Toen Windows 8 verscheen werd het besturingssysteem met gemengde gevoelens ontvangen. "Gewaagd en deels geslaagd", noemde deze site het.

Windows 8 was de grootste verandering voor het populaire besturingssysteem sinds Windows 95. Met een compleet nieuw uiterlijk, dat gemaakt was voor touchscreens, probeerde Microsoft de pc-wereld nieuw leven in te blazen, om de concurrentie van tablets en smartphones aan te kunnen.

Hoewel dit een bewonderenswaardige poging was, was Windows 8 voor veel gebruikers verwarrend. Het wisselen tussen het moderne uiterlijk en de desktopmodus, waar veel oude programma's nog op draaiden, was niet erg vanzelfsprekend. Ook het ontbreken van een startmenu en de besturing via veegbewegingen leidde tot kritiek, met name van gebruikers wiens apparaat geen touchscreen had.

Windows 8.1 zal een aantal van deze critici wellicht enigszins tevreden stemmen, maar Microsoft blijft volhouden aan de ingezette koers. De update maakt de desktopmodus beter bruikbaar, maar zet vooral ook de migratie naar de moderne interface door. Hier zijn een aantal vernuftige functies aan toegevoegd.

Hoewel het moderne startmenu van Windows 8.1 grotendeels hetzelfde uiterlijk heeft gehouden, zijn er wel een aantal belangrijke veranderingen. Zo kunnen de app-tegels nu vier verschillende formaten krijgen, in plaats van twee.

Zo kan het startscherm nog beter worden aangepast aan de voorkeuren van de gebruiker, en is er ruimte voor grotere 'live tiles', die constant geüpdatete informatie tonen. Ook kunnen tegels juist kleiner worden gemaakt, zodat er meer verschillende apps op het startscherm passen.

Door omhoog te swipen kan een menu met alle apps worden opgeroepen. Deze kunnen worden gesorteerd op naam, maar ook op categorie, installatiedatum, of gebruiksfrequentie. Voor mensen die veel verschillende apps hebben biedt dit meer overzicht. Ook is het op deze manier makkelijker om minder vaak gebruikte apps van het startscherm te laten, maar toch terug te kunnen vinden.

(Klik rechtsboven voor volledig scherm)

Daarnaast is het mogelijk om het startscherm over de desktop-achtergrond te tonen. Hoewel dat niet per se handiger of mooier is, geeft dit het besturingssysteem wel een meer verenigd gevoel.

Windows 8.1 kan nu ook altijd in portretmodus worden gebruikt. Met name voor tabletgebruikers is dat een belangrijke toevoeging, hoewel veel apps in dit stadium de verticale stand nog niet ondersteunen.

Ook kan het vergrendelscherm op meer manieren worden aangepast. Het is nu mogelijk om hier een fotovoorstelling op te tonen, met foto's die op het Windows-apparaat zelf staan, of vanuit de cloudopslag Skydrive.

Het is in Windows 8.1 ook mogelijk om meerdere tegels tegelijk te selecteren en verslepen. Bovendien kunnen meerdere apps tegelijk een andere grootte krijgen, of helemaal worden gedeïnstalleerd. Voor mensen die hun apps vaak over het nieuwe startmenu verschuiven is dit een zeer welkome toevoeging.

Nog mooier is dat het startmenu over verschillende apparaten kan worden gesynchroniseerd. Wie dus bijvoorbeeld een tablet en laptop met Windows 8.1 heeft, krijgt op beide apparaten altijd hetzelfde menu te zien.

In Windows 8 was het al mogelijk om twee apps naast elkaar te gebruiken, maar 8.1 breidt dit uit door de groottes van de appschermen aanpasbaar te maken. Behalve een 70/30-procentsverdeling is het nu mogelijk om dynamisch groottes te kiezen. Hiervoor is bij apps echter nog wel een update vereist. De meeste apps die een grootte van 50 procent krijgen, verschijnen nu nog in 30-procentsmodus met twee zwarte balken ernaast.

In de desktopmodus is links onderin de ouderwetse startknop terug, al heeft deze niet dezelfde functies als in Windows 7. Wie klikt op de startknop gaat terug naar het moderne startmenu. De softwareknop heeft dus dezelfde functie als de hardwareknop die op veel nieuwe Windows-apparaten zit.

Daarnaast is het mogelijk om rechts te klikken op de startknop, wat een nogal onoverzichtelijk instellingen menu tevoorschijn brengt. Dit is een vrij nutteloze toevoeging, want dezelfde instellingen zijn veel handiger te bereiken via het nieuwe instellingenmenu in de 'charms'-balk, die wordt opgeroepen door van rechts naar links te swipen.

De teruggekeerde startknop lijkt dus een enigszins populistische toevoeging, bedoeld om kritiek op het ontbreken ervan te smoren, zonder daadwerkelijk veel te veranderen.

Met Windows 8 besteedde Microsoft al veel aandacht aan de zoekfunctie. Vanuit elk scherm en elke app kon een zoekscherm worden opgeroepen om te zoeken op internet, maar ook binnen apps en bestanden.

