Welke geruchten gaan er in Nederland rond over de oorlog in Oekraïne? En wat klopt er niet? NU.nl kijkt hier wekelijks naar met behulp van het werk van betrouwbare internationale factcheckers. Dit keer kijken we naar beelden die zonder bewijs worden bestempeld als nep.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne gaan er wereldwijd nepfactchecks rond. Dit zijn berichten waarin wordt gedaan alsof er bewijs is dat een bewering niet klopt, terwijl dat bewijs er helemaal niet is. Ook in Nederland zagen we hier voorbeelden van.

Fragment van Nieuwsuur met Zelensky is niet oud

Op 13 maart zond Nieuwsuur een fragment uit waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky gewonde soldaten bezoekt. Ook NU.nl plaatste een video van dit bezoek.

Volgens een veel gedeeld Nederlandstalig Twitter-bericht zijn de beelden veel ouder dan in Nieuwsuur wordt beweerd. Dit bewijst volgens de twitteraar dat Zelensky een notoire leugenaar is. Ook FVD-leider Thierry Baudet deelde dit bericht.

President Zelensky bezoekt gewonde militairen in Kyiv
35
President Zelensky bezoekt gewonde militairen in Kyiv

Maar waarom zou deze video oud zijn? Volgens het Twitter-bericht is een vrouw die in de video zit op 24 februari omgekomen. De vrouw in de video zou militair arts Inna Derusova zijn. Derusova is volgens verschillende bronnen inderdaad op 24 februari overleden.

Alleen is de vrouw in de video niet Inna Derusova, maar de Oekraïense commandant Tetiana Ostashchenko. Dit concludeerden verschillende factcheckers van onder andere PolitiFact, Reuters en DPA Factchecking. Ostashchenko's naam staat ook op haar uniform. Bovendien laten foto's van Ostashchenko die al voor de Russische invasie van Oekraïne zijn geplaatst zien dat zij de vrouw is die in Nieuwsuur zat.

Geen bewijs dat zwangere vrouwen bij gebombardeerd ziekenhuis actrices waren

Op 9 maart werd een kraamkliniek in de havenstad Mariupol gebombardeerd. Fotojournalisten Evgeniy Maloletka en Mstyslav Chernov fotografeerden de ravage na het bombardement. Op deze foto's, die via persbureau AP bij veel media terechtkwamen, zijn twee gewonde zwangere vrouwen te zien.

Zwangere vrouwen na het bombardement in Mariupol.

Zwangere vrouwen na het bombardement in Mariupol.
Zwangere vrouwen na het bombardement in Mariupol.
Foto: AP

Volgens de Russische ambassade in het Verenigd Koninkrijk en de Russische ambassadeur in Nederland zijn de foto's in scène gezet. Op beide foto's zou dezelfde vrouw te zien zijn, en deze vrouw zou ook nog eens een actrice zijn.

Meerdere factcheckers lieten echter zien dat er echt twee verschillende vrouwen op de foto's staan. Ook is er geen enkel bewijs dat een van deze vrouwen een actrice is.

Wie de vrouw die op een stretcher is gefotografeerd wel is, is niet bekend. Een chirurg meldde aan AP dat ze is overleden. De vrouw met de gestippelde pyjama is een Oekraïense beautyblogger. Op haar Instagram-account plaatste ze al op 14 februari een foto van haar zwangere buik. Inmiddels is ze bevallen van een meisje.

'Zwangere vrouw en kind overleden na aanval kraamkliniek Mariupol'
84
'Zwangere vrouw en kind overleden na aanval kraamkliniek Mariupol'

Foto's uit Kharkiv komen niet uit 2018

Op 24 februari plaatste NU.nl, net als veel andere media, een foto van een vrouw die die dag gewond was geraakt bij een Russische luchtaanval op Kharkiv. In verschillende berichten op sociale media wordt beweerd dat deze foto al jaren oud is. Hij zou zijn genomen bij een gasexplosie in 2018. Dit klopt niet.

De gewonde Olena Kurilo in Kharkiv.

De gewonde Olena Kurilo in Kharkiv.
De gewonde Olena Kurilo in Kharkiv.
Foto: Getty Images

De foto is gemaakt door fotojournalist Wolfgang Schwan. Schwan is op dit moment in Oekraïne en niets wijst erop dat deze foto voor 24 februari is genomen. De vrouw op de foto, Olena Kurilo, was bovendien op 24 februari ook gewond te zien in een video van Euronews en in andere beelden uit Kharkiv.

Een mogelijke reden waarom sommigen dachten dat de foto uit 2018 kwam, is dat het gebouw waar Kurilo bij staat een beetje lijkt op een gebouw in de Russische stad Magnitogorsk. In dit Russische gebouw vond in 2018 een gasexplosie plaats. De Spaanse factchecker Maldita bewees dat dit Russische gebouw niet overeenkomt met het gebouw dat op de foto van Kurilo staat.

Heb jij ook een bericht, foto of video zien langskomen waar je over twijfelt? Mail dan naar factcheck@nu.nl.