Vijf vragen kredietbeoordelaars
Wat zijn kredietbeoordelaars?
Kredietbeoordelaars spelen een sleutelrol in het financiële systeem. Geen bedrijf kan geld lenen, spaargeld aantrekken of obligaties uitgeven zonder dat het een keurmerk van kredietwaardigheid, oftewel rating, heeft van een of meer van deze instellingen.
De Amerikaanse bedrijven Standard & Poor's, Moody's en Fitch zijn de belangrijkste kredietbeoordelaars.
Voornamelijk banken, maar ook bedrijven vragen kredietbeoordelingen voor henzelf en hun financiële producten aan met als doel anderen te overtuigen in hen te investeren. De kredietbeoordelaars komen echter vaker in het nieuws door hun beoordeling van landen als Griekenland en regionale overheden, zoals bijvoorbeeld Athene.
Terwijl de bedrijven betalen voor hun ratings, krijgen landen ongevraagd een waardering. Daarom is er ook veel discussie ontstaan over de ratings, omdat financiële markten vaak sterk op een verlaging of verhoging van de kredietstatus van een land.
Hoe werkt het precies?
De ratings lopen uiteen van AAA of 'triple A' (zeer betrouwbaar) tot D of Ca (zeer onbetrouwbaar). Hoe lager de waardering, hoe groter de kans dat een bedrijf (of land) een lening niet terugbetaalt.
Daarom is de rente bij een lage waardering hoger. In het geval van Spanje zag je bijvoorbeeld dat de rente op 10-jarige staatsobligaties voor het eerst in het eurotijdperk hoger uitviel dan 7 procent, nadat Moody’s besloot de rating van het land met drie stappen te verlagen.
In onderstaande kaart is heel duidelijk te zien dat de schuldencrisis een negatief effect heeft gehad op bijna alle Europese landen. In de kaart worden de ratings van alle 27 EU-lidstaten weergegeven. Niet alleen kunt u de meest recente ratings zien, maar ook die van april 2010 en april 2012.
Alleen Duitsland, Groot-Brittannië, Denemarken, Zweden en Finland hebben de hoogst mogelijke status behouden. Nederland behoorde tot afgelopen november tot de landen met een triple A rating, totdat S&P de status met een stap verlaagde.
Overigens hebben de waarderingen bij Standard & Poor's, Moody's en Fitch een andere naam, dit hebben we gebundeld. Als u op de landen zelf klikt kunt u de waardering per kredietbureau zien.
Wat is de invloed van de kredietbeoordelaars?
Die is groot. Bij een afwaardering wordt het voor een land of bank duurder om geld te lenen en het kan zelfs het risico lopen uitgesloten te worden van de internationale kapitaalmarkten. Uiteindelijk dreigt dan een faillissement.
Maar een verlaging van de kredietstatus hoeft niet altijd rampzalige gevolgen te hebben.
''Je moet het belang van een creditrating niet overschatten. Beleggers kijken er wel naar, maar Nederland heeft nog altijd de reputatie dat het een prudent financieel beleid voert”, zo stelde econoom Arnoud Boot van de Universiteit van Amsterdam (UvA) onlangs.
De beoordelaars zijn het ook niet altijd met elkaar eens. En de onenigheid tussen de bureau's neemt alleen maar toe, zo is in onderstaande kaart te zien.
Zijn de ratings betrouwbaar?
Daarover zijn de meningen verdeeld. Zo gaven de bureaus hoge waarderingen aan producten die samenhingen met Amerikaanse rommelhypotheken, die de financiële wereld in 2008 aan de rand van de afgrond brachten.
De Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers en de IJslandse banken Landsbanki en Kaupthing waren het slachtoffer en daarmee vele burgers die hun spaargeld in rook zagen opgaan.
Er gaan dan ook steeds meer stemmen op om meer toezicht te houden op de werkwijze van kredietbeoordelaars. Zo eist Europa meer transparantie van de grote drie.
Zo vrezen marktkenners dat de ratingbureaus steeds vaker fouten maken omdat ze sneller willen reageren op actuele ontwikkelingen. Zo meldde S&P vorig jaar al eens ten onrechte dat de rating van Frankrijk zou worden verlaagd.
Ook twijfelen sommigen over de onafhankelijkheid van de beoordelaars, omdat ze allen van Amerikaanse komaf zijn. Veel Europese landen hebben momenteel last van een afwaardering waardoor ze een hogere rente op hun staatsobligaties moeten betalen, zoals in het voorbeeld van Spanje aangegeven.
Komt er een Europees kredietbureau?
Wegens de kritiek op de 'grote drie' beoordelaars wordt getracht een Europees kredietbureau op te starten. De oprichting hiervan is voorlopig echter nog niet van de grond gekomen.
Een andere maatregel die op Europees niveau mogelijk wordt afgedwongen is bedrijven te dwingen om elke drie jaar te wisselen van kredietbeoordelaar. Daarnaast wil de Europese Commissie de kredietbeoordelaars onderwerpen aan het toezicht van de Europese toezichthouders ESMA.
De voorstellen stuiten echter op weerstand bij een meerderheid van de lidstaten, waaronder Nederland. Zo vreest minister Jan Kees de Jager (Financiën) voor politieke inmenging bij het toezicht door de ESMA en wil hij nader inzicht in de gevolgen van het voorgestelde roulatiesysteem.
