Spionage ligt in China op de loer, maar op reis kan digitale voorzorg nooit kwaad
"Het maakt niet uit je een sporter, journalist of ander invloedrijke persoon bent. Je kunt ervan uitgaan dat China bij een bezoek gegevens over je verzamelt", zegt China-expert Frans-Paul van der Putten van onderzoeksinstituut Clingendael.
Hij snapt de waarschuwing van de AIVD daarom wel. De inlichtingendienst wijst erop dat China gegevens over Nederlandse bezoekers verzamelt, iets wat het land overigens ongegrond noemt. China kan die informatie nu of later gebruiken voor spionage en daarom is het een bedreiging voor de Nederlandse veiligheid, aldus de AIVD.
"Vooral voor invloedrijke personen uit de politiek of media is dit van belang", zegt Van der Putten. Maar het is een illusie om te denken dat je als 'gewone' burger dan niet op de radar zult staan, zegt hij ook.
"Ik zie mensen die zeggen: 'Ik ben toch niet zo interessant?' of 'Ik heb niks te verbergen'. Maar het gaat niet alleen om de gevolgen voor jou, maar ook om jou heen. Je bent misschien geen doelwit, maar kunt wel een schakel zijn."
Voor China is kennis macht. Het heeft een drang naar die macht, en dus een drang naar kennis over burgers en bezoekers.
Voor de AIVD gaat het om het landsbelang. Een werkgever die personeel naar China stuurt, wil voorkomen dat gevoelige informatie in buitenlandse handen valt of dat de deur naar spionage geopend wordt. En als toerist vind je jezelf misschien niet belangrijk, maar ook jij hebt een netwerk van vrienden, familie en kennissen die voor China wél interessant kunnen zijn.
"Het gaat nu over sporters die naar China gaan, maar deze kwestie geldt altijd", zegt Bibi van den Berg, hoogleraar cybersecurity aan de Universiteit Leiden. "Je kan als individu wel denken dat je niet relevant bent. Maar dat betekent niet dat het voor een ander land niet interessant is om jou nader te bekijken."
Advies: Neem altijd maatregelen als je naar het buitenland gaat
"Voor China is kennis macht", verklaart Van der Putten het gedrag van het land. "De Communistische Partij is erop gericht zijn eigen macht te houden. Het heeft een drang naar die macht, en dus een drang naar kennis over burgers en bezoekers."
Je kijkt naar je smartphone en denkt: alle gegevens zitten veilig in dat doosje. Maar dat is niet zo.
Maar de Chinadeskundige wijst erop dat andere landen ook graag informatie verzamelen. "Ook democratische landen zoals de Verenigde Staten doen dat." Hoogleraar Van den Berg pleit er daarom voor om altijd na te denken over hoe je jezelf kunt beschermen als je naar het buitenland reist.
"Het is verstandig om een gezonde dosis basiskennis te hebben", zegt ze. "We omarmen technologie. Dat is terecht, want het maakt onze levens leuker, efficiënter, handiger en makkelijker. Maar we beseffen niet goed dat er ook risico's zijn."
"Je kijkt naar je smartphone en denkt: alle gegevens zitten veilig in dat doosje. Maar dat is niet zo. Het zoeft door de lucht, het zit in de cloud. En je kunt het dus ook uit de lucht vissen."
Tips van Van den Berg bij een reis naar het buitenland:
- Neem niet te veel apparaten mee. Zijn een smartphone, tablet én laptop echt nodig?
- Zet apparaten uit als je ze niet nodig hebt of ergens achterlaat, niet alleen stand-by.
- Overweeg een lokale simkaart te kopen, die je achteraf kunt weggooien.
- Laat je apparaten niet rondslingeren.
- Maak geen verbinding met openbare wifinetwerken en plug je apparaat niet op openbare plekken in.
Van der Putten denkt dat het verstandig is om je aan dit soort adviezen te houden. Of je nou naar China, de VS of een ander land reist. "Op reis ben je nou eenmaal kwetsbaarder dan thuis."
In welke mate de Nederlandse sporters zichzelf en hun omgeving beschermen, is niet duidelijk. Zo zei shorttracker Sjinkie Knegt tegen De Telegraaf dat Chinese spionage hem "geen bal" interesseert. Sportkoepel NOC*NSF laat weten niet bij te houden welke sporters de adviezen opvolgen. "Het is aan henzelf. Het zijn hun spullen", zegt een woordvoerder.