Door Menno Pot

Het leukste aan de column van Marco van Basten waarin hij het 'Plan Cruijff' op de korrel neemt, is dat het helemaal geen deskundige column is. Hij had in hoofdlijnen ook geschreven kunnen zijn door een sceptische supporter. Het is een veredelde voxpop, eigenlijk.

Weliswaar verwijst Marco naar zijn loopbaan, maar in de passages waarin hij over Cruijff en het 'Plan' oordeelt, kiest hij met opvallende nadruk het perspectief van de buitenstaander: reportage op FOX gezien, wat een aanfluiting, is dit nou alles?

Dat perspectief is opmerkelijk. Van Basten had met veel bombarie en een scheut insiderskennis het perspectief van de ex-hoofdtrainer kunnen kiezen (want dat is hij). Of dat van de ex-jeugdtrainer (want dat is hij ook). Of gewoon dat van de ex-werknemer die kan meepraten over die beleidsplannetjes bij Ajax waaraan de ene werknemer zich committeert maar de andere werknemer stiekem lekker niet, zodat de terreinwinst per saldo ongeveer even significant is als die in Verdun in 1916, na bijna een jaar bloedvergieten.

Maar nee. Hij werpt gewoon wat sceptische vragen op. Is dit het nou? Moesten híer nou al die mensen voor worden 'opgeknoopt'? Was dít een rechtszaak waard? Na vijf jaar zouden de effecten toch zichtbaar zijn? Nou, zeg het maar, "ik heb er nog niet zoveel van gezien."

Van Basten schreef op wat minstens de helft van de tribunebevolking bij Ajax denkt - en de helft van de loonlijstpopulatie ook. Hij koos zelfs voor het idioom dat erbij hoort: dat van het betere kroeggesprek. "Fabeltjeskrant." "Eén grote komedie." Alsof niet Johan Cruijff maar Johan Derksen zijn leermeester was.

Dat perspectief… Dat ostentatieve verwijzen naar een stukje op tv… Ik denk dat het een bewussie van Bassie is.

Hij wist natuurlijk ook wel welke kist munitie Cruijff en de Cruijffianen zouden openrukken. Namelijk: de man die Miralem Sulejmani 16 miljoen euro waard vond en in Rob Wielaert, Evander Sno en Oleguer versterkingen voor Ajax zag, hoeven we gelukkig niet serieus te nemen.

Zelfs Cruijff himself sleutelde op zijn eigen onnavolgbare wijze een drogreden van ongeveer die strekking in elkaar: het is niet zo indrukwekkend wat Van Basten zelf heeft gepresteerd qua voetbaltechnisch beleid, dus ach.

Het is grappig om die kogels over Van Basten heen te zien vliegen. Het afweergeschut van Kamp Cruijff mikt te hoog, juist omdat Van Basten de pretentieloze, haast schouderophalende toon van de kritische Ajax-volger koos.

Typisch Marco. Sinds de tragische dag waarop hij officieel moest stoppen met voetballen (deze zomer was het twintig jaar geleden) hangt hij met zoveel toewijding en overtuiging de gewone sterveling uit dat het bijna levenskunst is.

Op de eindverantwoordelijkheid en stress die het met zich mee brengt om werkelijk de leiding te hebben, reageren zijn lijf en zijn gemoed niet goed. Dat weet hij zelf, dat weten wij en het is droevig zat. Hij onderkent het en leeft ernaar.

Johan Cruijff zal niet wakker liggen van Marco's stukje en in Cruijffiaanse kringen, bij Ajax, zal niemand naar hem luisteren, laat staan dat de column verandering teweeg zal brengen. Bij Ajax verandert eigenlijk nooit iets, dus nu ook niet.

Ondertussen is toch maar mooi een keer door een prominent opgeschreven wat veel Ajacieden denken, op de laconieke, onbezorgde toon van een man die het een zorg zal zijn hoe Johan Cruijff over hem denkt - en die de wetenschap dat dat vermoedelijk vice versa is als geruststellend ervaart.

Als columnist heeft Marco van Basten in zekere zin de positie hervonden die hij als spits had: lekker jezelf zijn en je eigen dingetje doen, lekker scherp, af en toe de mensen blij maken maar vooral niet te veel echte verantwoordelijkheid op je nek. Precies zoals hij het wil, schat ik in.

Dat is het goede nieuws: onze favoriete Marco is terug. En Marco's favoriete Marco vermoedelijk ook.