Door Remco Regterschot

Best knap hoe je zo lang een zelfverzekerde bobo neerzette die vol flair kampioensschalen uit een kofferbak toverde en precies wist wat-ie deed. Maar zeilen met rugwind kan iedereen, een échte kapitein herken je aan de manier waarop hij laveert tijdens storm en tegenwind.

Nou, je hebt de haven eigenlijk nooit in zicht gehad en je kreeg nog wel zo’n prachtig schip tot jouw beschikking in september 2010. Echt een A-merk.

Jouw eerste, grote beslissing die ik niet begreep, was de contractverlenging van Bert van Marwijk in 2011. Klopt, WK-finale. Maar als je je had verdiept in omstandigheden en bemanning had je nooit zijn contract met vijf jaar verlengd. Doodleuk liet je een jaar later na een mislukt EK door de KNVB-communicatie optekenen dat jullie in goed overleg uit elkaar gingen. Wel met een dikke afkoopsom voor Bert, van Bertje.

Je polste Guus Hiddink als nieuwe eerste stuurman, maar de knuffelbeer van medialand had nog geen zin. Je kwam uit bij tegenpool Louis van Gaal. Die merkte door keihard werken en goed analyseren tijdens de WK-kwalificatie dat de beschikbare bemanning ongeschikt was voor de Hollandse school. Tegen zijn principes in koos Van Gaal dapper voor een andere koers (5-3-2), wat hem buitenproportioneel veel hoon en verdacht weinig steun van jou opleverde.

Je liet vervolgens niet na om jouw deel van het uiteindelijke succes op te eisen dat niets te maken had met jouw visie. Wat wel zou hebben getuigd van visie (én durf): als je gedurende de kwalificatiereeks al met Van Gaal een profielschets had gemaakt van zijn opvolger. Wellicht was je dan uitgekomen bij Ronald Koeman, maar nooit bij Hiddink. Je had echter de wijsheid in pacht en kwam met de hoogmoedswaanzinnige constructie waarin Hiddink bondscoach werd en Danny Blind klaarstoomde tot zijn opvolger in 2016. Alsof tegenwind in jouw bestaan nooit bestaat.

De oude, nieuwe eerste stuurman kende het schip en haar bemanning echter helemaal niet, beschikte over gedateerde kennis en begon bij de eerste golven al te zwalken. Na één oefenpotje ging Hiddink geschrokken overstag en koos alsnog voor de koers van Van Gaal die hij daarvoor niet één keer serieus nam. Daar had een echte kapitein ingegrepen, Bert, of na die nederlaag op IJsland waar Hiddink zichzelf in een ongeloofwaardige positie had gemanoeuvreerd. Maar je liet hem zitten, Bertje wist het weer beter.

Om Hiddink alsnog overboord te kieperen toen hij net alle zeilen had bijgezet en met behulp van tweede stuurman Danny het roer eindelijk een beetje in handen had gekregen. Dat akkefietje over ‘het plan van aanpak’ waar jij een keer over sprak, maar dat ontkend werd door Hiddink; dat deed jouw ego geen goed, hè?

Quasi gedecideerd schoof je de tweede stuurman door en nam de volgende vette afkoopregeling voor lief, het is toch jouw geld niet. En daar ging Danny. Blind. Afgezien van de dubbele karaktermoord die je op jouw geweten hebt: daarna heb je écht laten zien uit welk hout kapitein Van Oostveen is gesneden. Terwijl de wind aanzwol tot orkaankracht ging het alleen maar over belgedrag van de nieuwste eerste stuurman, een verwijtende brief van derde stuurman Marco van Basten aan hofleverancier Ajax, over een hoedje en een Vuittonsjaal, over van alles behalve de EK-kwalificatie.

Toen je vlak voor het einde van de horrorwedstrijd tegen Tsjechië de stuurhut in de Arena verliet, dacht ik: Bertje doet een Schettino. Je weet wel, die Italiaanse kapitein die tof weg wilde met een cruisesschip, maar te dicht langs het strand voer, averij opliep, schipbreuk leed en met een smoes als één van de eerste opvarenden in een reddingssloep belandde terwijl mensen om hem heen verdronken. Je was in de aanloop ook al zo bezig met afleiden en indekken, man. In plaats van gelederen sluiten, begon je plots over het Wilhelmus. En je miste Nigel de Jong, die gewoon voor AC Milan speelt.

Je sprak in ieder geval niet als een kapitein, terwijl jij degene bent die hoofdverantwoordelijk is voor de complete chaos, de donkerste periode van het Nederlands elftal sinds mensenheugenis, voor vijf nederlagen in één kwalificatiereeks (net zoveel als in zes kwalificatiereeksen daarvoor) en de gênante schipbreuk met een bemanning waarmee Van Gaal derde werd op een WK.

Je verscheen in beeld. Toch dapper, dacht ik. Een gedachte die plaatsmaakte voor verbijstering toen je begon te praten. Je leek op Al Sahaf, die Irakese propagandachef van Saddam Houssein ('We boeken een glorieuze overwinning op Amerika, dat zijn geen bominslagen, maar vreugdevuurwerk'). Onder het mom fake it till you make it, stak je een zeldzaam lulverhaal af.

"We moeten onze verantwoordelijkheid nemen. Blind blijft zitten omdat we, los van de teleurstelling, aan het bouwen zijn met een jong team. Ik ga mijn verantwoordelijkheid nemen om Blind in dat proces te begeleiden, want als wij vinden dat ik de oorzaak zou zijn geweest van het mislopen van kwalificatie was ik al lang weggeweest. We hebben bewust risico genomen omdat we intern wisten waarmee we bezig zijn. We weten precies wat we doen, ik ga het schip niet verlaten." Je keek even heel stoer toen je zei: "Want if you can’t stand the heat, get out of the kitchen."

Bert. Alsjeblieft. Spring in die sloep.

Remco Regterschot is ook te volgen via Twitter: @remregterschot