Nadere gegevens over de missie ontbreken nog. Wel is duidelijk dat er militairen naar de gebieden worden gestuurd. "De strijdkrachten worden geïnstrueerd om de vrede daar te handhaven", zegt Poetin.

Moskou heeft eerder benadrukt de regio's niet te annexeren. Maar met de erkenning werd al duidelijk dat Poetin een reden had gekregen om openlijk troepen naar de gebieden te sturen.

De pro-Russische separatisten die daar zitten zijn sinds 2014 verwikkeld in een burgeroorlog met de Oekraïense regering, waarbij zo'n vijftienduizend doden zijn gevallen. De spanningen zijn er afgelopen week weer toegenomen, nadat beide partijen elkaar hadden beschuldigd van beschietingen. De leiders van de separatisten hebben in enkele dagen zo'n 70.000 mensen naar Rusland geëvacueerd.

De separatisten hebben ongeveer een derde van de Oekraïense provincies Donetsk en Luhansk in handen. Het is nog niet duidelijk of Rusland de hele provincies beschouwt als deel van de zelfverklaarde volksrepublieken. Het staat wel vast dat de intocht van Russische troepen een forse escalatie van de spanningen betekent en de kans op oorlog vergroot.

De Europese Unie zal Rusland strafmaatregelen opleggen. De erkenning is een "schaamteloze schending van het internationaal recht" en eerdere afspraken tussen Rusland en Oekraïne, zeggen EU-kopstukken Charles Michel en Ursula von der Leyen.

De voorzitter van de raad van regeringsleiders van de EU-landen en de voorzitter van de Europese Commissie laten in het midden welke sancties Rusland moet vrezen. Ze willen een straf voor "diegenen die zijn betrokken bij deze illegale daad", wat erop wijst dat ze niet economische maar persoonsgerichte sancties bedoelen. Rutte zei maandagavond in Jinek dat het om een "beperkt pakket sancties" gaat.

EU-buitenlandchef Josep Borrell kondigde eerder op de dag aan tot sancties te willen overgaan en verwees naar het pakket forse, vooral ook economische maatregelen waarmee de EU al een poos schermt in het hoogopgelopen conflict met Rusland. Het sanctiepakket ligt volgens hem klaar.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft maandagavond de nationale veiligheidsraad bijeengeroepen. De verwachting is dat hij na het overleg het volk zal toespreken.

Het besluit van Rusland om twee regio's in Oekraïne te behandelen als onafhankelijke staten "is een schending van de eenheid van het grondgebied en van de soevereiniteit van Oekraïne", heeft VN-chef António Guterres maandagavond laten weten. Guterres roept op om het geweld onmiddellijk te stoppen, burgers te beschermen en de situatie niet verder uit de hand te laten lopen.