De fiscus heeft op veel punten de privacywet AVG overtreden, vindt de AP. De Belastingdienst had geen wettelijke basis voor het verwerken van de persoonsgegevens op de lijst. Zonder grondslag is het verwerken van persoonsgegevens verboden.

Ook was de lijst niet goed beveiligd en werd de interne privacytoezichthouder van de Belastingdienst niet op tijd bij het opzetten van de lijst betrokken.

De boete is de hoogste die de AP ooit heeft uitgedeeld. Dat komt door de ernst van de overtredingen, stelt de toezichthouder. Ook speelde bij het bepalen van het boetebedrag mee dat de lijst voor veel mensen grote gevolgen had.

Tot februari 2020 zette de Belastingdienst mensen met een bepaalde nationaliteit of vanwege 'verdachte' omstandigheden op een zwarte lijst. De lijst bevatte ongeveer 270.000 namen. De mensen op de lijst wisten niet dat ze erop stonden.

Volgens AP-voorzitter Aleid Wolfsen heeft de Belastingdienst "met FSV de rechten van de 270.000 mensen die op de lijst stonden op ongekende wijze geschonden". "Ruim zes jaar lang. De Belastingdienst heeft met FSV levens overhoopgehaald", aldus Wolfsen.

Zelfs als ze geen fraude pleegden, konden personen er last van hebben dat ze op de lijst stonden. Sommigen mochten bijvoorbeeld niet in termijnen betalen als ze door een belastingaanslag in financiële problemen kwamen.

Als mensen in de schuldsanering terechtkomen, kan die extra soepel worden ingericht door afspraken met schuldeisers te maken zonder dat er een rechter aan te pas komt. Dat gold niet voor personen die op de fraudelijst stonden.

Staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) noemt de boete "begrijpelijk". Hij omschrijft het oordeel van de AP in een verklaring als "hard en onmiskenbaar". Het "laat nogmaals zien dat fundamentele verbeteringen bij de Belastingdienst noodzakelijk zijn".

Het ministerie van Financiën, waar de Belastingdienst onder valt, gaat niet in beroep tegen de boete. De staatssecretaris ziet het oordeel van de AP als "een bevestiging van de noodzaak om de gegevensverwerking anders in te richten, zodat wordt voldaan aan de wet- en regelgeving".