Ovsyannikova duikt op 14 maart vorig jaar plotseling op in een live-uitzending van Vremya, het best bekeken nieuwsbulletin op de Russische televisie. Ze houdt een zelfgeschreven bord omhoog. 'Nee tegen de oorlog' staat erop, in het Engels, en daarna, in het Russisch: 'Stop de oorlog, geloof de propaganda niet. Er wordt hier tegen u gelogen'.

"Stop de oorlog!" roept ze. "Geen oorlog!"

De presentatrice blijft onverstoorbaar doorpraten en de regie start razendsnel een nieuwsreportage in. Slechts zes seconden is ze in beeld. Die zijn genoeg om Ovsyannikova's protestactie wereldnieuws te maken - en om haar leven in Rusland grondig op te blazen.

Ongeveer een half jaar later, een week voordat ze in de rechtszaal moet verschijnen, knipt Ovsyannikova haar elektronische enkelband door. Ze gooit die uit het raam van de vluchtauto waarmee zij en haar elfjarige dochter ontsnappen uit Moskou. Er volgen zes transfers naar andere voertuigen en een barre nachtelijke mars door een moeras. Elke keer dat ze koplampen zien, duiken ze weg. Uit angst voor grenspatrouilles.

NU.nl spreekt Ovsyannikova in Amsterdam, waar ze is voor de lancering van de Nederlandse vertaling van No war, het boek dat ze schreef over haar ervaringen.

De 44-jarige Ovsyannikova werkt jarenlang als redacteur op de buitenlanddesk. Ze volgt buitenlandse media en persbureaus en pikt daar berichten op voor Vremya. Vaak wordt het nieuws opnieuw verpakt met een Kremlin-vriendelijke invalshoek. Positieve berichten over het Westen zijn uit den boze. Dat zit haar dwars, maar er zijn weinig kritische media meer over in Rusland, dus de journalistieke alternatieven liggen niet voor het oprapen. Ze omschrijft zichzelf als een klein radertje in de propagandamachine.

Buiten werktijd leidt ze het comfortabele, ietwat gejaagde leven van de gegoede middenklasse in een miljoenenstad. Ze woont in een nieuwbouwhuis dat nog niet helemaal af is, "op de mooiste plek in Moskou". Daar zorgt ze voor haar zoon en dochter, haar twee honden en haar bejaarde moeder.

De oorlog die van Poetin geen oorlog mag worden genoemd, verandert alles, zegt ze. Tijdens haar werk ziet ze de vreselijke gevolgen van de Russische invasie van Oekraïne, maar Vremya rept daar uiteraard met geen woord over.

Ovsyannikova: "Na twintig jaar Poetin was er eigenlijk alleen nog maar propaganda. Dat ging stapje voor stapje. Je ziet het wel, maar je doet er niks mee, want je wilt gewoon je eigen leven behouden. Je bent bang om je wereldje kwijt te raken. Maar de invasie was het moment waarop ik niet meer verder kon."

Er knapt iets in haar. Herinneringen aan haar kinderjaren dringen zich op, toen zij en haar moeder moesten vluchten uit de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny. Die werd tijdens de Eerste Tsjetsjeense Oorlog (1994-1996) grotendeels weggevaagd. Een grimmige voorbode van het lot dat Oekraïense steden zoals Mariupol en Bakhmut nu delen.

Door haar eigen roots - haar jong overleden vader was Oekraïner - komen de beelden extra hard binnen. Ze krijgt geen hap eten naar binnen en kan de slaap niet meer vatten. "Het was mijn breekpunt."

Even overweegt de journaliste zich aan te sluiten bij de kleinschalige protesten op een plein in Moskou, maar ze ziet de demonstranten al snel in arrestantenbusjes verdwijnen. "Dus dat zou weinig zin hebben gehad", zegt ze. "Maar ik zag veel vrouwen en kinderen doodgaan in Oekraïne, dus ik kon niet anders dan er iets aan doen."

Aan haar keukentafel maakt ze het bord dat de wereld zal overgaan. "Ik dacht op dat moment helemaal niet aan mezelf. We moeten het gewoon stoppen, de oorlog mag niet doorgaan."

Na haar protestactie wordt ze urenlang verhoord door de binnenlandse veiligheidsdienst, de FSB. Die wil vooral weten in wiens opdracht ze handelde. Dat ze zelfstandig tot haar actie besloot, wil er niet in bij de agenten. Ze wordt vrijgelaten, naar eigen zeggen omdat Poetin wil voorkomen dat ze een heldenstatus krijgt als ze meteen in de cel belandt. Wel verliest ze haar baan en krijgt ze een boete opgelegd.

Het Kremlin beweert dat ze een spion van het Verenigd Koninkrijk is. Later gaat rondzingen dat ze eigenlijk voor de FSB werkt. Voor aanhangers van Poetin is ze een verrader. De Russische oppositie en Oekraïners zien haar als een trekpop van het Kremlin, die de aandacht moet afleiden van wat er op dat moment in Oekraïne gebeurt. "Ik zat middenin in de informatieoorlog en niemand geloofde dat ik het echt meende", zegt ze. "Er gingen heel veel samenzweringstheorieën rond."

Haar actie zorgt ook voor verdeeldheid binnen haar eigen familie. Haar ex-man, ook journalist, is fervent Poetin-aanhanger en ook haar moeder gelooft de propaganda van het Kremlin. Ovsyannikova: "Zij vindt mij nog steeds een landverrader. Dat zegt ze ook." Haar achttienjarige zoon neemt haar kwalijk dat hun leven wordt verstoord door de gevolgen van haar protest en gaat bij zijn vader wonen. Zijn jongere zusje neemt hij mee.

"Van families zoals de mijne zijn er miljoenen in Rusland. De oorlog heeft heel veel families kapotgemaakt", zegt Ovsyannikova.

Ze vertrekt naar Duitsland en werkt kort voor de krant Die Welt, totdat die de samenwerking opzegt na fel Oekraïens protest. Als Ovsyannikova hoort dat haar ex haar de voogdij over haar dochter wil laten afnemen, keert ze terug naar Rusland.

Ze blijft zich uitspreken tegen de oorlog en gaat met een protestbord in de buurt van het Kremlin staan. Daarmee overtreedt ze een nieuwe wet, die het 'opzettelijk verspreiden van valse informatie over de Russische strijdkrachten' verbiedt. Ovsyannikova wordt gearresteerd en onder huisarrest gesteld met een elektronische enkelband om. Ze riskeert een gevangenisstraf van tien jaar.

Na haar ontsnapping uit Rusland, met hulp van de ngo Verslaggevers Zonder Grenzen, vestigen zij en haar dochter Arina zich in Parijs, op uitnodiging van de Franse president Macron. Het gaat goed met Arina, vertelt ze. "Ze leert Frans en doet haar best om te integreren in de Franse samenleving. Maar ik denk dat ze nog steeds niet goed beseft dat we geen toeristen zijn, maar vluchtelingen." Met haar zoon heeft ze geen contact meer, sinds ze vanuit Frankrijk weer in de openbaarheid trad. "Ik denk dat hij bang is."

Geen toerist, maar vluchteling - dat weet Ovsyannikova zelf maar al te goed. "Ik voel me een tijdelijke bewoner van dit deel van de wereld en hoop dat ik ooit terugga naar Rusland. Dat is gewoon mijn land: mijn hart ligt daar en ik heb er mensen die me dierbaar zijn." Over de vraag wanneer dat kan, hoeft ze geen seconde na te denken. "Als Poetin dood is. Dan kan ik terug."