Hoewel kunstmatige intelligentie al jaren in ontwikkeling is, krijgt de technologie vooral de afgelopen maanden veel aandacht. Dat zagen we bijvoorbeeld bij de smartphoneapp Lensa, die je oude selfies gebruikt om nieuwe profielfoto's voor je te maken. Andere kunstmatige intelligentie kun je een simpele opdracht geven om iets te maken, waarna de AI automatisch een soort schilderij genereert.

Die AI-software wordt getraind. Onderzoekers voeren in de programma's een gigantische hoeveelheid afbeeldingen in, waarmee de computer probeert te doorgronden hoe die in elkaar zitten. Kan een kunstmatige intelligentie dat goed genoeg, dan is die in staat haar eigen kunst te genereren.

Het baart sommige kunstenaars en illustratoren zorgen, want juist hun oude werken worden gebruikt om AI's te trainen. Een computer kan ineens in één klap hun werk doen, nota bene door te trainen met hun schilderen. Ze noemen het op sociale media diefstal: hun werk is zonder toestemming gebruikt om iets nieuws te maken.

"Ik vond het eerst opwindend en surrealistisch, maar nu is het misselijkmakend en haalt het de waarde van mijn werk omlaag", schrijft kunstenaar Kelly McKernan op Instagram, waar ze 105.000 volgers heeft. "Ik heb gezien hoe mijn eigen werk is hergebruikt om 'nieuwe' kunst te maken."

Soms neemt de kunstmatige intelligentie het werk van kunstenaars heel letterlijk over. De nieuwe tekening is dan in grote lijnen hetzelfde, met hier en daar een kleine wijziging. Soms is zelfs de handtekening van de originele artiest nog terug te zien in de afbeelding.

Dan kan er sprake zijn van auteursrechtenschending, zegt hoogleraar Antoon Quaedvlieg van de Radboud Universiteit. Hij is gespecialiseerd in intellectueel eigendom.

Wel is het per geval afhankelijk of het gaat om auteursrechtenschending, zegt hij. Bepalen wanneer een nieuw werk wel of niet je rechten schendt, is volgens Quadvlieg "een van de moeilijkste vraagstukken in het auteursrecht".

Vind je een werk erg op het jouwe lijken, dan zou je nu al naar de softwaremaker of desnoods de rechter kunnen stappen. Die laatste kan dan bepalen of dit ook echt zo is.

Quaedvlieg kan zich voorstellen dat auteursrecht in de toekomst aangepast wordt om aan te sluiten op dit soort nieuwe software. "Er wordt vaak geroepen dat auteursrecht een verbodsrecht is, maar in de praktijk dient het alleen maar om een vergoeding voor gebruik van je werk mogelijk te maken", aldus de hoogleraar.

Zo'n vergoeding zou volgens hem ook bij kunstmatige intelligentie kunnen werken. Als blijkt dat een computerprogramma jouw werk heeft gebruikt om iets nieuws te maken, dan zou je daar als kunstenaar voor betaald kunnen worden. "Je hebt het dan over vergoedingen die te overzien zijn, van een paar euro of weet ik wat. Daar zouden we het over moeten hebben."

Op dit moment is nog niet vastgelegd of de kunstmatige intelligentie zelf ook auteursrecht krijgt voor haar werken. "Het is allemaal nog heel experimenteel, ik ben zelf terughoudend", zegt Quaedvlieg. "Ik geloof helemaal niet in auteursrecht voor producten van kunstmatige intelligentie."