Ja, ze is geschrokken van de cijfers die het CBS deze week bekend maakte. Maar nee, directeur Liane den Haan van de ouderenbond ANBO herkent het beeld totaal niet.

Dat senioren in vergelijking met vijf jaar geleden twee keer zo vaak worden bedreigd en mishandeld op straat, is geen ontwikkeling die ze uit ervaringen kan beamen.

''We horen er vanuit de achterban ook niets over. Terwijl de telefoon hier altijd roodgloeiend staat als er daadwerkelijk iets aan de hand is. Dat flink wordt gekort op de huishoudelijke hulp is op dit moment een item, maar geweld op straat absoluut niet.''

Naar oorzaken kan Den Haan slechts gissen. Het CBS zegt er ook weinig zinnigs over, behalve dat de daders opvallend vaak buurtgenoten zijn. Slechts in tien procent van de gevallen betreft het familie.

''We hebben mensen slechts gevraagd naar hun geweldservaringen'', zegt een woordvoerder. ''De achterliggende redenen kennen we niet, omdat we daarvoor bij de daders moeten zijn.''

Het is eigenlijk de ellende van het onderzoek: In tegenstelling tot bij andere groepen is het geweld tegen ouderen significant gestegen, maar niemand weet waarom.

Dat maakt het ook lastig om er iets tegen te doen. Zelfs bij het CCV, het Centrum voor Criminaliteit en Veiligheidspreventie, krabben ze zich achter de oren.

De organisatie heeft contact met alle denkbare partners op dit onderwerp en wordt op haar website zelfs door minister Opstelten geprezen, 'omdat ze vaak uitlegt waar het in de praktijk nog aan schort'. Maar mishandeling en bedreiging van ouderen? ''Daar hebben we weinig informatie over'', zegt woordvoerster Sophie de Clercq.

In tegenstelling tot geweld in de openbare ruimte is er de laatste jaren veel aandacht voor ouderenmishandeling in thuissituaties. Het ministerie van VWS is hiervoor zelfs een voorlichtingscampagne gestart: Ouderen in veilige handen.

Het gaat hierbij vaak om psychische  mishandeling en financiële uitbuiting, vaak gepleegd door familieleden of hulpverleners. Volgens onderzoekster Anja Machielse van de Universiteit voor Humanistiek werkt de campagne goed.

''Mensen onderkennen het probleem. Er zijn ook duidelijke oorzaken aan te geven. Vaak is de mishandeling het gevolg van ontspoorde mantelzorg, waarbij mensen uit het eigen netwerk zich geen raad meer weten en bijvoorbeeld een oudere even opsluiten. Maar dat is een heel andere problematiek dan geweld op straat.''

Soms hoort Machielse wel van situaties waarbij 65-plussers worden aangevallen. ''Vaak via maatschappelijk werkers. Het is altijd weer schokkend. Natuurlijk zijn ouderen niet meer zo snel en vaak wat brozer. Maar dat was vijf jaar geleden niet anders.

De toename kan ermee te maken hebben dat er in de huidige samenleving minder respect voor ouderen is. De verhoudingen veranderen natuurlijk, de groep wordt steeds groter. Toch kan ik me eerlijk gezegd moeilijk voorstellen dat dit een aanleiding kan zijn.''

Arno Heltzel van Unie KBO merkt wel dat de laatste jaren het gevoel van veiligheid bij ouderen daalt. ''De vraag is dan altijd of het ook terecht is. Ze zien natuurlijk dingen in de krant en op televisie, maar tot nu toe werd het gevoel nooit door cijfers bevestigd.

Vergeet niet dat ouderen zich ook minder geborgen voelen door het wegvallen van maatschappelijke verbanden. De meest kwetsbaren voelen dat het eerst. Dat ze nu daadwerkelijk vaker het slachtoffer zijn van mishandeling en bedreiging, baart me grote zorgen.

Twintig jaar geleden was het onbestaanbaar dat ze op straat werden lastiggevallen, maar de samenleving verandert. Discussies ontaarden sneller in bedreigingen en blijkbaar ontkomen ook de senioren daar niet aan. Wij hopen en verwachten dat politie en justitie verhoogde aandacht voor deze doelgroep zullen hebben.''

Dat valt nog maar te bezien. Unie KBO werkt weliswaar al twee jaar samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid om ervoor te zorgen dat ouderen minder vaak slachtoffer worden van babbeltrucs, inbraken of overvallen.

''Die inzet loont, want het aantal overvallen op senioren is de eerste acht maanden van 2014 17 procent lager dan het jaar hiervoor'', aldus woordvoerster Sentina van der Meer.

Maar ook hier gaat het alleen om veiligheid in huis en is het logisch dat daders juist gemakkelijke slachtoffers uitzoeken. Ze zijn immers uit op eigen gewin. Bij mishandeling en bedreiging is daarvan geen sprake. Zolang de achterliggende reden van de gestegen cijfers niet onduidelijk blijft, is het moeilijk om er iets tegen te doen.

''Misschien komt het doordat ouderen ook door de politiek steeds meer als een kostenpost worden gezien'', doet Liane den Haan nog een slag in de lucht.

''Het beeld wordt geschetst dat ze alle zorgkosten opsouperen. Maar het lijkt me sterk dat het mishandeling en bedreigingen verklaart. Nee, eigenlijk kunnen we hier gewoon niet zo veel mee.''

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend