Welke geruchten gaan er in Nederland rond over de oorlog in Oekraïne? En wat klopt er niet? NU.nl kijkt hier wekelijks naar en baseert zich mede op het werk van betrouwbare internationale factcheckers. Dit keer behandelen we de bewering dat Oekraïne met hulp van de Verenigde Staten biologische wapens ontwikkelt.

Biologische wapens zijn ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen, die bewust worden verspreid om mensen, dieren of planten te schaden. Het gebruik van biologische wapens is verboden.

Het gerucht over biologische wapens in Oekraïne bestaat al minstens twee jaar en ieder bewijs hiervoor ontbreekt. Toch gaat de bewering sinds de invasie van Rusland in Oekraïne opnieuw rond, ook in Nederland. Berichten over dit onderwerp van beruchte nepnieuwsverspreiders, zoals het Nederlandse Ninefornews.nl, worden honderden keren gedeeld via sociale media.

Al zeker tien factcheckers schreven over dit onderwerp. Die kwamen allemaal tot de conclusie dat er geen bewijs is voor de bewering dat de VS Oekraïne ondersteunt bij de ontwikkeling van biologische wapens. De berichten zijn hoogstwaarschijnlijk een gevolg van een samenwerking tussen de Verenigde Staten en Oekraïne die sinds 2005 daadwerkelijk bestaat.

Via dit programma ondersteunen de Verenigde Staten Oekraïense laboratoria, maar niet om biologische wapens te maken. Een van de doelen is juist het voorkomen dat ziekteverwekkers die in laboratoria aanwezig zijn, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van vaccinaties, worden misbruikt als biologische wapens. In 2020 publiceerde de Amerikaanse ambassade in Oekraïne een bericht waarin ze dit herhaalde. Dit was een reactie op geruchten die toen rondgingen.

Willem Engel verspreidt nieuw nepbewijs

Viruswaarheid-voorman Willem Engel retweette afgelopen maandag een bericht van het pro-Russische ASB News waarin staat dat er toch nieuw bewijs is dat in Oekraïne, aan de grens met Rusland, wordt gewerkt aan de ontwikkeling van biologische wapens.

Er zou namelijk een Oekraïens bevel zijn opgedoken waarin laboratoria wordt opgedragen ziekteverwekkers, die bijvoorbeeld miltvuur en de pest veroorzaken, te vernietigen. Dit zouden de Oekraïners doen om bewijs voor biologische wapens daar te vernietigen. Dit bericht wordt ook in Facebook-groepen, zoals Vrede met Rusland, gedeeld.

De documenten die in het Twitter-bericht als bewijs worden aangevoerd, bewijzen dit echter niet. NU.nl heeft niet kunnen achterhalen of de documenten echt zijn. Maar al zouden ze dat zijn, dan staat er alleen in dat ziekteverwekkers die gebruikt worden voor de kwaliteitscontrole van laboratoriumtests vernietigd moeten worden in militaire noodsituaties.

Onder de 'bewijsstukken' in het Twitter-bericht van ABS News zijn ook twee brieven van Oekraïense laboratoria waarin ze schrijven dat ze ziekteverwekkers hebben vernietigd. Er staat in welke ziekteverwekkers ze hebben vernietigd. Hieronder zijn niet de bacteriën die miltvuur of de pest veroorzaken, maar bijvoorbeeld wel de vrij gangbare salmonellabacterie. Deze bacterie is een van de redenen dat je kip nooit rauw moet eten.

Heb jij ook een bericht, foto of video zien langskomen waar je over twijfelt. Mail dan naar factcheck@nu.nl.