Een dam bij de door Russische troepen gecontroleerde Oekraïense stad Nova Kakhovka is na een explosie ingestort. Volgens het Russische staatspersbureau TASS is de dam inmiddels voor de helft ingestort en is het instortingsgevaar nog niet geweken.

De dam ligt ongeveer 60 kilometer ten oosten van de stad Kherson nabij de rivier Dnipro, waar het water uit het reservoir van de waterkrachtcentrale naartoe stroomt. Het gebied ten noorden van Dnipro is onder controle van Oekraïne, maar het gebied ten zuiden van de rivier is in Russische handen.

Volgens Oleksandr Prokudin, de gouverneur van de zuidelijke regio Kherson, zou het water binnen een paar uur "tot kritische" hoogte stijgen. Ongeveer zestienduizend mensen bevinden zich in de "kritieke zone" op de rechteroever van de rivier. Evacués worden met de bus naar Kherson gebracht om vervolgens met de trein naar andere Oekraïense steden als Odesa en Kyiv te reizen.

De oorzaak van de explosie is nog niet duidelijk, maar het Oekraïense leger beschuldigt Rusland ervan de dam opzettelijk te hebben opgeblazen. Dit lijkt aannemelijk, omdat Moskou niet wilde dat Oekraïense troepen de weg over de dam zouden gebruiken om bezet Oekraïens grondgebied te bereiken.

Rusland geeft op zijn beurt Oekraïne de schuld. Het Kremlin beschuldigt Oekraïne ervan de waterkrachtcentrale te saboteren om de aandacht af te leiden van het "haperende" tegenoffensief, meldt persbureau Reuters. De beweringen van zowel Rusland als Oekraïne zijn niet geverifieerd.

Over de oorzaak van de damdoorbraak wordt nog gespeculeerd, maar een structurele storing zou er ook mee te maken kunnen hebben. Dat meldt The Guardian op basis van berichtgeving door het Russische persbureau Interfax.

Volgens David Helms, een voormalige meteoroloog die de dam in de gaten heeft gehouden, hebben Russen het waterreservoir tot een recordniveau gevuld. "Als de dam het op een natuurlijke manier zou hebben begeven, dan is dat het gevolg van het reservoir zes weken lang overmatig vullen en druk op het systeem."

Een vertegenwoordiger van regionale hulpdiensten zou ook tegen Interfax hebben gezegd dat er van de ene op de andere dag geen aanvallen hebben plaatsgevonden op de waterkrachtcentrale. Deze claim is niet geverifieerd.

De dam bij Nova Kakhovka werd in 1956 gebouwd als onderdeel van een waterkrachtcentrale. De dam staat onder controle van Rusland. Hij heeft een enorm waterreservoir dat water levert aan een groot aantal regio's, waaronder de Krim. Dat schiereiland werd in 2014 door Rusland geannexeerd.

Door de explosie kunnen problemen ontstaan bij de watervoorraden van mensen op de Krim en in nabijgelegen gebieden. Ook zou de overstroming gevolgen kunnen hebben voor de situatie op het slagveld.

Daarnaast levert de dam water aan de kerncentrale in Zaporizhzhia, die ongeveer 160 kilometer stroomopwaarts bij de dam vandaan ligt. Dat water wordt gebruikt voor de koelsystemen van de kerncentrale. Als de koelsystemen niet meer werken omdat er te weinig water beschikbaar is, kan een reactor oververhit raken. In het ergste geval kan hierbij radioactief materiaal vrijkomen.

Energoatom, de Oekraïense eigenaar van de kerncentrale, meldde dinsdag om 8.00 uur dat de situatie onder controle was en dat de kerncentrale genoeg koelwater had. Ook Moskou bevestigt dat de damdoorbraak "voor nu" geen dreiging voor de kerncentrale vormt.

Het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) laat weten de situatie te monitoren, maar zegt ook dat er "geen directe nucleaire dreiging" is.

De gebieden die het meest gevaar lopen door overstromingen, zijn eilanden langs de loop van de rivier Dnipro stroomafwaarts van Nova Kakhovka. Ook vormen de overstromingen een groot gevaar voor de door Rusland bezette linkeroever in het zuiden van Kherson, schrijft The Guardian.

Op basis van eerdere berekeningen van experts zou de niet de stad Kherson, maar de haven de dupe worden van de overstroming. Daarnaast zou de overstroming ook havengebieden en een eiland in het zuiden van de stad kunnen raken. Het is onduidelijk hoeveel mensen hierdoor hun huis zouden verliezen.

De grote schade aan de dam is duidelijk te zien op luchtfoto's. Steden nabij de waterkrachtcentrale van Nova Kakhovka lopen onder water. Volgens experts zal de ramp blijvende schadelijke gevolgen hebben voor het milieu in de regio.

Rusland zegt een strafrechtelijk onderzoek te starten naar de ingestorte dam, meldt Reuters. De Europese Unie veroordeelt de gebeurtenissen in Nova Kakhovka en noemde het een "gruwelijke en barbaarse" escalatie van Russische agressie tegen Oekraïne.