Versie 8.1 tilt de zoekfunctie naar een hoger niveau. Standaard zoekt Windows nu in alles tegelijk, dus wie 'NU.nl' intypt vindt de app, het internetadres, zoekresultaten van Bing en bestanden met 'NU.nl' in de titel of tekst, allemaal in één overzichtelijke lijst. Dit maakt het zoeken van bestanden en het snel opstarten van apps via de zoekfunctie nog makkelijker.

Daarnaast krijgen sommige resultaten via Bing nu een speciale pagina, die Microsoft een 'Hero'-resultaat noemt. Dit is een mooie pagina met overzichtelijke informatie en links naar webpagina's en apps. Wie bijvoorbeeld zoekt naar Kanye West krijgt een grote foto te zien, met een link naar Wikipedia en andere relevante sites, maar ook naar de Xbox Music-app, om meteen te luisteren naar zijn muziek.

Hero-resultaten verschijnen ook voor films en plaatsen, en zullen worden uitgebreid naar andere informatie. Momenteel werkt dit alleen nog als het Windows-apparaat staat ingesteld met Amerika als thuislocatie, maar tijdens de ontwikkelaarsconferentie Build beloofde Microsoft dat Hero's snel worden uitgerold naar andere landen.

Als er geen Hero-resultaat beschikbaar is, worden Bing-resultaten nu naast elkaar getoond, met een groot voorbeeldplaatje van de webpagina en een begeleidende tekst. Dit maakt de webresultaten een stuk overzichtelijker dan die in Windows 8.

Ook kunnen zoekresultaten direct naar apps linken. Zo leiden Wikipedia-resultaten nu direct naar de juiste pagina in de app, mits die is geïnstalleerd. App-ontwikkelaars kunnen zelf kiezen of ze deze handige functie willen invoeren.

Hoewel Microsoft zelf vooral de aandacht vestigt op de moderne interface, gebruiken veel mensen met een Windows 8-laptop nog steeds vooral de desktop. Hier zijn nog steeds veel meer programma's voor beschikbaar en ook Office werkt nog niet in de moderne interface.

Maar omdat tablet- en laptopschermen immer hogere resoluties krijgen, ontstond in Windows 8 het probleem dat tekst en iconen steeds kleiner verschenen. Dit maakt tekst slechter leesbaar en maakt het moeilijk om met een touchscreen de juiste knoppen aan te raken. Versie 8.1 maakt het daarom mogelijk om tekst en iconen te vergroten, zodat de desktopmodus ook met een touchscreen nog goed te besturen is.

Hoe ver kan worden ingezoomd, verschilt per apparaat. Op de Acer Iconia W3, een 8 inch-tablet met een resolutie van 1280 bij 800 pixels, kan worden gekozen voor 100 of 125 procent. Op de Microsoft Surface Pro, een 10 inch-hybride met een resolutie van 1920 bij 1080 pixels, is ook een schaal van 150 procent beschikbaar.

Dit maakt de desktopmodus op de Surface een stuk aantrekkelijker, maar voegt ook nieuwe problemen toe. Apps die niet zijn geoptimaliseerd voor Windows 8.1 krijgen een pixelig uiterlijk, omdat ze worden opgerekt. Google Chrome werkt helemaal niet meer met een touchscreen in Windows 8.1, omdat de app niet goed kan omgaan met de schaalverandering. Wie bijvoorbeeld op het vierde zoekresultaat in Google drukt, krijgt het tweede resultaat te zien.

Het is te hopen dat appmakers hier iets aan zullen doen. Maar oudere programma's, die niet meer worden ondersteund, zullen deze problematiek waarschijnlijk houden. Hoewel Windows 8.1 op dit vlak een verbetering is, blijft de desktop dus een beetje een zorgenkind.

Gelukkig is het in Windows 8.1 minder vaak nodig om terug te schakelen naar de desktop. Een hoop instellingen zijn namelijk beschikbaar gemaakt in het moderne instellingenmenu. Voor zo'n 400 instellingen, vier keer zo veel als in Windows 8, hoeft niet meer te worden geschakeld naar het oude configuratiescherm.

In het nieuwe menu zijn nu ook de taal- en toetsenbordinstellingen terug te vinden. Ook is er een apart menu voor Skydrive-instellingen en kan worden ingesteld wanneer het scherm of het hele apparaat zichzelf uischakelt bij inactiviteit, zonder dat het configuratiescherm hoeft te worden gebruikt.

De online opslag van Microsoft heeft in Windows 8.1 een veel grotere rol. Alle apps die bestanden kunnen opslaan, kunnen dit rechtstreeks naar de Skydrive van de gebruiker doen.

Handig is dat Skydrive bestanden en foto's 'half' synchroniseert. Foto's worden bijvoorbeeld niet helemaal op de harde schijf opgeslagen, maar er wordt alleen een kleine thumbnail gedownload. Zo neemt een map foto's van 1 gigabyte op de harde schijf slechts 10 megabyte in beslag. Pas als op een foto wordt geklikt wordt de volledige versie gedownload.

