We spreken Pavel terwijl hij in zijn kamer in een asielzoekerscentrum (azc) zit. Op deze 15 vierkante meter verblijft hij al acht maanden met zijn vrouw Anastasia (31), dochter Vera (8) en twee katten, die hij bij hoge uitzondering bij zich mocht houden. Het zegt volgens hem veel over de gastvrijheid en tolerantie die hij in ons land ervaart.

Hoe anders was dat in Moskou. Vlak na de start van de oorlog ontvangt Pavel bedreigingen. Als hij zich als politiek activist tegen de oorlog blijft verzetten, wordt zijn huis in brand gestoken en zijn dochter vermoord. Na die boodschap vertrekt hij halsoverkop, mede omdat zijn appartement vanwege zijn werk twee jaar geleden ook al in brand was gestoken.

Over de oorlog is Pavel kort. "Het is een criminele oorlog, zonder doel. Ik droom van een snel einde. Het veroorzaakt alleen maar enorm leed bij de Oekraïense bevolking."

Pavel heeft vrijwel overal in Europa vrienden, maar besluit toch naar Nederland te komen, waar hij niemand kent. Hij houdt van de combinatie van directheid in de omgang met elkaar en tolerantie. "Als je het in Rusland met elkaar oneens bent, heb je al snel een vijand. Hier kan je onderwerpen rustig bespreken."

Even lijkt het erop dat hij nergens lijkt te komen. Het is door de oorlog moeilijk voor Russen om het land te verlaten. De route die Pavel uitstippelt loopt via een vriend in Istanboel, maar hij vergeet dat zijn paspoort is verlopen. Op het Turkse vliegveld heeft hij naar eigen zeggen voor het eerst een engeltje op zijn schouder zitten. "Ik hield Vera stevig vast en trok wit weg. Het douanehoofd zag dat, volgens mij. Hij gaf mij een speciaal visum om door te reizen."

Op 22 maart komt hij aan in Nederland. Pavel raakt meermaals geëmotioneerd als hij probeert zijn dankbaarheid voor de opvang uit te drukken. Hij is blij dat zijn dochter naar school kan gaan, dat vrijwilligers hem en zijn vrouw Nederlands leren en dat organisaties als VluchtelingenWerk hen bijstaan.

Ook benadrukt hij dat er geen sprake is van kwaad bloed tussen Oekraïners en Russen in Nederland. "Wij hebben ouders van Oekraïense kinderen bij Vera op school ontmoet. We spreken over de oorlog. Maar als je de kans krijgt om uit te leggen dat je aan hun kant staat, kijkt niemand meer naar je paspoort. We zijn allemaal mens."

Niet alles is positief. Zo baalt Pavel van het gebrek aan contact. "Er is hier een taalcafé waar we eens in de twee weken met vrijwilligers kunnen praten. Maar we zijn door middel van een muur afgesloten van de rest van de maatschappij."

Ook kan hij maar beperkt contact opnemen met de familie die hij achterliet in Rusland. Dat ligt sowieso gevoelig, omdat Pavels familie en vriendengroepen uiteen zijn gevallen door de oorlog. "Mijn moeder is tegen de oorlog, maar mijn vader is gebrainwasht door de propaganda. Hij ziet mij als een verrader." De familiesituatie van Anastasia is hetzelfde, zegt Pavel.

Pavel verloor naar eigen zeggen de helft van zijn vrienden, door hun "onzinverhalen" over de oorlog. "Daar wilde ik niet langer naar luisteren." Pavel probeert nog wel zijn vader te spreken. "Maar er is een periode van vier maanden geweest waarin we elkaar niet spraken." Zijn moeder wil ook naar Nederland vluchten, maar dat blijkt lastig door de visumrestricties. "Ze zijn oud, ik weet niet of ik ze ooit nog zal zien."

Hoewel Pavel tevreden is over de opvang in zijn azc, hoort hij van andere Russen dat de situatie per azc verschilt. "Het personeel is onbeleefd, onderneemt geen actie en geeft geen antwoord op onze vragen", somt Pavel enkele klachten op. Hij benadrukt dat dit bij zijn azc niet het geval is. "Ons COA-team is geweldig. En er is hier voldoende te doen."

Pavel vindt ook dat Russen hun situatie in het juiste perspectief moeten zien. "Het is niet ideaal, maar hier ben je veilig. Je moet niet vergeten waar je van vlucht: het enorme gevaar thuis."

Een andere veelgehoorde klacht is de onzekerheid in het asielproces. Russen (en andere asielzoekers) klagen over het gebrek aan perspectief. Pavel heeft na acht maanden pas te horen gekregen dat hij in december een laatste gesprek moet voeren, waarna uitsluitsel over zijn asielaanvraag volgt.

"Het probleem is dat je al die maanden de controle over je leven verliest. Die lever je in bij je asielaanvraag. Andere mensen beslissen dan wanneer je gesprekken hebt, wat je wel of niet mag doen en over je toekomst", legt Pavel uit.

Het zou volgens hem helpen als duidelijker wordt gecommuniceerd wanneer er een einde aan deze periode komt. "Je weet niet of je als 5e of 125e aan de beurt bent. Door die onzekerheid voelen mensen zich veel slechter. Het voelt alsof ik vijf jaar ouder ben geworden door de stress. Maar ik begrijp dat de immigratiediensten het enorm druk hebben gekregen."

Pavel hoopt op toestemming om te blijven. In de tussentijd helpt hij andere Russen om het land te verlaten. Sinds maart heeft hij zeker 45 landgenoten geholpen met informatie, documenten en vliegtickets.

Ook werkt hij aan zijn eigen toekomst. Pavel heeft met zijn vrouw een online bedrijf waarmee hij spelers van het Oost-Aziatische bordspel Go coacht. In West-Europa is dat spel nog relatief onbekend, weet Pavel. Hij wil het in Nederland op de kaart zetten. "Wij zullen niet vertrekken naar een ander land. Hier zijn we veilig, dit voelt als thuis. Ik zal nooit terugkeren naar Rusland."