Het onderzoekscentrum zal het verzamelen van bewijsmateriaal coördineren. Het wordt onderdeel van een onderzoeksteam dat ondersteund zal worden door het EU-agentschap Eurojust.

De EU zoekt al langer naar manieren om Oekraïne te helpen bij het voor de rechter brengen van wandaden die sinds de Russische invasie in het land zijn gepleegd. EU-landen als Nederland stuurden bijvoorbeeld forensisch deskundigen. Brussel zoekt ook steun voor een speciaal agressietribunaal, dat de verantwoordelijken voor de invasie moet vervolgen.

Onderzoekers van zowel Human Rights Watch als Amnesty International hebben eerder vastgesteld dat Russische militairen stelselmatig oorlogsmisdaden hebben gepleegd in Oekraïne. Beide organisaties hebben daar met burgers en getuigen over gesproken. De twee mensenrechtenorganisaties beschuldigen Rusland van aanvallen op burgers, martelingen en moorden.

De komst van een speciaal Ruslandtribunaal (vergelijkbaar met het Joegoslaviëtribunaal) is onwaarschijnlijk vanwege het vetorecht dat Rusland in de Verenigde Naties heeft. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vraagt al maanden om een speciaal tribunaal voor oorlogsmisdaden tegen Rusland.

In de gemeente Den Haag wordt positief gereageerd op de komst van het centrum. "We zijn vereerd hen als internationale stad van vrede en recht te kunnen verwelkomen", zegt wethouder Mariëlle Vavier (Internationaal). De internationale hoven vallen onder haar takenpakket.

Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen is met een zware delegatie van Eurocommissarissen neergestreken in Kyiv voor overleg over onder meer de beoogde toetreding van Oekraïne tot de EU. "We zijn hier samen om te laten zien dat de EU Oekraïne standvastig blijft steunen en om onze steun en samenwerking verder te verdiepen", zei ze.

De EU moet Rusland nog voor de invasie een jaar geleden is nieuwe sancties opleggen. "We zullen de druk op Rusland verder opvoeren", benadrukte Von der Leyen in Kyiv. Het zou het tiende sanctiepakket worden sinds de Russische invasie in Oekraïne op 24 februari 2022.

De strafmaatregelen hebben het Kremlin nog niet op andere gedachten gebracht. Moskou beweert steevast ze goed te doorstaan. Maar Rusland betaalt wel degelijk "een hoge prijs", stelt Von der Leyen. Op de lange termijn zouden de sancties de Russische economie uithollen.