Het worden "de twee spannendste minuten in de sport" genoemd: de Kentucky Derby, waarbij twintig jockeys met hun paarden racen op een parcours van 2 kilometer. Het is de populairste paardenrace van Amerika. Zeker bij gokkers; jaarlijks wordt er voor honderden miljoenen dollars gewed.

De Venezolaanse jockey Castellano bereikte met de hengst Mage als eerste de finish. Een sportief hoogtepunt, al ging het na afloop vooral over de zeven paarden die het einde van de Derby niet hebben gehaald. Ze kwamen om bij trainingen en andere races van het evenement.

"Je maag draait ervan om", reageert Anky van Grunsven telefonisch tegen NU.nl. "Een ongeluk, hoe triest ook, kan altijd een keer gebeuren. Maar zeven paarden die bij hetzelfde evenement omkomen... Dan heb je de zaken gewoon echt niet op orde", zegt de drievoudig olympisch kampioen.

Volgens haar kan er een hoop mis zijn geweest. Bijvoorbeeld het parcours dat met een verkeerde ondergrond ervoor zorgt dat paarden sneller een blessure oplopen. "Of het selectiesysteem, dat niet goed in elkaar zit", zegt Van Grunsven. "Dan laat je paarden toe die zo'n race eigenlijk niet aankunnen."

De organisator van de race, Churchill Downs, zegt dat er "geen waarneembaar patroon is ontdekt in de opgelopen verwondingen". In dezelfde verklaring zegt de organisatie dat bij elk deelnemend paard wordt gecontroleerd of het fit genoeg is om mee te doen. Ze zeggen de sterfgevallen te zullen onderzoeken.

Eerder deze week werd een trainer per direct geschorst omdat twee van zijn paarden onder verdachte omstandigheden om het leven kwamen. Onderzoekers hebben nog geen doodsoorzaak gevonden. De vijf andere paarden werden ingeslapen na een blessure. Dat is niet uniek, legt dierenarts Vivianne van Leeuwen uit.

"Artsen zien vrij snel of het om een breuk gaat die kan herstellen. Is dat niet zo, dan is het voor het welzijn van het paard juist beter om het uit z'n lijden te verlossen. Je kunt een paard wel opereren, maar dan volgt een enorm revalidatietraject waar een paard helemaal niet geschikt voor is."

Dat het nu misgaat wil volgens de dierenarts niet gelijk zeggen dat racepaarden altijd slecht behandeld worden. "Een toppaard functioneert niet als je het als een kasplantje zou houden. Er wordt vanaf een jonge leeftijd getraind, en daar kun je wat van vinden. Maar in de 23 uur per dag dat ze niet op de renbaan zijn, krijgen ze een goede verzorging. Anders is er geen prestatie."

Toch ziet ook dierenarts Van Leeuwen welzijnsproblemen bij de paardensport. Zo worden er nog steeds hoofdstellen omgedaan die niet prettig zijn voor het paard. "Ook zou je de zweep kunnen afschaffen. Deze paarden zijn gefokt voor dit soort races. Als ze niet het uithoudingsvermogen of de motivatie hebben, is het niet de bedoeling dat je ze met een zweep alsnog de streep over slaat."

Het is niet de eerste paardenrace die veel kritiek krijgt. Afgelopen april overleden drie paarden tijdens de Grand National, de populairste paardenrace van Engeland. Dierenwelzijnsorganisaties reageerden furieus en eisten maatregelen.

Volgens Van Grunsven is er een groot verschil tussen dressuur en springsport, en races zoals in Kentucky. Zo hebben racepaarden maar een carrière van een paar jaar. En de druk om miljoenen aan prijzengeld is enorm. "Ik mag misschien niet te snel oordelen. Maar ik kan me wel voorstellen dat als er zoveel geld in omgaat, dat je dan van alles gaat uitproberen."

Of er nog toekomst is voor de Kentucky Derby? "Ik vraag me wel af of je dit nu nog zo moet willen. Het is natuurlijk een spektakel. Maar je kunt ook een paar paarden minder laten meedoen, zodat ze niet zo dicht tegen elkaar komen. Het hoeft niet helemaal weg, maar ik denk wel dat het anders moet als het misgaat."