Hetzelfde geldt voor documenten. Deze worden wel doorzoekbaar gemaakt, maar niet in hun geheel gedownload. Op apparaten met weinig opslag, zoals tablets, scheelt dit dus een hoop ruimte. Ik merkte dat ik met Windows 8.1 veel meer de neiging had om Skydrive te gebruiken. Microsoft weet zijn cloudopslag zo te onderscheiden van concurrenten als Google Drive en Dropbox, die een minder goede integratie met Windows hebben.

Windows 8.1 wordt geleverd met Internet Explorer 11. Versie 10 was al een heel behoorlijk goede browser voor apparaten met een touchscreen, maar de nieuwe versie weet hier toch nog fors op te verbeteren.

De tabbladenstructuur is naar beneden verhuisd, zodat deze minder in de weg zit op de meeste webpagina's, waar de navigatie vaak bovenin zit. Ook is er een handig nieuw menu met de meest frequent bezochte sites en zijn de favorieten in een mooier jasje gestoken.

Bovendien kunnen nu meerdere browservensters worden geopend en naast elkaar worden getoond. Wie in een app op een link klikt, krijgt een browservenster naast de app te zien. Zo hoeft er minder tussen apps te worden gewisseld en is het makkelijker om productief te blijven.

Per venster kunnen 100 tabs worden geopend. Zelfs met veel tabs open blijft de browser stabiel, ook op de tragere Acer Iconia-tablet. Wel valt op dat er soms een flinke vertraging optreedt bij het teruggaan naar de vorige pagina, terwijl Microsoft juist belooft dat dit in Internet Explorer 11 veel sneller moet zijn. Hopelijk wordt dit voor het verschijnen van de uiteindelijke versie van Windows 8.1 nog opgelost.

Browserinstellingen en -geschiedenis worden over verschillende apparaten gesynchroniseerd. Ook is het mogelijk om te zien welke tabbladen je open hebt staan op een ander apparaat. Zo kruipt Internet Explorer 11 qua functies dichter bij Google Chrome, al blijft het gebrek aan plugins en installeerbare web-apps een groot gemis.

Bij Windows 8.1 levert Microsoft een aantal nieuwe apps. Toevoegingen zijn Health & Fitness, Food & Drink, Alarms en Sound Recorder. Dit zijn allemaal aardige, maar weinig spectaculaire toevoegingen.

Wel is de nieuwe app Reading List een aardig idee. Het is vanuit elke app en vanuit Internet Explorer mogelijk om pagina's te delen met deze leeslijst, zodat ze later kunnen worden teruggelezen. Deze app heeft dus ongeveer dezelfde functie als de bekende apps Pocket en Instapaper, die voor verschillende andere platformen beschikbaar zijn.

Nadeel van Reading List is dat artikelen niet offline worden opgeslagen, en dat links naar artikelen vanuit Reading List niet teruglinken naar de juiste apps, maar naar webpagina's in Internet Explorer. Hopelijk weet Microsoft in toekomstige versies een functionelere leeslijst te maken, want het idee zelf is solide.

In Windows 8.1 is ook de foto-app vernieuwd met bewerkingsopties. Er zijn verrassend veel mogelijkheden, van het verwijderen van rode ogen tot fotofilters en kleuraanpassingen. Een vervanging voor Photoshop is het niet, maar voor veel mensen is in de foto-app al het nodige te vinden.

Ook de Windows Store, waar apps kunnen worden gedownload, is op de schop gegaan. Waar deze voorheen nog wat rommelig was, is er nu meer overzicht en zijn er nieuwe functies beschikbaar.

Zo verschijnt er op de homepage van de Store een lijst aanbevelingen op basis van de apps die een gebruiker al heeft geïnstalleerd.

De grootste veranderingen zijn echter te vinden in de detailpagina's van apps. Hier is veel meer ruimte voor screenshots, en ook worden beoordelingen van gebruikers uitgebreider getoond. Zo valt beter op te maken of een app het downloaden waard is. Het valt te hopen dat er gauw een einde komt aan het gebrek aan kwaliteitsapps in de Store.

Microsoft maakt met Windows 8.1 een flinke sprong vooruit. Wie puur kijkt naar het uiterlijk en de gebruikservaring van Windows, kan stellen dat het inmiddels zelfs een fijner besturingssysteem voor tablets is dan iOS of Android.

De uiterlijke verbeteringen en nieuwe zoekfunctie maken Windows mooier en functioneler. Bovendien zijn er in Windows 8.1 tal van kleine veranderingen te vinden die het systeem makkelijker in het gebruik maken. In de previewversie van versie 8.1 valt af en toe nog wel iets op te merken aan de stabiliteit van het systeem, maar die problemen zullen in de uiteindelijke versie vermoedelijk verholpen zijn.

Het valt te hopen dat app-ontwikkelaars Windows 8 inmiddels in hun vizier hebben, want het gebrek aan apps voor de moderne interface van Windows blijft een enorm nadeel. Met Windows 8.1 legt Microsoft een sterk fundament, maar de volgende verdiepingen zullen door deze ontwikkelaars moeten worden gebouwd.