"Ik weet niet welke taal zij met elkaar spreken, maar ze begrijpen elkaar duidelijk niet." Aan het woord is melkveehouder Jack Rijlaarsdam in een reportage van Nieuwsuur. "Als ik niet bemest, komt er minder gras en minder kwaliteitsgras."

Per 1 maart moeten Nederlandse boeren zich aan de overgangsregels houden, om uiteindelijk in 2026 aan de strenge mestregels te voldoen. Voor de boeren was de schrik deze week daarom groot door een communicatiefout van de minister. Niet echt handig van Adema, in een tijd waarin de relatie tussen politiek en de boerenwereld toch al niet zo best is. "Ik begrijp dat dit een vervelende boodschap is voor de boeren", schrijft de minister in een Kamerbrief.

Boeren in Nederland kampen met een mestoverschot. Om ervan af te komen laten ze de mest tegen betaling afvoeren of rijden ze de mest uit over het land. De mest uitrijden zorgt voor veel stikstofuitstoot.

Jarenlang heeft Nederland een uitzonderingspositie in Europa gehad voor het uitrijden van mest. Daar komt een einde aan om het stikstofprobleem aan te pakken. Adema heeft met de Europese Commissie afspraken gemaakt voor het afbouwen van de uitzonderingspositie.

Nederland krijgt tot 2026 een overgangsperiode. Daar zijn wel (strenge) voorwaarden aan verbonden.

De voorwaarden voor de overgangsperiode gaan in 2023 in. Minister Adema had in december nog gezegd dat het niet zo'n vaart zou lopen en had het over 2024. "Het is niet dat we daarvoor toestemming hadden van Brussel; zo werkt het niet", zei de landbouwminister. "We hebben een inschatting gemaakt op basis van Europese informatie. Je kan nu zeggen dat we een verkeerde inschatting hebben gemaakt."

De Europese Commissie stelde dat Nederland zich per 2023 aan de regels voor de overgangsperiode moet houden. Zo niet, dan vervalt de afspraak en moet Nederland de uiteindelijke strenge regels nog dit jaar invoeren. Adema ging akkoord en kreeg zelfs nog respijt tot 1 maart in plaats van 1 januari dit jaar.

"Ik ben nu pislink en eigenlijk wil je zeggen: dikke vinger naar de overheid", reageert melkveehouder Rijlaarsdam. "Maar ik ben ook ondernemer en kan mij de boete niet veroorloven."

Boeren moeten nu snel aan de slag om aan de voorwaarden te voldoen. Ze dachten vorige maand nog dat ze een jaar de tijd hadden om aan alle nieuwe (tijdelijke) regels te voldoen. Nu moeten de boeren in vijf weken snel alles doorvoeren.

Het gaat meer geld kosten voor het laten afvoeren van mest en ook moeten er bijvoorbeeld bufferzones zonder mest worden afgezet. Volgens Adema valt het allemaal wel mee en verandert er voor "heel veel boeren" niets. Hij weet dan weer niet hoeveel boeren door deze situatie geraakt zijn.

Vanaf 2026 moet Nederland zich aan Europese regels houden en moeten boeren minder mest uitrijden. Geen enkele boer mag dan meer mest uitrijden dan 170 kilogram stikstof uit dierlijk mest per hectare. De uitzonderingsregel geldt dan alleen nog voor boeren in Ierland, Denemarken en Vlaanderen.