het netwerk. Dat scheelt netbeheerders miljarden euro's aan investeringen.

Maar het smart grid en dynamische elektriciteitsprijzen zijn slechts een onderdeel van de oplossing, waarschuwt René Peters, energie-expert van onderzoeksbureau TNO. "We moeten ook gaan werken aan grootschalige energieopslag. Waterstof kan namelijk makkelijk en zonder verliezen lang worden opgeslagen in bijvoorbeeld oude zoutmijnen in Drenthe."

Door wind en zon is er in de zomer meer duurzaam opgewekte energie dan in de winter. Peters: "Door het overschot aan elektriciteit in de zomer om te zetten in waterstof, kan een energiebuffer voor de winter opgebouwd worden."

"De uitdaging waar we voor staan is niet alleen om vandaag vraag en aanbod van stroom op elkaar af te stemmen", legt de energie-expert uit. "Ook over de seizoenen heen moeten vraag en aanbod in evenwicht zijn."