Nadat de eerste exitpoll bekend was geworden, sprak Hoekstra omringd door zijn christendemocratische collega-ministers van "een aardverschuiving" in de politiek.

Vandaag voegt hij eraan toe dat de landelijke politiek zich de "aardverschuiving" van de Provinciale Statenverkiezingen moet aantrekken. "Dit is natuurlijk een daverende oorvijg voor ons allemaal in Den Haag en zeker ook voor ons als CDA."

"Zaken hadden veel beter gemoeten, anders kom je niet op zo'n uitslag", zei Hoekstra bij aankomst in de Tweede Kamer. Daar moet hij als minister van Buitenlandse Zaken in debat met Kamerleden.

De BoerBurgerBeweging (BBB) heeft als nieuwkomer in de senaat in één klap ongeveer zestien zetels gehaald.

Het CDA wordt als vanouds als de plattelandspartij gezien, maar krijgt flinke concurrentie van de BBB. Zo'n een op de vijf CDA'ers zou zijn overgestapt naar deze partij, blijkt uit onderzoek van peilingbureau Ipsos. Van de mensen die eerder op het CDA stemden, is een kwart thuisgebleven.

De concurrentie is goed zichtbaar in Overijssel. De christendemocraten waren de afgelopen vier jaar met negen zetels de grootste in de Provinciale Staten. Daar zijn er nu vier van over, terwijl de BBB in één klap zeventien zetels haalt.

Het gaat al jaren niet goed met het CDA. In de zomer van 2020 brak een roerige tijd aan na de lijsttrekkersverkiezing. Hugo de Jonge, toen minister voor Volksgezondheid, won die nipt van Kamerlid Pieter Omtzigt, maar trok zich een half jaar later terug nadat de druk op zijn leiderschap was toegenomen.

Hoekstra nam vervolgens de leiding, maar verloor bij de Tweede Kamerverkiezingen vier zetels na een stroeve campagne. Het pijnlijke vertrek van Omtzigt kwam daar nog bovenop.

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar pakte voor het CDA wel beter uit dan verwacht, maar de partij had toen nog geen concurrentie van de BBB. "Het mocht deze keer niet zo zijn, maar er rust op ons allemaal een grote verantwoordelijkheid om het vertrouwen terug te winnen", zei Hoekstra woensdagavond na de exitpoll.

Hij is daarom niet van plan op te stappen. "Sterker nog: het is mijn plicht om verantwoordelijkheid te nemen."

Het CDA zit in een lastige positie als het om de landbouw gaat. De partij heeft met de andere coalitiepartijen afgesproken om de stikstofdoelen naar voren te halen. In 2030 moet de uitstoot met de helft verminderd zijn. Op dit moment staat er nog 2035 in de wet.

Na de presentatie van het beruchte stikstofkaartje van het kabinet braken er vorig jaar protesten en ongeregeldheden uit. Al snel krabbelde het CDA terug. Hoekstra zei in een interview met het AD dat 2030 "niet heilig" voor hem is.

Ook in de campagne werd daar de nadruk op gelegd als het over stikstof ging. Dat is ook in lijn met het advies van Johan Remkes, die adviseerde om zogenoemde ijkmomenten in 2025 en 2028 in te bouwen. Als dan blijkt dat een provincie het doel echt niet kan halen, is uitstel mogelijk.

Maar coalitiegenoot D66 hamert er juist op dat er geen tijd te verliezen is en wil niets van uitstel weten. Dat leidt regelmatig tot wrijving binnen de coalitie.

Het CDA zit in de spagaat om enerzijds de afspraken uit het regeerakkoord te verdedigen, maar rekt de grenzen tot het maximale op om de stem van de ontevreden boer tegemoet te komen. Dat levert de partij vooralsnog geen extra stemmen op.