Door heel Nederland hebben afgelopen week branden gewoed in zendmasten. De autoriteiten vermoeden brandstichting, omdat de branden steeds aan de onderkant en de buitenkant van de zendmast ontstonden. De brand kan zich zo via de kabels in de zendmast verspreiden.

Waarom de masten in brand worden gestoken is nu nog niet bekend. De politie doet onderzoek naar de branden. Wel stond er op een elektriciteitskast in de buurt van een brandende zendmast in Deurne de tekst "Fuck 5G" geschreven. Al is niet bekend of dit gerelateerd is aan de brand.

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) stelde vorig jaar na de aangekondigde uitrol van 5G-netwerken in Nederland al vast dat protesten tegen zendmasten een nieuwe impuls hadden gekregen. Die vonden veelal in de vorm van demonstraties plaats, maar hebben nog niet eerder geleid tot extremistische protestacties zoals de sabotage en brandstichting van de afgelopen tijd, schrijft de NCTV. "Een zorgelijke ontwikkeling."

Ook in het buitenland worden masten in brand gestoken. Dat gebeurde bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk, na verspreiding van online nepnieuws waarin een link tussen 5G-straling en het coronavirus wordt gelegd.

Stichting Stop5GNL heeft inmiddels openlijk afstand genomen van de branden. De stichting herkent zich niet in het activisme van de brandstichters, zegt medeoprichter Martine Vriens tegen het Eindhovens Dagblad. "Wij zijn altijd vreedzaam geweest, bijvoorbeeld met demonstraties."

Voor de uitrol van het 5G-netwerk, dat onder meer sneller mobiel internet belooft, worden nieuwe zendmasten geplaatst. Critici uitten hun zorgen over de straling van de masten die schadelijk voor de gezondheid zou zijn. Tot nu toe wijst onderzoek uit dat de straling onder het limiet van de Europese Unie blijft.

Rob Bongenaar, directeur van Monet, de schakel tussen overheid en de providers, benadrukt dat de zendmasten die in brand zijn gestoken geen 5G-frequenties uitzenden. 5G is in Nederland nog niet uitgerold. De eerste frequenties moeten zelfs nog geveild worden. Het nieuwe mobiele netwerk wordt momenteel op enkele locaties getest, maar de masten die in brand zijn gestoken waren geen onderdeel van deze testlocaties.

De masten worden gebruikt voor mobiele communicatie, zoals 4G, 3G en 2G. Het wegvallen van een zendmast door brand kan daardoor leiden tot een verminderde mobiele bereikbaarheid in de regio.

"Connectiviteit is juist nu in crisistijd heel erg belangrijk. Het mobiele netwerk is meer dan ooit onmisbaar om Nederland verbonden te houden, vertelt Bongenaar. Hij maakt zich grote zorgen. "De beschikbaarheid van een betrouwbare digitale infrastructuur is van essentieel belang. Dat geldt in algemene zin en juist in een tijd waarin de verbindingen hard nodig zijn voor bijvoorbeeld ziekenhuizen en verzorgingstehuizen."

Bij een brand in een zendmast in Nuenen in de nacht van 9 op 10 april viel bij iedereen binnen een straal van 5 kilometer rondom de zendmast de mobiele communicatie weg. Het was daardoor niet mogelijk om bijvoorbeeld 112 te bellen.

Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid noemde de branden dit weekend "een aanval op de hulpdiensten en daarmee onze samenleving".

Bij de uitval van een zendmast wordt zo snel mogelijk een noodmast geplaatst om ervoor te zorgen dat het mobiele verkeer door kan gaan. En woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat er ook "extra aandacht is voor preventieve maatregelen", maar doet geen uitspraken over welke maatregelen dat zijn.