Door Bart Vlietstra

De kritiek over het stroperige voetbal van het Nederlands elftal zwol aan, Van Basten moest na elke interland in de verdediging. Vooral door de aanvallen van één van zijn voorgangers, Louis van Gaal, de toenmalige analist van SBS 6.

Nu zit 'San Marco' zelf achter de analistenmicrofoon van die zender. Wederom een uitstekende zet van SBS, want Van Basten trekt stevig van leer. De huidige bondscoach Bert van Marwijk heeft moeite om hierboven te blijven staan en een enthousiaste, zelfverzekerde, onaantastbare indruk te maken.

Dat moet hij wél doen, want zo’n aangeslagen, brommerige houding is een slecht signaal aan een spelersgroep. Aan de andere kant heb ik er ook wel begrip voor, want als je de kritiek van Van Basten ontleedt, heeft het een hoog pot-verwijt-de-ketel-gehalte.

MvB-verwijt 1: "Van Marwijk kijkt te veel naar de poppetjes en zoekt daar posities bij zonder in ogenschouw te nemen wat het beste voor het elftal is."
Van Marwijk speelde met Huntelaar, Van der Vaart, Sneijder en Van Persie voorin tijdens het eerste oefenduel met Bulgarije. Deze vier spelers manifesteerden zich nadrukkelijk tijdens het trainingskamp. Logisch dat de bondscoach, die overigens meestal voor balans kiest, dit eens wilde proberen.

Als iemand dit zou moeten begrijpen is het Van Basten. "Ik wil zoveel mogelijk goede voetballers opstellen", was zíjn stokpaardje.

Sneijder, Van der Vaart en Van Persie stonden er, mits fit, altijd in op bijna alle mogelijke posities. Alleen op het idee om Van Persie in de spits te zetten, daar waar hij nu al een halve week vurig voor pleit, was hij zelf nooit gekomen.

MvB-verwijt 2: "Hij moet vanaf de eerste oefenwedstrijd aan een vast elftal werken. Het is raar dat hij Van der Vaart en Van Persie op de flank zette tegen Bulgarije, terwijl hij straks met Afellay en Robben wil spelen."
Het was gekkenwerk om Afellay überhaupt op tijd in Nederland te krijgen. Robben was pas net aangesloten na de meest heftige week uit diens leven. Het klinkt bovendien nogal raar uit de mond van de bondscoach die zich een ongeluk selecteerde en experimenteerde.

Weten we het nog? Pas een paar maanden voor het EK 2008, dat wat het oogsttoernooi van ‘vier jaar Van Basten’ had moeten worden, werd het systeem omgegooid (van 4-1-2-3 naar 4-2-3-1 op initiatief trouwens van de toonaangevende spelers).

Vervolgens werd tijdens de rust van de laatste oefenwedstrijd voor dat EK bedacht dat Nigel de Jong goed op het middenveld kon spelen. En vlak voor de eerste groepswedstrijd toverde Van Basten ook nog even een nieuwe rechtsback (Boulahrouz, pas bij de selectie gehaald door het afvallen van aanvaller Babel) en een nieuwe centrale verdediger (Ooijer) uit zijn hoge hoed.

MvB-verwijt 3: "De intentie is verkeerd. Van Bommel en De Jong stappen altijd achteruit bij balverlies in plaats van vooruit. Zo kun je geen druk op de helft van de tegenstander creëren. Ik zou met Van der Vaart en Van Bommel spelen."
Dit is helemaal een knap staaltje opportunisme. Het was Van Basten die Nigel de Jong een basisplaats gaf in plaats van een speler die graag druk naar voren zet, Demy de Zeeuw. Het was Van Basten die Van Bommel nooit zijn vertrouwen schonk.

En het was Van Basten die naast De Jong een andere pure controleur, Orlando Engelaar, posteerde. Van druk zetten was nooit structureel sprake. Oranje speelde spectaculaire duels met Frankrijk en Italië op het EK 2008 maar sloeg toen vooral toe vanuit de counter.

Van Basten is ‘lekker scherp’ en ‘in vorm’ heet dat dan. Tuurlijk, voor ons van de pers en de kijkers thuis is het smullen. Maar je vraagt je ook af: waarom? Misschien hoopt hij op een knetterharde reactie van Van Marwijk. Zoals hijzelf een keer Van Gaal flink van repliek diende.

Ik heb alleen het gevoel dat deze aanvallen averechts op Van Marwijk werken. “Iedereen wil toch graag dat het goed gaat met Oranje”, hoor ik Van Basten-de-bondscoach nog verzuchten.

Maar nu gaat hij voorop in de strijd. Dat mag natuurlijk, maar het jammerlijke is dat hij zijn eigen beduidend minder succesvolle episode als bondscoach geheel is vergeten. En dan zijn z’n veroordelingen misschien wel ‘lekker scherp’, ik vind ze vooral ongeloofwaardig.